Sàn giao dịch hàng hóa ở Trung tâm tài chính quốc tế cần kết nối với thế giới

TP.HCM có nhiều cảng biển quốc tế và Việt Nam có thế mạnh về nông sản. Đây là điều kiện thuận lợi để xây dựng sàn giao dịch hàng hóa thuộc IFC ở TP.HCM. Tuy nhiên, để sàn này hoạt động hiệu quả thì cần sự kết nối tốt với các sàn giao dịch hàng hóa lớn trên thế giới.

Sàn giao dịch sẽ nâng cao giá trị nông sản

Phúc Sinh Group (Công ty Cổ phần Phúc Sinh) là tập đoàn kinh doanh về sản phẩm hồ tiêu, cà phê và đang xuất khẩu đến 120 quốc gia trên thế giới.

Ông Phan Minh Thông -Chủ tịch Phúc Sinh Group, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Phúc Sinh cho rằng, Việt Nam có lợi thế về nông sản, nhất là cà phê và hồ tiêu. Vì vậy, Việt Nam nên thành lập sàn giao dịch nông sản ở IFC, nhưng sàn phải gắn với hàng hóa thật. Ở đây sẽ tạo ra nhiều việc làm và thu hút khách mua, bán trên toàn thế giới. Doanh nghiệp của Việt Nam có thể giao dịch ở sàn này, thay vì phải giao dịch ở New York, Singapore…. Trong khi hiện nay, hạt tiêu Việt Nam chiếm đến 55% thị phần tiêu của thế giới, cà phê chiếm 20%- 30%.

Việc lập sàn không chỉ giúp nâng cao giá trị nông sản của Việt Nam mà còn giảm được rủi ro cho doanh nghiệp khi ảnh hưởng mùa vụ, giá cả biến động. Vì năm 2024, giá cà phê có thời điểm giá tăng đến 300%.

Để phòng ngừa rủi ro về biến động giá nông sản, hiện nay Phúc Sinh giao dịch với các thị trường hedging (sử dụng các công cụ tài chính để giảm thiệt hại do biến động giá bất lợi) của London và New York. Các thị trường này làm rất tốt dịch vụ cho doanh nghiệp.

Xây dựng sàn giao dịch hàng hóa giúp nâng cao giá trị nông sản (Ảnh: Hương Lý)

Ông Phan Minh Thông trăn trở, Singapore, Ấn Độ chiếm thị phần nhỏ về tiêu, nhưng họ cũng làm sàn giao dịch tiêu và kiểm soát cả thị trường, hay như Singapore không có cao su, nhưng họ lại xây dựng được sàn giao dịch hàng hóa cao su và họ kiểm soát cả thị trường Đông Nam Á.

Trong khi, Việt Nam là nơi có nhiều nông sản nhưng có lúc doanh nghiệp phải mua nguyên liệu và giao dịch ở sàn giao dịch hàng hóa nước ngoài.

“Chúng tôi không chỉ là buôn tiêu của Việt Nam mà buôn tiêu của Indonesia và Brazil. Hai cái nơi mà nó bán cạnh tranh với Việt Nam. Nếu Việt Nam buôn tiêu 55% thì tại sao họ không gọi đến Việt Nam? Chúng tôi bán tiêu cả ở Brazil và Indonesia. Có những lúc nông dân squeezing (bóp) giá của chúng tôi, thì chúng tôi chạy sang Indonesia hay và Brazil mua tiêu để xuất khẩu”, ông Thông chia sẻ.

Tổ chức logistics chuyên nghiệp

Về vấn đề người trồng cà phê, doanh nghiệp cà phê ở Đắk Lắk, ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội cà phê Đắk Lắk cho rằng, rút kinh nghiệm thất bại từ Sàn Giao dịch cà phê Buôn Mê Thuột thì sàn giao dịch hàng hóa ở IFC nên là sàn giao dịch hàng hóa thật, chứ không nửa thật, nửa ảo. Sàn phải đa dạng chủng loại hàng hóa và quy mô để nhiều doanh nghiệp, người trồng cà phê có thể tham gia, thậm chí 5-7 tấn cà phê cũng có thể giao dịch được. Vì hiện nay, doanh nghiệp cà phê ở Đắk Lắk chủ yếu quy mô nhỏ và vừa, còn số doanh nghiệp lớn rất ít.

