Sắp có chính sách đột phá: Ưu đãi học bổng, học phí để 'hút' nhân tài công nghệ cao

Tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 6/2025, trả lời câu hỏi về công tác đào tạo và chuẩn bị nhân sự cho nhóm ngành công nghệ cao, cũng như các ưu đãi dành cho sinh viên theo học, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, nhiệm vụ nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài luôn là mục tiêu hàng đầu của ngành giáo dục. Trong suốt nhiều năm qua, từ giáo dục phổ thông đến đại học và sau đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chú trọng đến các môn học STEM (Khoa học, Kỹ thuật, Công nghệ và Toán học).

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng thông tin về công tác đào tạo, chuẩn bị nhân sự cho lĩnh vực công nghệ cao - Ảnh: VGP

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng khẳng định, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, đặc biệt là trong kỷ nguyên mới đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao về khoa học công nghệ, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo đủ năng lực thực hiện những dự án lớn và hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tham mưu nhiều nội dung dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ.

Điển hình nhất, ngày 25/4/2025 Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định ban hành Đề án số 1002 về đào tạo nguồn nhân lực phát triển công nghệ, giai đoạn 2025 - 2035, tầm nhìn 2045 với 02 mục tiêu tổng quát và 04 nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Đây là cơ sở để chúng ta triển khai những bước tiếp theo.

Về quy mô đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho biết, hiện có 90% cơ sở giáo dục đại học tham gia đào tạo các ngành STEM.

Riêng năm 2024, quy mô đào tạo chính quy tăng khoảng 10,6%, tương đương 60.000 sinh viên. Tổng số sinh viên tuyển mới ngành STEM là 218.000 sinh viên, chiếm 36% tổng số sinh viên toàn quốc. Xu thế theo học các ngành này tăng trưởng rất mạnh, với tốc độ cao hơn nhiều so với các năm trước.

Ở bậc sau đại học, năm 2024, số lượng học viên ngành STEM tiếp tục tăng mạnh: trình độ Thạc sĩ tăng 34% (gần 20.000 học viên); trình độ Tiến sĩ tăng 33% (gần 4.000 nghiên cứu sinh, tăng gần 600 so với năm 2023). Đây là tín hiệu đáng mừng, cho thấy xu thế tích cực trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Mặc dù có sự tăng trưởng đáng kể, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng thừa nhận tỷ lệ người học lĩnh vực STEM ở Việt Nam vẫn còn thấp, chỉ tiệm cận khoảng 27% - 31%. Trong khi đó, các quốc gia như Singapore đạt 46%, Malaysia 50%, Hàn Quốc 33%, Đức 39%. Điều này cho thấy Việt Nam cần phải tăng cả về quy mô, số lượng và tốc độ đào tạo.

Về đào tạo nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình 1017 từ ngày 21/9/2024 về phát triển nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu là đào tạo ít nhất 50.000 kỹ sư phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, và đến năm 2050 có nguồn nhân lực đủ mạnh để tham gia chuỗi giá trị công nghiệp bán dẫn cao của toàn cầu.

Trong năm học 2024 - 2025, Việt Nam có khoảng 19.000 sinh viên nhập học các ngành phù hợp với lĩnh vực bán dẫn, chiếm khoảng 10% sinh viên theo học ngành STEM. Có 166 cơ sở đào tạo các chuyên ngành liên quan đến vi mạch bán dẫn, trong đó 97 cơ sở đào tạo trực tiếp các ngành này.

Để đảm bảo chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng các chuẩn chương trình, thành lập Hội đồng chuyên gia thẩm định. Đến nay, 30 chương trình đào tạo đã được công bố với 8 cơ sở giáo dục đại học.

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cũng thẳng thắn chỉ ra rằng tỷ lệ người học STEM còn thấp so với khu vực do nhiều nguyên nhân, trong đó có yếu tố đầu vào, việc làm sau này và cơ chế chính sách.

Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tích cực xây dựng Nghị định chính sách học bổng cho người học các ngành STEM. Dự kiến trong tháng 7 này sẽ trình Thủ tướng Chính phủ về việc cấp học bổng, học phí nhằm thu hút sinh viên và nghiên cứu sinh các ngành công nghệ cao.

Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp với Bộ Tài chính xây dựng Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách tín dụng đối với học sinh, sinh viên. Chính sách này hứa hẹn sẽ có nhiều ưu đãi rộng và nổi bật để thu hút người học, đặc biệt là hỗ trợ đầu ra để nguồn nhân lực tương lai phát huy tối đa năng lực và trình độ chuyên môn đã được đào tạo.

Ngọc Châm