San hô đang bị tẩy trắng

San hô bị tẩy trắng ở ngoài khơi bờ biển Islamorada, Florida, Mỹ. Nguồn: AP.

Hai cơ quan khoa học vừa công bố kết quả nghiên cứu cho thấy, các rạn san hô trên khắp thế giới đang trải qua hiện tượng tẩy trắng hàng loạt do khủng hoảng khí hậu khiến nhiệt độ đại dương tăng kỷ lục. Một số chuyên gia cảnh báo, đây có thể trở thành thời kỳ tẩy trắng tồi tệ nhất được ghi nhận trong lịch sử.

Hơn 54% diện tích rạn san hô trên thế giới đã bị tẩy trắng trong năm qua, ảnh hưởng đến ít nhất 53 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm các vùng rộng lớn ở Đại Tây Dương, Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, một tuyên bố chung của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) và Sáng kiến Rạn san hô Quốc tế (ICRI) cho biết.

Ông Derek Manzello - điều phối viên chương trình Theo dõi rạn san hô của NOAA, cho biết: “Có khả năng sự kiện này sẽ sớm vượt qua mức đỉnh 56,1% trước đó. Tỷ lệ các khu vực san hô gặp phải căng thẳng nhiệt độ đã tăng khoảng 1% mỗi tuần”.

Khi san hô chịu áp lực từ các đợt nắng nóng ở biển, chúng sẽ thải ra tảo sống trong mô của chúng - điều mang lại màu sắc và phần lớn năng lượng cho các rạn san hô. Nếu nhiệt độ đại dương không trở lại bình thường, hiện tượng tẩy trắng có thể dẫn đến cái chết hàng loạt của san hô, đe dọa sự sụp đổ của các loài và chuỗi thức ăn phụ thuộc vào chúng. Điều này đánh dấu sự kiện tẩy trắng toàn cầu lần thứ tư trên thế giới và là lần thứ hai trong thập kỷ qua. Các giai đoạn trước đó xảy ra vào năm 1998, 2010 và giữa năm 2014 - 2017.

Trong năm qua, hiện tượng tẩy trắng hàng loạt đã được xác nhận ở các khu vực bao gồm Florida và vùng Caribe rộng lớn, Mexico, Brazil, Australia, Nam Thái Bình Dương, Biển Đỏ, Vịnh Ba Tư, Indonesia và Ấn Độ Dương, bao gồm bờ biển phía Đông châu Phi và Seychelles.

Giáo sư Ove Hoegh-Guldberg - một nhà khoa học khí hậu chuyên về các rạn san hô có trụ sở tại Đại học Queensland ở Australia, đã dự đoán về sự kiện tẩy trắng hàng loạt này từ nhiều tháng trước. “Chúng tôi biết nhiệt độ nước biển đang tăng nhanh, nhưng không phải ở tốc độ này. Vấn đề đáng lo ngại là chúng ta không biết sự thay đổi nhiệt độ lớn này có thể kéo dài bao lâu” - ông Hoegh-Guldberg nói.

12 tháng vừa qua là thời điểm nóng nhất được ghi nhận của Trái đất và nhiệt độ đại dương đã tăng vọt khỏi bảng xếp hạng. Theo dữ liệu từ Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus của Ủy ban Châu Âu, nhiệt độ bề mặt nước biển toàn cầu đạt mức cao kỷ lục vào tháng 2 và một lần nữa vào tháng 3.

Vào tháng 2, các nhà khoa học tại chương trình Theo dõi Rạn san hô của NOAA đã bổ sung 3 cấp độ cảnh báo mới vào bản đồ cảnh báo tẩy trắng san hô, cho phép các nhà khoa học đánh giá quy mô mới của hiện tượng nóng lên dưới nước.

Theo ông Manzello, El Nino - một kiểu khí hậu tự nhiên bắt nguồn từ Thái Bình Dương dọc theo đường xích đạo và có xu hướng đẩy nhiệt độ toàn cầu lên cao - đã góp phần làm tăng nhiệt độ đại dương chưa từng có. NOAA dự đoán, La Nina - hiện tượng làm mát không khí - có thể đến từ tháng 6 đến tháng 8 năm nay, mang lại “một tia hy vọng” cho các rạn san hô. Tuy nhiên, ông Manzello cũng vẫn lo lắng khi cho rằng, hiện tượng tẩy trắng vẫn xảy ra trong thời kỳ La Nina trong vài năm qua.

Vào giữa tháng 2, chúng ta đã chứng kiến hiện tượng tẩy trắng san hô trên diện rộng tại Rạn san hô Great Barrier của Australia - hệ thống rạn san hô lớn nhất thế giới trên 5 rạn san hô khác nhau trải dài khắp khu vực phía Bắc và phía Nam. Đây là một sự kiện tẩy trắng hàng loạt đã được chính thức xác nhận vào tháng trước, sau các cuộc khảo sát trên không và dưới nước của Viện Khoa học Hàng hải Australia (AIMS) và Cơ quan Công viên Hàng hải Rạn san hô Great Barrier.

Trong một báo cáo năm 2022 của Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc, các chuyên gia xác định rằng, chỉ cần nhiệt độ ấm lên 1,2 độ C là đủ để tác động nghiêm trọng đến các rạn san hô, với hầu hết các bằng chứng sẵn có cho thấy rằng, hệ sinh thái san hô sẽ không tồn tại ở nhiệt độ này.

Sự kiện tẩy trắng toàn cầu năm nay càng làm tăng thêm mối lo ngại của các nhà khoa học rằng san hô đang gặp nguy hiểm nghiêm trọng. Theo đánh giá năm 2020 của mạng lưới khoa học ICRI, các rạn san hô ước tính cung cấp khoảng 2,7 nghìn tỷ USD hàng hóa và dịch vụ mỗi năm, với những lợi ích như thu hút khách du lịch, bảo vệ cộng đồng ven biển khỏi nước dâng do bão và hỗ trợ nghề cá ven biển.

Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc đã cảnh báo rằng, nếu thế giới không tích cực giảm lượng khí thải, hành tinh này sẽ nóng lên gần 3 độ C so với mức tiền công nghiệp trong thế kỷ này. Các nhà khoa học dự đoán, ngay cả khi nhiệt độ tăng lên 2 độ C - mức mà thế giới có thể đạt tới vào khoảng năm 2050, khoảng 99% san hô trên Trái đất sẽ chết.

Hà Anh