Công bố chỉ số về mức độ trưởng thành văn hóa doanh nghiệp

Để phát triển thực chất, lâu dài, doanh nghiệp không thể dựa vào tốc độ, quy mô, mà cần xây dựng nền tảng vững chắc của đạo đức kinh doanh và văn hóa doanh nghiệp lành mạnh. Ảnh: Ngọc Quỳnh/Bnews/vnanet.vn

Ngày 4/12 tại Hà Nội, Viện Phát triển doanh nghiệp (thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI), phối hợp cùng Công ty cổ phần Blue C, tổ chức hội thảo "Công bố kết quả báo cáo: Đo lường mức độ trưởng thành văn hóa doanh nghiệp và văn hóa đổi mới sáng tạo năm 2025”, hoạt động nằm trong khuôn khổ Đề án “Thúc đẩy xây dựng đạo đức doanh nhân, văn hóa kinh doanh trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam”.

Tại hội thảo, ông Lương Minh Huân, Giám đốc Viện Phát triển doanh nghiệp (VCCI) cho hay, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và chuyển đổi kinh tế – xã hội mạnh mẽ, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị trí then chốt trong kiến tạo giá trị, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và nâng tầm vị thế quốc gia. Tuy nhiên, để phát triển thực chất và lâu dài, doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào tốc độ hay quy mô, mà cần xây dựng nền tảng vững chắc của đạo đức kinh doanh và văn hóa doanh nghiệp lành mạnh.

Báo cáo đo lường mức độ trưởng thành văn hóa doanh nghiệp và văn hóa đổi mới sáng tạo năm 2025 là nhằm xây dựng bộ dữ liệu thực chứng toàn diện về năng lực văn hóa và đổi mới của doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời, chia sẻ góc nhìn chiến lược, hỗ trợ các cơ quan hoạch định chính sách, các hiệp hội ngành nghề, lãnh đạo các doanh nghiệp tự đánh giá năng lực văn hóa nội tại, xác định khoảng cách phát triển và hoạch định chiến lược đầu tư phù hợp cho giai đoạn 2026-2030.

Báo cáo kế thừa nền tảng phương pháp luận và kinh nghiệm nghiên cứu do Blue C phát triển từ năm 2021; mở rộng quy mô khảo sát và tăng tính đại diện dưới sự bảo trợ của VCCI. Lần đầu tiên nghiên cứu kết hợp mô hình đo lường mức độ trưởng thành văn hóa doanh nghiệp và bộ Chỉ số đổi mới sáng tạo (IQ) cho phép đo lường song song 2 trụ cột là văn hóa và đổi mới như các thành phần cấu thành năng lực tổ chức hiện đại.

Ngoài ra, báo cáo cũng chỉ ra sự khác biệt về mức độ đổi mới sáng tạo giữa các nhóm ngành, loại hình và tuổi đời doanh nghiệp, cụ thể như nhóm ngành truyền thông – quảng cáo và dược phẩm – y tế có điểm số cao nhất là trên 4 điểm. Nhóm ngành năng lượng, giáo dục – đào tạo – tư vấn, tài chính – ngân hàng – bảo hiểm có điểm trung bình thấp nhất từ 3,2 – 3,5 điểm. Văn hóa đổi mới sáng tạo được thúc đẩy nhất trong các doanh nghiệp trẻ từ 2-5 năm. Văn hóa đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp nhà nước với điểm số thấp nhất là 3,63 điểm, chưa được khuyến khích bằng các doanh nghiệp khu vực tư nhân hay doanh nghiệp FDI, chủ yếu do hạn chế về sự linh hoạt và cơ chế chấp nhận rủi ro.

Ông Lê Quang Vũ, Giám đốc Công ty cổ phần Blue C phân tích, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển có ý nghĩa lịch sử quan trọng và năm 2025 được xem là năm bản lề. Theo định hướng của Chính phủ, tăng trưởng GDP năm 2025 đặt mục tiêu 8-8,5%, làm nền cho giai đoạn tăng trưởng hai con số 2026-2030, với ba đột phá chiến lược: hoàn thiện thể chế, phát triển hạ tầng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam không chỉ cần duy trì ổn định vĩ mô mà còn phải tái tạo động lực phát triển mới dựa trên đổi mới sáng tạo, năng lực tổ chức và chất lượng con người.

Chính trong dòng chuyển dịch ấy, vai trò của văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam cũng đang được nhìn nhận lại. Từ chỗ từng được xem là yếu tố “mềm”, nay được coi là năng lực lõi, yếu tố quyết định khả năng thích ứng, đổi mới và phát triển bền vững của tổ chức. Điều này càng được minh chứng rõ nét thông qua sự hồi phục ấn tượng của văn hóa doanh nghiệp trong năm 2025, dựa trên kết quả khảo sát 505 doanh nghiệp tại thị trường Việt Nam theo Bộ công cụ đo lường mức độ trưởng thành văn hóa doanh nghiệp (CCMM).

