Sáng tạo của học sinh về STEM, AI là nền móng kiến tạo tương lai cho đất nước

Chiều 28/11, tại Đại học Bách Khoa Hà Nội, Báo Tiền Phong phối hợp với Hội đồng Đội T.Ư, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, Đại học Bách khoa Hà Nội và các đơn vị đồng hành tổ chức họp báo công bố Cuộc thi Vô địch Quốc gia STEM, AI và Robotics năm học 2025-2026.

Dự buổi họp báo có TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT); Anh Lê Hải Long, Ủy viên Ban thường Vụ T.Ư Đoàn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Đội T.Ư; Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng biên tập Báo Tiền Phong, Trưởng Ban tổ chức; PGS TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc Đại học Bách Khoa Hà Nội, đồng Trưởng Ban tổ chức cuộc thi cùng đại diện các đơn vị tài trợ, đối tác, người đẹp top 5 Hoa hậu Việt Nam; thầy cô giáo, học sinh các trường học tại Hà Nội và các địa phương về dự chương trình.

Ban tổ chức trả lời các câu hỏi báo chí, phụ huynh, học sinh về cuộc thi.

Phát biểu tại họp báo, anh Lê Hải Long nhấn mạnh: Cuộc thi Vô địch Quốc gia STEM, AI và Robotics (VSAR) ra đời đã tạo sân chơi khoa học kỹ thuật bổ ích cho học sinh, và là hoạt động cụ thể trong việc thực hiện chủ trương đưa các hoạt động sáng tạo, đổi mới và chuyển đổi số đi vào chiều sâu, góp phần chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước ngay từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường.

Anh Lê Hải Long, Ủy viên Ban thường Vụ T.Ư Đoàn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Đội T.Ư.

“Khi cuộc thi chính thức khởi tranh, các em học sinh sẽ say mê thiết kế, sáng tạo, lắp ráp robot, tính toán khí động học, hay lập trình trí tuệ nhân tạo để giải quyết các bài toán thực tế, chúng ta sẽ nhìn thấy hình ảnh những nhà khoa học, những kỹ sư tài năng tương lai của đất nước”, anh Hải Long nói.

Các đơn vị tổ chức đã nỗ lực xây dựng một sân chơi hiện đại, quy mô, tạo cơ hội cho thanh thiếu nhi Việt Nam tự tin bước ra biển lớn.

Anh Lê Hải Long nhắn nhủ các em học sinh đang lớn lên trong kỷ nguyên số, nơi ranh giới giữa thế giới thực và ảo ngày càng mờ đi. Công nghệ mang đến cơ hội, nhưng cũng đầy thách thức. Khi đến với VSAR, các em hãy mang theo tinh thần: "Học để làm chủ, sáng tạo để phụng sự".

Mỗi dòng lệnh các em viết, mỗi sản phẩm các em sáng tạo hôm nay chính là niềm cảm hứng, là nền móng để kiến tạo nên tương lai của chính mình và của đất nước. “Trên hành trình ấy, đừng để nỗi sợ sai kìm hãm bước chân khám phá. Hãy dũng cảm dấn thân, nuôi dưỡng đam mê để biến những ý tưởng, những ước mơ trở thành hiện thực”, anh nói.

Ban tổ chức cảm ơn các đơn vị đồng hành cuộc thi.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi chia sẻ, Báo Tiền Phong, với năng lực và kinh nghiệm tổ chức nhiều sự kiện quy mô quốc gia trong những năm qua, đã để lại nhiều dấu ấn tích cực trong đời sống giới trẻ và nhân dân cả nước. Năm học 2024–2025, mùa giải VSAR đầu tiên đã diễn ra thành công, thu hút đông đảo học sinh tham gia, tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng, khơi dậy niềm say mê khám phá và tinh thần làm chủ tri thức của thế hệ trẻ.

Tiếp nối thành công đó, mùa giải năm nay được tổ chức với quy mô lớn hơn, nội dung phong phú hơn và sự đồng hành sâu rộng của các đơn vị chuyên môn. Mỗi bảng thi, mỗi thử thách đều được xây dựng để học sinh được sáng tạo, thử nghiệm, hợp tác và chuyển hóa kiến thức thành mô hình và sản phẩm có giá trị thực tiễn, gắn với các định hướng phát triển của đất nước.

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi.

Qua đó, cuộc thi góp phần thiết thực triển khai tinh thần của Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Nhà báo Phùng Công Sưởng nhấn mạnh chủ đề “Năng lượng cho tương lai” của cuộc thi năm nay mang hai tầng ý nghĩa. Đó là năng lượng theo đúng nghĩa khoa học: điện gió, điện mặt trời, công nghệ tiết kiệm năng lượng, những mô hình mà các em sẽ nghiên cứu và mô phỏng trên sa bàn. Nhưng sâu xa hơn, đó là nguồn năng lượng tinh thần đang lan tỏa trong thế hệ trẻ Việt Nam: tinh thần sáng tạo, khát vọng cống hiến, mong muốn được góp phần xây dựng tương lai đất nước trong kỷ nguyên số. Nguồn năng lượng ấy đang hòa nhịp cùng bước chuyển mình mạnh mẽ của đất nước.

Với học sinh, ông nói, cuộc thi là sân chơi thực nghiệm dành cho các bạn trẻ sáng tạo, dám thử nghiệm những ý tưởng mới, dám kiên trì theo đuổi hành trình khám phá của riêng mình.

“Mỗi mô hình sáng tạo, dù thành công hay chưa thành công, đều là một bước tiến quý giá đưa các em đến gần hơn với điều mình mơ ước. Tương lai sẽ được tạo dựng từ những hạt giống ý tưởng hôm nay, và từ khát vọng cống hiến, phụng sự đất nước bằng tri thức, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm của chính các em”, ông nói.