Chuỗi logistics đóng vai trò quan trọng đối với sàn giao dịch hàng hóa (Ảnh: T.H)

Việc tổ chức logistics phải chuyên nghiệp để thời gian giao, nhận hàng nhanh, chi phí thấp và kết nối thuận lợi với hệ thống cảng biển. Ông Trịnh Đức Minh cho biết, ở Trung Quốc thời gian giao nhận hàng từ kho đến cảng chỉ tốn 1 giờ.

“Mạng lưới kho bây giờ bao nhiêu kho và các kho này ở đâu? Kho lưu trữ cà phê thì đặt ở Buôn Mê Thuột hay tỉnh Gia Lai, hay tiêu thì đặt kho ở Bình Phước cũ (nay là Đồng Nai), còn kho gạo thì ở Đồng bằng Sông Cửu Long? Chúng ta phải xác định mạng lưới kho bãi của mình. Đồng thời, chúng ta phải nâng cấp hệ thống thông quan và đặt ở vị trí thuận lợi nhất mà doanh nghiệp chỉ cần làm tại 1 nơi”, ông Minh nhấn mạnh.

Kết nối, tạo thanh khoản tốt

Để sàn này hoạt động hiệu quả, theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH), thành viên Tổ tư vấn IFC cho rằng, sàn phải có thanh khoản tốt, thu hút nhiều người mua, bán. Vì nếu sàn làm dịch vụ tốt, sản phẩm hàng hóa đa dạng, nhưng không có nhiều người giao dịch thì khó hiệu quả. Vì vậy, bước đầu nên tập trung vào các giải pháp để tạo tính thanh khoản, khi có nhiều người mua và người bán ở đây sẽ thu hút người trồng cà phê và doanh nghiệp kinh doanh nông sản tham gia vào niêm yết hàng hóa trên sàn.

“Trong thời gian đầu thì chúng ta nên tập trung mạnh vào vấn đề thanh khoản và tạo thanh khoản cho thị trường. Và giải pháp đó sẽ nằm ở chỗ chúng ta sẽ kết nối cũng như hợp tác với những sàn giao dịch hàng hóa lớn của thế giới, chẳng hạn như là Chicago, London hoặc là Singapore để tìm kiếm người mua cũng như gia tăng được tính thanh khoản cho thị trường”, Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân nhấn mạnh.

Hạ tầng kết nối Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam ở TP.HCM với các tổ chức tài chính, ngân hàng ở khu vực phường Sài Gòn ( trung tâm Quận 1 cũ) (Ảnh: Tỷ Huỳnh)

Cùng quan điểm này, chuyên gia kinh tế Trần Thanh Hải- Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Viễn Đông cho rằng, sàn giao dịch hàng hóa ở IFC muốn thành công thì phải liên kết với các sàn giao dịch lớn trên thế giới. Đây cũng là kinh nghiệm thành công của các sàn giao dịch bông ở Ấn Độ và sàn giao dịch dầu cọ ở Malaisia.

Ông Hải cho biết: "Hiện nay, cà phê Robusta của Việt Nam bị thị trường ở Sàn giao dịch hàng hóa London quyết định giá. Cho nên sàn hàng hóa ở IFC phải có một tài khoản liên kết với sàn này thì những nhà tạo lập thị trường (market maker) mới có thể kết nối được. Như vậy sẽ rút ngắn được giá cà phê của Việt Nam với giá cà phê thế giới. Từ đó Việt Nam sẽ từng bước tạo ra được một sàn giao dịch điện tử (marketplace), tức là ngay cả tại IFC Việt Nam sẽ tạo ra một sàn giao dịch điện tử. Đầu tiên là dưới sàn cà phê của London, dần dần, chúng ta bắt kịp đó là bài học của Singapore. Một đất nước không có sản xuất được hàng hóa, không sản xuất được nông sản, nhưng họ xây dựng Việt Nam trở thành một cơ sở, trung tâm (base) của họ về kho ngoại quan. Hiện nay, Sàn hàng hóa SGX (Singapore Exchange) của Singapore rất phát triển".

Với những bài học thành công của các sàn giao dịch hàng hóa trong khu vực và thất bại của sàn trong nước sẽ là những kinh nghiệm quý cho sàn giao dịch hàng hóa ở IFC thời gian tới. Cùng với những giải pháp liên kết với các sàn giao dịch hàng hóa trên thế giới, tổ chức logistics thuận lợi và thanh khoản tốt mới hy vọng thu hút nhiều nhà đầu tư, doanh nghiệp trong nước và ngoài nước tham gia.

Lệ Hằng/VOV-TP.HCM