Sáng mãi truyền thống 'Ba đảm đang'

Phát huy tinh thần phụ nữ “Ba đảm đang” ngày ấy, đến nay dù đã gần 80 tuổi, bà Sang vẫn tích cực tham gia công tác xã hội, góp phần làm rạng rỡ hình ảnh người phụ nữ Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Sang (bên trái) ôn lại kỷ niệm với người bạn học cùng công tác tại tổ tàu “Ba đảm đang”.

Phục vụ những chuyến tàu ra tiền tuyến

Trong tiết xuân, mưa phùn lây phây, chúng tôi tìm đến nhà bà Nguyễn Thị Sang ở khu dân cư Yên Hà (thị trấn Yên Viên, huyện Gia Lâm). Căn nhà tuy nhỏ nhưng ấm cúng, bên chén trà, bà Sang say sưa kể về thời thanh xuân sôi nổi.

Sinh ra ở tỉnh Vĩnh Phúc, bà Nguyễn Thị Sang (sinh năm 1948) lớn lên và trưởng thành trong giai đoạn cả nước sục sôi khí thế chống đế quốc Mỹ cứu nước. “Tôi tốt nghiệp trung cấp giao thông vận tải, ngành đường sắt đúng vào thời điểm cả nước đang chuẩn bị cho chiến dịch Mậu Thân năm 1968. Lúc bấy giờ, phong trào “Ba đảm đang” đang được đẩy mạnh, nơi đâu cũng ra sức thi đua. Nhiều đơn vị mang tên “Ba đảm đang” hình thành trong giai đoạn ấy. Ngành đường sắt cũng không ngoại lệ. Đơn vị đã phát động thi đua phục vụ vận tải đường sắt tốt hơn nữa, nhiều hơn nữa. Năm 1969, khi vừa tốt nghiệp, tôi nhận công tác ở Ga Yên Viên và được phân công làm Trưởng tàu, phụ trách tổ tàu “Ba đảm đang” khi mới 21 tuổi”, ánh mắt bà Sang sáng lên, những kỷ niệm ùa về trong ký ức bà.

Theo lời kể của bà Sang, cả ngành đường sắt hồi ấy chỉ có 2 tổ tàu “Ba đảm đang”, một ở Hà Nội và một ở Yên Bái. Tổ tàu “Ba đảm đang” của bà chạy tuyến Hà Nội - Vinh, Hà Nội - Đồng Đăng, Lạng Sơn; có 8 thành viên, đều là nữ, phục vụ đoàn tàu có 13 đến 15 toa.

“Thời điểm đó, chúng tôi phụ trách các đoàn tàu nhân sự đặc biệt, chở bộ đội vào Nam chiến đấu và tiếp nhận thương binh từ chiến trường miền Nam ra Bắc điều trị. Ngày nào không chuyên chở bộ đội thì chở hành khách. Công việc rất gian khổ, vừa bảo đảm vệ sinh an toàn trên toa tàu, vừa thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình của máy bay địch. Khi có máy bay địch đánh phá, chúng tôi phải phát tín hiệu cho tàu dừng kịp thời, rồi hướng dẫn hành khách sơ tán...”, bà Sang kể tiếp.

Hoạt động của tổ tàu trong thời chiến đối với nam giới đã là khó khăn, gian khổ, với nữ giới còn tăng lên gấp bội. Đã vậy, tổ tàu “Ba đảm đang” làm việc trong điều kiện khó khăn khi đó, mạch máu giao thông đường sắt là mục tiêu đánh phá ác liệt của máy bay Mỹ hòng chặn đứng nguồn chi viện lương thực, nhân lực của miền Bắc cho đồng bào miền Nam ruột thịt.

“Vì vậy, tàu chạy chủ yếu vào ban đêm. Các thành viên trong tổ tàu chúng tôi ăn ngủ theo chuyến tàu. Có những lần tranh thủ nấu ăn trên tàu đang chạy, cơm vừa sôi, canh nấu dở thì tàu chạy vào đường cua, tất cả đều bị lật nhào. Nghĩ lại đúng là cơ cực thật, nhưng tất cả các chị em chúng tôi đều xác định rõ, mình là những chiến sĩ trên mặt trận giao thông vận tải, tất cả vì tiền tuyến, “tất cả vì miền Nam ruột thịt” như lời Bác Hồ kêu gọi”, bà Sang bồi hồi nhớ lại.

Trong những chuyến tàu ấy, có nhiều kỷ niệm không thể nào quên. Có những chuyến mà hành khách đều là sinh viên. Họ tạm gác bút nghiên để lên đường đánh Mỹ. Chặng đường dài, chuyến tàu luôn rộn vang với những bài ca cách mạng, ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước do các bạn sinh viên thể hiện.

Nhớ lại kỷ niệm năm 1972, giọng bà Sang trùng xuống: “Cuối năm ấy, kho xăng Đức Giang bốc cháy ngùn ngụt vì hứng chịu bom B52 của Mỹ. Hôm đó chúng tôi đang theo tàu từ Đồng Đăng về Hà Nội. Về đến Từ Sơn (tỉnh Bắc Ninh), thấy những thùng phuy xăng trúng bom, bốc cháy, văng lên cao, tạo thành những cột lửa, khói cao ngút, chúng tôi báo động dừng tàu, cho khách sơ tán ra khỏi đường sắt. Khi bình yên trở lại, chúng tôi lại kéo còi, làm hiệu lệnh đón hành khách trở về tàu và tiếp tục hành trình. Trong 12 ngày đêm “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”, Ga Yên Viên là nơi bị tàn phá ác liệt, máy bay Mỹ đánh sập hầm tại Ga Yên Viên, có rất nhiều công nhân bị thương, nhiều người không còn... vậy mà tổ tàu chúng tôi may mắn vẫn được bình yên”.