Cụ thể hóa nội dung giáo dục STEM

TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT) cảm ơn Ban tổ chức vì cuộc thi đã cụ thể hóa nội dung Bộ GD&ĐT đang triển khai trong ngành. Đó là chương trình GDPT hướng đến phát triển năng lực học sinh mà muốn hình thành năng lực các em phải có môi trường trải nghiệm, từ đó phát hiện sở thích, đam mê. Các tiết học trên lớp, thầy cô giúp hình thành kiến thức cho các em.

TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT).

Nhưng nếu không có những hoạt động thực tế như thế này, thì kiến thức đó vẫn chỉ nằm trong đầu mà thôi. Trong thời gian tới, hoạt động STEM sẽ được triển khai đồng bộ từ cấp cơ sở. Bộ GD&ĐT trước đó đã có nhiều chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá.

“Thực tế những năm qua, học sinh dự các cuộc thi quốc tế về khoa học kỹ thuật đạt kết quả rất tốt, trong đó có vai trò đổi mới phương pháp dạy học của thầy cô giáo và nhiều em trong đội tuyển đã cọ xát, trưởng thành từ những sân chơi như thế này”, ông Thái Văn Tài nói.

Tạo động lực, đam mê khám phá khoa học

PGS.TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc Đại học Bách Khoa Hà Nội, đồng Trưởng Ban tổ chức chia sẻ, đơn vị có khoảng 200 phòng thí nghiệm, trong đó có nhiều phòng thí nghiệm robotics, AI. Trong tuyển sinh, Đại học Bách Khoa Hà Nội luôn mong muốn thu hút sinh viên có năng lực tốt trong lĩnh vực tốt nhất liên quan STEM, robotics, AI và chương trình “hot” nhất là: Khoa học máy tính, Khoa học dữ liệu và AI.

Học sinh các trường tham gia cuộc thi.

“Đào tạo STEM hiện đang được Đảng, Nhà nước thúc đẩy qua các nghị quyết và cũng là chìa khóa vàng mở ra cánh cửa để phát triển đất nước.”, PGS. TS Nguyễn Phong Điền nhấn mạnh và nói, khi tham gia đồng tổ chức chương trình, Đại học Bách Khoa Hà Nội mong muốn tạo sân chơi bổ ích, để học sinh có động lực học tập, dần hình thành niềm đam mê, khao khát khám phá khoa học. Quá trình dự thi, học sinh phổ thông được rèn các kỹ năng cốt lõi nhất, trong đó có việc làm việc nhóm, tạo nền tảng tốt cho các em.

Với thí sinh dự thi Vòng chung kết, nếu có nguyện vọng, đơn vị sẽ sắp xếp ký túc xá để thí sinh lưu trú trú nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các em. Những học sinh đoạt giải, đơn vị cũng có quan điểm cộng điểm thưởng trong phần xét tuyển tài năng.

Bà Kim Ngọc Thanh Nga, Phó giám đốc NIC cho biết, với vai trò đồng tổ chức cuộc thi, chúng tôi mong muốn xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam tầm nhìn 10 năm tới. Và các em học sinh ngày nay chính là nguồn nhân lực trong tương lai. Với những nền tảng khoa học kỹ thuật, đổi mới sáng tạo, STEM… sẽ là bước khởi đầu quan trọng để chắp cánh cho các em vững bước trong tương lai.

AI có thay thế con người?

Trong phần giao lưu, em Đỗ Thanh Phát, học sinh Trường THCS Nguyễn Trãi đặt câu hỏi khó rằng: “Cuộc thi này có thể chứng minh rằng, con người có thể không bị thay thế bởi AI không?

Trả lời học sinh, anh Lê Hải Long cho rằng, con người sẽ luôn làm chủ AI và chắc chắn AI sẽ không thay thế con người vì AI do con người tạo ra. Chúng ta đang có những biện pháp sử dụng AI giải quyết các vấn đề toàn cầu và các giải pháp cũng nhằm phục vụ con người. Chính các em, thế hệ trẻ ngày nay được cung cấp kiến thức, tạo môi trường học tập, rèn luyện để làm chủ AI thông qua sân chơi trí tuệ.

PGS.TS Nguyễn Việt Khôi, Phó Hiệu trưởng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật (ĐHQG Hà Nội) nói, khi mới xuất hiện mạng internet, ai không sử dụng sẽ bị tụt hậu. AI cũng vậy, chúng sẽ thay thế những người không biết sử dụng. Và đó là lý do vì sao chúng ta có những cuộc thi để hiểu sâu, thuần chủng AI theo cách của mình.

Thí sinh được hỗ trợ tối đa

Ban tổ chức cũng cho biết, học sinh các vùng khó khăn cũng được hỗ trợ học trực tuyến về AI, robot ảo, giao lưu với học sinh trường chuyên ở Hà Nội. Cuộc thi đã lan tỏa, truyền tinh thần, động lực cho các em ở vùng khó.

Ban tổ chức chụp ảnh cùng khách mời, các đơn vị đồng hành, thầy cô giáo và học sinh.

Ông Bùi Văn Phượng, Chủ tịch HĐQT Công ty Tiền Phong, Phó trưởng ban Thường trực chia sẻ thông tin, Ban tổ chức miễn phí toàn bộ lệ phí thi cho học sinh với mong muốn lan tỏa, thu hút, tạo điều kiện cho các em trên toàn quốc gồm cả vùng thuận lợi, vùng khó khăn có thể thamn gia.

Ngoài ra, cuộc thi cũng có các đơn vị đồng hành đang tổ chức rất nhiều CLB STEM, robotics… để học sinh có thể sinh hoạt thường xuyên.

Hà Linh; ảnh: Hồng Vĩnh