Sandbox tài sản số tiềm năng, nhưng dễ biến tướng đầu cơ và thao túng

"Bật đèn xanh" cho trung tâm tài chính số

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là ba trụ cột phát triển. Trong đó, mục tiêu của Đà Nẵng là trở thành trung tâm công nghệ số và tài chính thông minh.

Ông Hồ Kỳ Minh, Phó chủ tịch UBND TP Đà Nẵng đặc biệt quan tâm tới các ứng dụng như thanh toán không tiền mặt, ví điện tử, nền tảng cho vay dựa trên blockchain đang tạo nên bước chuyển trong quản lý tài chính, chuỗi cung ứng và giao dịch điện tử.

Theo ông Minh, thành phố Đà Nẵng đã và đang thúc đẩy các mô hình thử nghiệm như sandbox tài chính và khu thương mại tự do nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp công nghệ triển khai sáng kiến trong môi trường cởi mở.

Mô hình sandbox, như một "sân chơi" được kiểm soát, sẽ tạo ra một môi trường pháp lý linh hoạt, cho phép các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tài sản số thử nghiệm các sản phẩm, dịch vụ và mô hình kinh doanh mới mà không phải lo ngại về những rào cản pháp lý chưa rõ ràng.

Đây được xem là một giải pháp thông minh, giúp cơ quan quản lý vừa có thể thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính số, vừa có thể đánh giá và hoàn thiện khung pháp lý phù hợp trước khi triển khai trên diện rộng.

Ông Hồ Kỳ Minh, Phó chủ tịch UBND TP Đà Nẵng. Ảnh: Super Vietnam

Góp ý về mô hình sandbox cho Đà Nẵng, đại diện Haskey Capital dẫn ví dụ từ Hong Kong, nơi đã triển khai sandbox cho ngành blockchain từ năm 2018.

Theo đó, tính minh bạch trong quy trình cấp phép và sự ổn định của khung pháp lý tại Hong Kong là quan trọng nhất. "Yếu tố thu hút nhà đầu tư là sự minh bạch và ổn định của chính sách. Sandbox không chỉ là thử nghiệm, mà còn là cam kết của chính quyền trong việc đồng hành với đổi mới sáng tạo", phía Haskey Capital nói.

Đại diện Ledger, công ty toàn cầu trong lĩnh vực bảo mật nhận định việc thiết kế sandbox cần đặc biệt chú trọng đến cơ chế bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư. Chainsight, một nền tảng phân tích dữ liệu blockchain đến từ Dubai bày tỏ mong muốn hỗ trợ Đà Nẵng xây dựng hạ tầng giám sát rủi ro và truy vết dòng tiền số.

Hiện tại, Đà Nẵng đang tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết để hiện thực hóa mục tiêu này, từ việc xây dựng hạ tầng công nghệ đến việc thu hút các doanh nghiệp tiềm năng trong lĩnh vực tài sản số.

Dự kiến, trung tâm sẽ tập trung vào các hoạt động liên quan đến giao dịch tài sản số, công nghệ blockchain và các dịch vụ tài chính số tiên tiến khác.

Tuy nhiên, việc xây dựng một trung tâm tài chính số thành công không chỉ dừng lại ở việc tạo ra một môi trường pháp lý thử nghiệm.

Các chuyên gia cho rằng, Đà Nẵng sẽ cần phải xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh, bao gồm hạ tầng công nghệ hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng cao và sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu.

Cơ hội song hành thách thức

Câu chuyện xây dựng trung tâm tài chính số ở Đà Nẵng là một phần trong bức tranh rộng lớn hơn về sự trỗi dậy của lĩnh vực tài sản số tại Việt Nam.

Với sự phát triển mạnh mẽ của tài sản số trên toàn cầu, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này. Sự quan tâm đến tài sản số ngày càng tăng, không chỉ trong cộng đồng nhà đầu tư mà còn trong giới chuyên gia và các nhà quản lý.

Mô hình sandbox mà Đà Nẵng đang hướng tới có thể xem là một bước đi thử nghiệm quan trọng, giúp các cơ quan quản lý có thêm kinh nghiệm thực tiễn để xây dựng một hành lang pháp lý phù hợp cho cả nước.

Ông Tô Trần Hòa, Phó trưởng ban phát triển thị trường chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho rằng, sandbox là cách tiếp cận phù hợp để quản lý những mô hình đổi mới sáng tạo như tài sản số, vốn chưa thể điều chỉnh ngay bằng khung pháp lý hiện hành. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh đây không phải là "vùng trống pháp lý".

Sandbox theo ông Hòa cần được xây dựng với các tiêu chí kiểm soát cụ thể, từ phạm vi sản phẩm được thử nghiệm, thời gian hoạt động đến yêu cầu công bố thông tin và quy trình đánh giá định kỳ.

Bà Đoàn Mai Hạnh, Giám đốc cao cấp kinh doanh và tự doanh thị trường tài chính của TCBS. Ảnh: HA

Theo bà Đoàn Mai Hạnh, Giám đốc cao cấp kinh doanh và tự doanh thị trường tài chính của TCBS, sandbox cần tạo ra khuôn khổ đồng bộ, nơi các tổ chức phát hành, nhà đầu tư và sàn giao dịch đều có cơ chế minh bạch để truy xuất dữ liệu.

Bà cảnh báo rằng nếu thiếu kiểm soát, sandbox dễ biến thành mảnh đất cho hoạt động đầu cơ và thao túng. "Không thể để nhà đầu tư nhỏ lẻ bước vào thử nghiệm như một trò chơi may rủi. Sandbox cần thiết kế cơ chế sàng lọc người tham gia, ưu tiên nhà đầu tư chuyên nghiệp như cách đang áp dụng với chứng khoán phái sinh", bà nói.

Đồng quan điểm, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam đánh giá, thị trường tài sản số tại Việt Nam đang hình thành, nhưng thiếu chuẩn hóa. Việc phát hành, giao dịch, xác thực và lưu ký tài sản vẫn chưa có quy định đồng bộ, dẫn đến rủi ro lớn cho nhà đầu tư.

Ông đề xuất cần phải có các tiêu chuẩn bắt buộc cho mô hình thử nghiệm. "Không có cấu trúc rõ ràng, sandbox sẽ trở thành cái cớ cho hoạt động ngoài vùng kiểm soát", ông Trung cảnh báo.

Ông cũng nhấn mạnh rằng sandbox không chỉ là để cho doanh nghiệp thử nghiệm, mà còn là cơ hội để cơ quan quản lý thử nghiệm chính sách, đồng thời đo lường phản ứng thị trường một cách có kiểm soát.

Việt Hưng