Sản phẩm hữu cơ mang đến cơ hội đổi đời cho nông dân

Thời gian qua, nhiều mô hình nông nghiệp xanh với những sản phẩm hữu cơ đã và đang khẳng định thương hiệu và vị thế trên thị trường, cho thấy nông nghiệp hữu cơ là hướng đi phù hợp.

"Trái ngọt" cho nỗ lực bền bỉ

HTX nông nghiệp Thành Vinh (xã Hưng Nguyên Nam) là một trong những đơn vị đi đầu trong việc thực hiện sản xuất hữu cơ và chuỗi liên kết của tỉnh. Anh Nguyễn Văn Thành, Giám đốc HTX nông nghiệp Thành Vinh cho hay, thời gian qua, anh đã không tiếc tiền đầu tư, đổ nhiều tỷ đồng để xây dựng mô hình liên kết theo hướng hữu cơ. Ban đầu chỉ trồng sâm ngưu bàng, về sau trồng thêm dưa chuột, bí xanh. Nền tảng khoa học công nghệ kết hợp tầm nhìn nhạy bén đã tạo nên bước ngoặt mang tính căn cơ.

HTX nông nghiệp Thành Vinh là một trong những đơn vị đi đầu trong việc thực hiện sản xuất hữu cơ và chuỗi liên kết của tỉnh Nghệ An.

Theo anh Thành, bà con nông dân trước đây chủ yếu sản xuất, canh tác truyền thống, hiệu quả kinh tế không cao. Từ khi tham gia liên kết, mạnh dạn đầu tư, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tình hình đã hoàn toàn đổi khác. Chủ trương đi kèm với chính sách, HTX cam kết mang lại cho nhà nông giá trị tương xứng với sức lao động họ bỏ ra, nhờ đó không ngừng gia tăng diện tích liên kết qua từng năm.

“Hiện tại, các thành viên tham gia chuỗi liên kết đã nâng quy mô lên khoảng 150 ha, rải khắp các xã có thế mạnh trồng màu, như xã Đô Lương, xã Bạch Ngọc, xã Hưng Nguyên Nam... Nhờ áp dụng khoa học công nghệ, nắm vững quy trình canh tác giúp bà con làm nông nhàn hơn xưa, trên hết là hiệu quả kinh tế, bình quân mỗi hộ có thu nhập tối thiểu 50 triệu đồng/ha”, anh Thành bộc bạch.

Tương tự, tại xã Hạnh Lâm, thời gian qua, được sự giúp đỡ của chính quyền địa phương kết hợp cùng Liên minh HTX tỉnh, HTX Nông nghiệp tổng hợp Tổng đội Thanh Đức đã trồng thành công trên 150 ha cam, trong đó có gần 20 ha hữu cơ đạt tiêu chuẩn VietGAP được người tiêu dùng ưa chuộng, góp phần tạo uy tín, thương hiệu cam Vinh cạnh tranh trên thị trường.

Chị Lê Thị Hoa – thành viên HTX Nông nghiệp tổng hợp Tổng đội Thanh Đức, cho hay nhờ được hệ thống Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh hỗ trợ tập huấn về kỹ thuật, các vườn cam của HTX được đầu tư chăm sóc và sản xuất nghiêm ngặt, đúng quy trình từ các khâu như: Chọn cây giống, trồng, chăm sóc, bọc quả, thu hái nên cây vừa cho năng suất cao, vừa thân thiện với môi trường. Mặc dù vốn đầu tư theo mô hình cam hữu cơ cao hơn gấp nhiều lần so với trồng cam truyền thống, nhưng cây sinh trưởng phát triển tốt, tỷ lệ đậu quả cao, kéo dài tuổi thọ của cây, đặc biệt là không bị rụng quả, không sâu bệnh.

“Tính đến nay, HTX đã có 15 hộ gia đình trồng cam theo mô hình hữu cơ. Việc trồng cam theo hướng hữu cơ giúp người trồng cam nâng cao thu nhập, đồng thời bảo vệ sức khỏe cho người lao động và nhất là người tiêu dùng. Sản phẩm chất lượng nên nhà vườn cũng yên tâm vì được bao tiêu đầu ra” – chị Hoa chia sẻ.

Đẩy mạnh kết nối thị trường tiêu thụ

Từ những mô hình, sản phẩm đã đạt chứng nhận hữu cơ đã góp phần khẳng định hướng đi phù hợp của người dân trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các xã miền núi, ven sông.

Để có kết quả bước đầu này là quá trình chỉ đạo của chính quyền cấp tỉnh cùng kết hợp hệ thống Liên minh HTX Việt Nam trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát, đánh giá tổng thể thực trạng sản xuất nông nghiệp của địa phương. Các nghiên cứu định hướng xu thế phát triển nông nghiệp theo xu hướng tiêu dùng, từng bước phát triển sản xuất nông nghiệp hữu cơ gắn với liên kết chuỗi giá trị trên địa bàn tỉnh, trong đó trọng tâm được xác định là cây chè, cam, bưởi.

Theo chia sẻ của anh Thành, năm 2023, HTX Nông nghiệp Thành Vinh được cấp chứng nhận trang trại hữu cơ. Nhưng để đạt được chứng nhận, từ vùng đất cát bỏ hoang, người Giám đốc HTX trẻ tuổi này đã phải cải tạo đất bằng lượng phân chuồng khổng lồ, khoảng 2.000 tấn/năm.

Sau 5 năm bắt tay vào trồng các loại nông sản theo hướng hữu cơ, áp dụng nhiều cách làm “né” điều kiện bất lợi của thời tiết từng mùa, trang trại của anh đã đạt những thành quả ngọt ngào. Năng suất bí xanh vụ xuân hè đạt tới 70 - 100 tấn/ha, dưa chuột 70 - 90 tấn/ha…

Nhiều HTX còn trăn trở về câu chuyện đầu ra của nông sản hữu cơ.