Gian khổ, khó khăn là vậy, nhưng với khí thế sôi sục của cả nước đánh Mỹ, với khí thế hào hùng của tuổi trẻ, với trách nhiệm và tinh thần của phong trào “Ba đảm đang”, tổ tàu của bà Sang luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. “Trong quá trình công tác, chị em tôi luôn nhận được rất nhiều lời động viên, khen ngợi của khách đi tàu. Tổ tàu đạt danh hiệu “Tổ tàu xã hội chủ nghĩa”. Hằng năm, các chị em đều được đơn vị và ngành khen thưởng. Cá nhân tôi được vinh dự đứng trong hàng ngũ của Đảng đúng vào dịp kỷ niệm Ngày sinh của Bác Hồ ngày 19-5-1972. Tôi cũng được đại diện cho những thanh niên lao động giỏi, chiến sĩ thi đua đi dự Đại hội Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh”, bà Sang tự hào chia sẻ.

Còn sức khỏe, còn cống hiến

Năm 2003, được nghỉ hưu, bà Nguyễn Thị Sang vẫn tham gia công việc tại địa phương, như Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ, Bí thư, Trưởng ban Công tác Mặt trận khu dân cư... Trong suốt 35 năm gắn bó với ngành đường sắt cho đến lúc nghỉ hưu, ở đâu, lúc nào, bà Nguyễn Thị Sang cũng gương mẫu, nhiệt tình với công việc. Hiện nay bà Sang là Phó Bí thư Chi bộ, Tổ trưởng tổ dân phố Yên Hà, thị trấn Yên Viên. Là tổ trưởng dân phố suốt 21 năm, bà luôn gần gũi với người dân, tận tụy cống hiến hết mình cho công việc chung của khu phố. Bà vận động nhân dân thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hành tiết kiệm theo gương Bác Hồ, phát huy sức mạnh đoàn kết, xây dựng khu dân cư văn minh và thân thiện.

Đồng hành với bà Sang 60 năm qua, bà Nguyễn Thị Lanh cho biết: "Chúng tôi không chỉ là bạn học, đồng nghiệp cùng tổ tàu, mà còn là bạn tâm giao, hàng xóm “tối lửa tắt đèn có nhau”. Trong mọi vị trí, điều tôi nhận thấy bà Sang là người tận tâm, tận lực vì công việc”. Cho đến tận bây giờ hai bà vẫn thường xuyên sang nhà nhau để ôn lại những năm tháng đáng nhớ tại tổ tàu “Ba đảm đang”. Điều thú vị là hai người con trai, hai người con dâu của hai bà đều theo nghề của cha mẹ công tác trong ngành đường sắt, làm ở Ga Yên Viên.

Không phải ngẫu nhiên bà Sang được nhiều người tín nhiệm, yêu quý. Ai cũng nói, việc gì đến tay bà Sang đều thành công. Người dân trong khu phố đánh giá bà là người tổ trưởng năng nổ, tận tâm, nắm bắt tình hình khu dân cư và kịp thời giải quyết những vấn đề người dân quan tâm. Vì thế, tổ dân phố Yên Hà nhiều năm liên tục đạt danh hiệu Tổ dân phố văn hóa. Bản thân bà Sang nhiều năm liền là đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Sự tận tụy của bà Nguyễn Thị Sang cũng được cấp trên đánh giá cao. Ghi nhận thành tích, đóng góp đó, năm 2020 bà Nguyễn Thị Sang đã được Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội tặng Bằng khen trong phong trào thi đua tiếp lửa truyền thống “Ba đảm đang” - phụ nữ Thủ đô làm theo lời Bác; Kỷ niệm chương "Vì Sự nghiệp xây dựng Dữ liệu quốc gia về dân cư" của Bộ Công an năm 2021 cùng nhiều giấy khen của huyện Gia Lâm, thị trấn Yên Viên. Nói về bà Nguyễn Thị Sang, Bí thư Chi bộ tổ dân phố Yên Hà Võ Thị Hồng Hải nhận xét: “Phát huy tinh thần “Ba đảm đang” thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bà Sang luôn gương mẫu, trách nhiệm, nhiệt tình với công tác. Bà tích cực tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện tốt các phong trào thi đua, gần gũi lắng nghe hội viên và nhân dân, được người dân khu dân cư tín nhiệm, ủng hộ. Đặc biệt, nhiều năm liền bà Sang là đảng viên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, nêu cao tính tiên phong của người đảng viên, xây dựng tổ dân phố ngày càng phát triển vững mạnh”.

Trưởng thành từ phong trào “Ba đảm đang”, người phụ nữ năng nổ, nhiệt huyết ấy vẫn luôn giữ gìn phẩm chất tốt đẹp, là tấm gương sáng cho thế hệ hôm nay, góp phần làm rạng rỡ hơn hình ảnh người phụ nữ Việt Nam.

“Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, lớp người “Ba đảm đang” thời ấy, giờ đây người còn, người mất. Qua bao nhiêu bom đạn vất vả, khó khăn, đến hôm nay tôi vẫn còn được cống hiến, có ích cho xã hội là điều tôi hết sức vui mừng và trân quý. Còn sức khỏe, còn được tín nhiệm thì tôi sẽ tiếp tục đóng góp sức mình, xây dựng tổ dân phố vững mạnh”, bà Sang bày tỏ.

Dương Linh