Sắp xếp để trường đại học công lập tầm cỡ hơn

Triển khai Nghị quyết số 71 của Bộ chính trị về đột phá phát triển giáo dục đào tạo, Bộ GD-ĐT đang xây dựng Đề án sắp xếp, tổ chức lại hệ thống cơ sở giáo dục đại học. Dự kiến, 140 trường công lập sẽ được sắp xếp, tái cấu trúc. Phóng viên VOV phỏng vấn PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Hà Nội về vấn đề này.

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Phóng viên: Thưa ông, là hiệu trưởng trường đại học có bề dày lịch sử lại trong top đầu khối ngành sư phạm, trước chủ trương sắp xếp, sáp nhập giảm đầu mối các trường đại học theo tinh thần nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, ông có suy nghĩ gì?

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn: Tôi cho đây là vấn đề rất lớn. Đại học ở Việt Nam trong nhiều năm phát triển khá tự phát các ngành, các lĩnh vực khác nhau. Có những ngành rất nhiều trường đào tạo và ngược lại.

Nói như Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn sẽ có cuộc đại sắp xếp các trường đại học chắc chắn sẽ gây nên những lo lắng nhất định ở các trường đại học vì động chạm cùng lúc nhiều trường. Nhưng nhìn tổng thể tôi nghĩ định hướng ấy có lẽ cũng rất nên làm vì việc lớn là sắp xếp các tỉnh, còn đại học là việc nhỏ hơn.

Lí do theo tôi thế này: Việc có nhiều trường đại học quá sẽ phân tán nguồn lực. Có những trường chỉ đôi trăm giảng viên, tức là nguồn lực không đủ vẫn cố để đào tạo. Điều này dẫn đến hệ quả như vòng tròn không lối thoát là cố có sinh viên để tồn tại, đồng nghĩa đầu vào thấp, kéo theo chất lượng thấp. Việc phân tán và manh mún như vậy không đem lại được chất lượng giáo dục tốt.

Hơn nữa ta biết các đơn vị lớn với quy mô lớn sẽ có khả năng sử dụng chung về nguồn lực gồm nguồn lực về giảng viên, nguồn lực về phòng thí nghiệm. Ví dụ như bây giờ phòng thí nghiệm đắt tiền không thể mỗi trường có một phòng riêng. Nhưng trường lớn và phòng thí nghiệm sử dụng cho nhiều ngành thì lập tức thực hiện được. Giống như nhìn vào nền nông nghiệp, cứ mỗi nơi một khoảnh thì không bao giờ trở thành một nền nông nghiệp hàng hóa được.

Tôi cho rằng đây được xem như đột phá để các trường tầm cỡ hơn. Tất nhiên gắn với tầm cỡ sẽ là câu chuyện quản trị nhân sự thế nào? Tinh gọn bộ máy thế nào? Sắp xếp thế nào cho hiệu quả, đó là bước tiếp theo. Nhưng rõ ràng sẽ có được những đơn vị đủ lớn, đủ sức cạnh tranh, đủ sức vươn ra thế giới. Bởi thế tôi cho đây là bước cần thiết.

Phóng viên: Theo tinh thần giảm đầu mối, có thể nhiều trường đào tạo khối ngành sư phạm có thể sẽ sáp nhập về trường đại học Sư phạm Hà Nội. Thực tế nhiệm vụ này sẽ đặt ra những thách thức khó khăn và cũng có những thuận lợi nào, thưa ông?

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn: Thực ra việc này chúng tôi chưa được biết vì Bộ đang tiến hành quy trình xây dựng đề án và các trường chỉ biết được tinh thần chung thôi và cũng chưa có thông tin về việc có đơn vị nào sáp nhập về hay dịch chuyển đi đâu.

Nhưng với những điều tôi vừa chia sẻ ở trên tôi cho rằng khi có sự sắp xếp sẽ tạo ra mô hình đại học lớn hơn, tốt hơn và nhiều điều kiện thuận lợi hơn. Hơn nữa hiện Quyết định 452 của Chính phủ về hệ thống, về quy hoạch mạng lưới các trường đại học và Cao đẳng Sư phạm có nói trường đại học Sư phạm Hà Nội là một trong những trường đại học sư phạm trọng điểm quốc gia.

Và như vậy theo tôi cùng với quy hoạch mạng lưới và tái cơ cấu, sắp xếp lại các trường đại học nếu nhà trường có được quy mô tốt hơn sẽ có cơ hội phát triển tốt hơn. Đặc biệt là khi có một đầu mối lớn hơn thì tập trung đầu tư cũng sẽ có quy mô lớn hơn.

Bên cạnh đó cũng có thách thức không nhỏ khi hiện tại các trường tồn tại khác nhau và kể cả Trường đại học Sư phạm Hà Nội cũng có những điểm hạn chế, khó khăn của mình. Bây giờ tất cả các đơn vị sáp nhập với nhau theo cách nào đó không hợp lí chẳng hạn hay không giải quyết được các vấn đề về bộ máy sẽ dẫn tới câu chuyện quá tải hay hoạt động không thông suốt. Tất cả các vấn đề đó nhà trường sẽ phải tính toán và tôi tin chắc Bộ cũng sẽ có phương án để có những sự kết hợp hợp lí nhất có thể.

Phóng viên: Bối cảnh mọi việc sáp nhập, cơ cấu lại diễn ra nhanh và yêu cầu chính xác, ông có đề xuất hay góp ý, kì vọng gì cho phần việc này?

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn: Tôi thì kì vọng vào một điều Bộ trưởng đã nói và nói rất rõ rằng các trường đại học công phải thực hiện sứ mạng công của mình. Và đại học Sư phạm Hà Nội là trường sư phạm trọng điểm nên tôi cho rằng nếu nhà trường có được thêm các nguồn lực để trở thực sự trở thành trường trọng điểm đầu tàu và được nhà nước đầu tư xứng tầm sẽ rất tốt. Bản thân chúng tôi cũng chuẩn bị tâm thế cho điều này.

Phóng viên: Nghị quyết 71 cũng nhấn mạnh bảo đảm quyền tự chủ toàn diện của trường đại học. Với đại học Sư phạm Hà Nội sẽ thực hiện việc tự chủ ra sao, thưa ông?

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn: Tinh thần tự chủ như chúng ta biết trong nghị quyết 71, sắp tới được Luật hóa trong Luật giáo dục sửa đổi cũng được xem như điểm đột phá. Trong đó tự chủ đại học không lệ thuộc vào tự chủ về tài chính, một trường đại học được tự chủ về học thuật, về tài chính mà không phụ thuộc vào mức độ tự chủ về tài chính là bao nhiêu.

Trường đại học Sư phạm Hà Nội thời gian vừa rồi đã tự chủ khá tốt về học thuật bằng việc chủ động mở những chương trình đào tạo mới, không chỉ sư phạm mà còn cả ngoài sư phạm, đáp ứng tốt chủ trương phát triển các ngành công nghệ chiến lược. Ví dụ như năm vừa rồi nhà trường mở thêm ngành vật lí kĩ thuật và bán dẫn. Bộ máy và nhân sự cũng tương tự. Dù vẫn do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lí nhưng các khâu như tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ giảng viên nhà trường đã chủ động. Tôi hy vọng thời gian tới, trên tinh thần tự chủ đã có cộng thêm cơ hội mới, việc tự chủ sẽ tốt hơn.

Phóng viên: Trân trọng cám ơn ông!

Ý Dịu/VOV2