Sau hai năm đi ngang, điểm trung bình mức độ trưởng thành thực thi văn hóa doanh nghiệp năm 2025 đạt 43,84, tương đương cấp độ 4/6 – cấp độ quản lý, tăng 4,12 điểm so với năm 2024 và cao hơn mức trung bình của 2 năm gần nhất (đo lường theo bộ công cụ CCMM). 48,51% doanh nghiệp tham gia khảo sát đạt cấp độ trưởng thành từ mức 4 trở lên. Tỷ lệ doanh nghiệp ở cấp độ cao từ mức 5 lên 6, tăng gần gấp đôi từ 14,9% lên 27,9%. Điều này cho thấy mặt bằng văn hóa doanh nghiệp đã được nâng lên một cách đồng đều; nhất là ở một số doanh nghiệp tiên phong.

Đánh giá về sự hồi phục này, Chuyên gia tư vấn Văn hóa doanh nghiệp, ông Lê Quang Vũ, CEO Blue C cho biết, kết quả này cho thấy văn hóa đã trở lại đúng vai trò nền tảng của tổ chức, gắn chặt với vận hành, nhân sự và chiến lược. Nhiều doanh nghiệp đầu tư trở lại vào hệ giá trị, chuẩn hành vi, cơ chế đo lường và quy trình quản trị nhằm mở ra năng lực tổ chức bền vững, thay vì dựa hoàn toàn vào tốc độ tăng trưởng hay cải tiến công nghệ.

Không chỉ dừng lại ở nền tảng văn hóa với các tuyên bố trên giấy, văn hóa đang từng bước được áp dụng vào thực tế thông qua quy trình tổ chức, thể hiện trong hành vi nhân viên và tác động đến sự phát triển của doanh nghiệp. 26,94% doanh nghiệp cho biết họ đã áp dụng chuẩn hành vi trong công việc hàng ngày, tăng gấp đôi so với năm 2024, cho thấy doanh nghiệp đang nỗ lực đưa giá trị cốt lõi vào thực tế, thông qua cơ chế ra quyết định, cách ứng xử và phong cách làm việc hàng ngày.

Từ một yếu tố mang tính tùy chọn, tuyển dụng phù hợp với giá trị cốt lõi đang dần trở thành một yêu cầu bắt buộc trong quy trình tuyển dụng nhân sự. Năm 2025, tỷ lệ doanh nghiệp bắt buộc tuyển dụng nhân sự phù hợp với giá trị văn hóa tăng mạnh từ 20,38% lên 35,05% so với năm 2024. Sự dịch chuyển này cho thấy văn hóa đang được tích hợp ngày càng sâu vào chiến lược nhân sự, phản ánh xu hướng chuyển từ “tuyển người giỏi” sang “tuyển người phù hợp”

Các doanh nghiệp cũng chú ý hơn đến việc ghi chép và lưu truyền câu chuyện nội bộ, khi có 52,67% doanh nghiệp làm điều này trong năm 2025. Câu chuyện văn hóa gắn liền với con người thật, trải nghiệm thật được xem là công cụ hiệu quả giúp truyền tải giá trị doanh nghiệp, đồng thời góp phần định hình bản sắc riêng của doanh nghiệp.

Trong năm 2025, các doanh nghiệp cũng quan tâm nhiều hơn đến việc đo lường văn hóa. Tỷ lệ doanh nghiệp thực hiện đo lường văn hóa định kỳ tăng gần gấp đôi so với 2024 (đạt 29,31%). Sự cải thiện này phản ánh xu hướng quản trị bằng dữ liệu đang lan rộng. Nhiều doanh nghiệp bắt đầu coi văn hóa là “chỉ số sức khỏe tổ chức”, cần theo dõi và đánh giá tương tự như năng suất lao động, tài chính hoặc hiệu quả vận hành.

Đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp dù đã thấy rõ nhưng chưa đủ mạnh mẽ. Điểm văn hóa đổi mới sáng tạo (đo bằng bộ chỉ số IQ – Innovation Quotient) đạt 3,81/5 điểm, cho thấy tinh thần đổi mới sáng tạo đã xuất hiện trong giá trị và hành vi nhưng chưa trở thành một năng lực sâu rộng trong tổ chức. Trong số 6 trụ cột của văn hóa đổi mới sáng tạo, các giá trị cốt lõi và hành vi nhân viên là hai trụ cột thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh nhất.

Cụ thể, trong trụ cột “Các giá trị cốt lõi”, các doanh nghiệp đánh giá khá cao khả năng sẵn sàng học hỏi với mức là 4,02 điểm, tinh thần khởi nghiệp là 3,89 điểm và tính sáng tạo là 3,84 điểm. Đây đồng thời là top 3 tiêu chí cao điểm nhất trong tổng số 18 tiêu chí đo lường Đổi mới sáng tạo.

Hành vi của nhân viên thúc đẩy đổi mới sáng tạo” cũng là một trụ cột được đánh giá cao với 3,8 điểm, nhờ vào đặc tính kiên trì và thích nghi và sự tham gia chủ động của nhân viên

Ở chiều ngược lại, ngại rủi ro và thiếu đầu tư xây dựng năng lực đang là rào cản đối với đổi mới sáng tạo tại đa số doanh nghiệp. Cả 2 tiêu chí “Chấp nhận rủi ro” và “Xây dựng năng lực” đều nằm trong top 3 tiêu chí bị đánh giá thấp nhất, điểm số lần lượt là 3,72 và 3,75 điểm.../.

Ngọc Quỳnh/Bnews/vnanet.vn