Tuy nhiên, dù đã đạt chứng nhận hữu cơ nhưng sản phẩm của trang trại hiện vẫn chỉ tiêu thụ ở các chợ đầu mối nông sản truyền thống và một số siêu thị ở địa phương, với mức giá chênh lệch không cao với sản phẩm sản xuất thông thường.

“Dưới góc độ của người sản xuất và đặc biệt đã có hàng chục năm kinh doanh nông sản, tôi thấy thị trường hiện nay vẫn còn thiếu “sân chơi” cho sản phẩm hữu cơ" - đại diện HTX Nông nghiệp Thành Vinh trăn trở.

Tương tự, với “thâm niên” 5 năm trồng dưa lưới vàng theo hướng hữu cơ, năm 2024, HTX nông nghiệp Thịnh Hồng (xã Đông Lộc) đã có thêm sản phẩm nho sữa Hàn Quốc.

Anh Võ Văn Thịnh, Giám đốc HTX cho hay, HTX định hướng thị trường, lựa chọn trồng dưa và nho. Các sản phẩm đều được sản xuất theo hướng hữu cơ với quy trình nghiêm ngặt, tuy thị trường ổn định song giá bán cũng không có sự chênh lệch nhiều so với hoa quả thông thường.

"Tôi đăng bán trên mạng xã hội, hầu như không đủ hàng để bán nhờ sản phẩm đã tạo được lòng tin qua nhiều năm trong khi giá bán không cao hơn giá thị trường đại trà. Chi phí sản xuất cao hơn, nhưng thu nhập được bù lại bằng năng suất đạt cao hơn so với sản xuất thông thường khoảng 30%. Điều này khiến bà con nông dân còn trăn trở vì chưa thật sự công bằng với nông sản hữu cơ” - anh Thịnh chia sẻ.

Trên thực tế, khi sản xuất theo hướng hữu cơ đòi hỏi công sức, chi phí cao hơn, vì vậy năng suất đạt cao hơn khá nhiều so với sản xuất theo quy trình thông thường. Tuy nhiê,n điều bất hợp lý là chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa sản phẩm sản xuất theo hướng hữu cơ và sản phẩm sản xuất theo truyền thống.

Có lẽ đây là những vấn đề hạn chế, khó khăn đang được cấp ủy, chính quyền tại các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An cần thẳng thắn nhìn nhận để tiếp tục đưa ra các giải pháp quyết liệt hơn nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp trên địa bàn có hiệu quả cao trong thời gian tới.

Nhiều cơ chế hỗ trợ tiếp tục phát huy

Đằng sau thành công của các HTX tiêu biểu là sự đồng hành từ các cấp chính quyền, đặc biệt là Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Nghệ An. Thời gian qua, Liên minh HTX tỉnh dưới sự chỉ đạo của Liên minh HTX Việt Nam đã có nhiều chương trình hỗ trợ các HTX, tổ hợp tác tại từng địa phương, như hỗ trợ phục tráng và nhân rộng diện tích cam Xã Đoài lên 17ha tại xã xã Hưng Nguyên II; đưa giống bò 3B vào chăn nuôi dọc các xã ven sông Lam; quy hoạch vùng trồng rau hàng hóa tại một số xã như Thông Tân, xã Lam Thành…; triển khai mô hình liên kết doanh nghiệp trồng khoai tây tại xã Xuân Lâm, trồng tỏi tại xã Thông Tân.

Bên cạnh đó, tại các xã vùng đồi được cải tạo sang trồng đào cảnh phục vụ Tết và các loại cây ăn quả: mít, táo, ổi, na, chanh các loại (hiện chanh sạch Hưng Yên Nam đã có mã truy xuất nguồn gốc), gắn với chăn nuôi gà thả đồi.

Đại diện UBND xã Hưng Nguyên Nam cho hay, việc thu hút, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân xây dựng các mô hình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao trên vùng đất bãi bồi sông Lam là một trong những hướng trọng tâm trong phát triển nông nghiệp của địa phương, nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế đất bãi bồi mà lâu nay chỉ trồng một số cây trồng truyền thống như ngô, khoai, lạc hiệu quả thấp hoặc để hoang hóa.

Thông qua các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị này nhằm lan tỏa, thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp xanh cho người dân; đồng thời từ các mô hình trên hỗ trợ xây dựng các sản phẩm mang tính đặc trưng của địa phương đạt tiêu chuẩn OCOP, từng bước tạo sản phẩm nông nghiệp sạch, nâng cao giá trị kinh tế, cải thiện đời sống người dân địa phương.

Tính đến giữa năm 2025, toàn tỉnh Nghệ An có 912 HTX hoạt động, với tỷ lệ 61,4% HTX hoạt động hiệu quả. Các HTX không chỉ gia tăng về số lượng mà chất lượng cũng ngày càng được cải thiện, doanh thu trung bình đạt trên 2,2 tỷ đồng/HTX/năm; thu nhập bình quân người lao động đạt khoảng 59 triệu đồng/năm.

Đặc biệt, các HTX đã tích cực hưởng ứng và tham gia các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; phát huy tốt vai trò là “bà đỡ” cho thành viên, nhất là trong việc tiêu thụ sản phẩm, tạo thêm việc làm và nâng cao thu nhập cho lao động, góp phần rất lớn thay đổi tư duy sản xuất, tăng cường liên kết cộng đồng và ổn định an sinh xã hội trên địa bàn.

Hồng Hương