Giữ lời hứa cùng tấm giấy xưa

Lý Ngọc và chiếc lồng đèn được làm từ loại giấy truyền thống

Sức hút của nghệ thuật truyền thống

Cũng như nhiều sinh viên theo học ngành mỹ thuật, Lý Ngọc biết đến chất liệu giấy dó và giấy dướng qua những buổi học về lịch sử các loại giấy. Kiến thức ấy vốn chỉ dừng lại ở mức được giới thiệu, được biết, cho đến khi Ngọc có dịp tìm hiểu kỹ về chất liệu này trong một lần soạn bài đi dạy.

Ngọc chia sẻ: “Lúc đó tôi mới hiểu, thì ra đây không chỉ là chất liệu giấy thông thường mà còn mang đậm chất văn hóa Việt với bề dày lịch sử lâu đời”. Với niềm đam mê đặc biệt cũng như lòng quyết tâm của người trẻ đầy thao thức về nghệ thuật dân tộc, Ngọc thành lập Mơ Studio và tự đặt ra cho mình một lời hứa: cố gắng phát triển chất liệu này để mọi người biết đến nhiều hơn.

Mơ Studio hình thành từ hình ảnh những chiếc lồng đèn để trang trí nhân dịp Trung thu. Ánh sáng vàng ấm áp ẩn hiện làm gân giấy nổi lên như một kiểu họa tiết độc đáo đã tạo ấn tượng sâu đậm với Ngọc và những người bạn cùng phá cỗ đêm trăng. Vì thế, ý tưởng dùng giấy dó và giấy dướng làm lồng đèn được giữ lại và phát triển cho phù hợp với nhiều mục đích sử dụng. Để đảm bảo an toàn và sử dụng lâu dài, nến đã được chuyển sang dạng đèn điện. Trong những hình ảnh do khách mua hàng gửi về và đăng tải trên mạng xã hội, chiếc đèn giấy không chỉ trang trí cho ngôi nhà thêm đẹp, mà còn là đèn ngủ, đèn đọc sách…, gắn bó với người dùng như một món đồ gia dụng.

Tuy mang dáng vẻ đơn giản khi được tạo nên từ những tấm giấy dó, giấy dướng lợp lên một khung tre hình hộp chữ nhật, nhưng lồng đèn giấy yêu cầu sự tỉ mỉ, cẩn thận và kiên nhẫn ngay từ những khâu thực hiện đầu tiên. Với công đoạn sơ chế tre, sau khi rửa sạch, phơi khô, gọt và cắt tre, người thực hiện cần chọn những thanh tre phù hợp nhất để lên khung. Bước khó nhất là lúc đính kết các thanh tre lại với nhau, cần hiểu rõ khi nào keo đã khô hoàn toàn, cũng như trích keo thế nào để khung được chắc nhưng vẫn đảm bảo tính thẩm mỹ.

Trong quá trình làm và phổ biến sản phẩm lồng đèn giấy, Mỹ Ngọc cũng nhận được nhiều ý kiến về việc thay thế tre bằng đũa, hoặc phát triển thêm nhiều hình dáng đặc biệt hơn. Chia sẻ về điều này, Mỹ Ngọc nói: “Tôi thích những thứ mộc mạc, đơn giản và đúng tinh thần nét đẹp Việt Nam, nên tôi quyết tâm trung thành với chất liệu tre. Đó cũng là lý do tôi hài lòng với hình dáng đơn giản hiện tại của lồng đèn”.

Tạo nên dấu ấn cá nhân

Giấy dó và giấy dướng khác nhau về định lượng giấy và khả năng ứng dụng. Giấy dó mềm và dai hơn, thường được biết đến như chất liệu để in tranh Đông Hồ, giấy sắc phong… Ngược lại, giấy dướng thường cứng và đanh hơn, nên thường được dùng để làm quạt tay, bìa sổ…

Sự khác biệt trong tính chất giấy cũng tạo nên nét riêng cho mỗi loại lồng đèn. Với lồng đèn làm từ giấy dó, nhờ có khả năng ngậm nước và tạo hiệu ứng tách lớp đẹp mắt, Mỹ Ngọc thường trang trí bằng những hình vẽ màu nước theo yêu cầu của khách hàng. Hình vẽ trên giấy dó thường không hiện rõ vào ban ngày, nhưng vào buổi tối, khi kết hợp với ánh đèn bên trong, từng nét vẽ và mảng màu sắc lại hiện lên rõ ràng, tạo nên sự độc đáo riêng có cho mỗi chiếc lồng đèn.

Ngược lại, lồng đèn giấy dướng thường được trang trí bằng cách dán ép hoa lá khô lên bề mặt giấy, tạo nên nét đẹp mộc mạc kể cả khi ở dưới nắng sáng hay được thắp với ánh đèn vào ban đêm. “Mỗi khi làm xong một đèn, bật ánh sáng lên, dù mình có sẵn hình dung nhưng luôn có sự khác biệt rất riêng, độ sáng khác, góc nhìn khác sẽ mang lại những cảm xúc khác biệt”, Mỹ Ngọc chia sẻ.

Giá trị của nghệ thuật truyền thống luôn là những viên ngọc quý đang ẩn mình, chỉ trở thành phần thưởng xứng đáng cho những ai quyết tâm tìm hiểu, khám phá. Sự đam mê và nỗ lực của người trẻ trong việc học hỏi, ứng dụng và phát triển các sản phẩm truyền thống theo xu hướng thời đại đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy nét văn hóa dân tộc. Nhờ đó, câu chuyện về nhiều sản phẩm, làng nghề thủ công truyền thống khác không chỉ là câu chuyện của quá khứ, mà luôn gắn liền với những hình ảnh quen thuộc, phổ biến trong đời sống hằng ngày.

HỒNG ÂN