Sắp xếp tổ chức bộ máy ngành Giáo dục: Tinh gọn và tối ưu hóa

Cô trò Trường Tiểu học Trần Quang Cơ (Quận 12, TP Hồ Chí Minh). Ảnh: NVCC

Tinh nhuệ và bền vững

Thông tin từ Hội nghị tổng kết công tác năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025, một trong những việc mà Bộ GD&ĐT tập trung thực hiện trong năm nay là, triển khai nghiêm túc và bảo đảm tiến độ việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Cùng đó, Bộ sẽ bố trí, sắp xếp công chức, viên chức, người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động khi thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy; chủ động các phương án tiếp nhận, sắp xếp, bố trí nhân sự các đơn vị sau khi tiếp nhận về Bộ quản lý.

GS.TS Hoàng Anh Tuấn - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhấn mạnh, tinh giản, sắp xếp lại một số đơn vị đầu mối là bước đi quan trọng, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và hoạt động của nhà trường. Theo đó, trường sẽ giảm số lượng đơn vị đầu mối từ 46 (gồm 16 đơn vị hành chính, 18 đơn vị đào tạo, 10 trung tâm nghiên cứu, hợp tác đào tạo, 2 đơn vị khác) xuống còn 30, tương ứng với mức cắt giảm 34,7%. “Đây là dịp để sắp xếp lại bộ máy tinh nhuệ và bền vững hơn”, GS.TS Hoàng Anh Tuấn nêu quan điểm.

Một số thay đổi lớn được Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thực hiện gồm: Hợp nhất các đơn vị có chức năng tương đồng và kết thúc hoạt động đơn vị không còn phù hợp; chuyển chức năng nhiệm vụ của một số đơn vị nhằm gắn với nhiệm vụ đào tạo và hỗ trợ trực tiếp cho các chương trình đào tạo, đảm bảo sự phù hợp với chiến lược phát triển dài hạn của nhà trường. Trước đó, nhà trường chủ động tiến hành rà soát, tinh gọn đơn vị cấp 3 là các bộ môn, trung tâm trực thuộc khoa/ viện/ bộ môn, từ gần 80 đầu mối, xuống còn khoảng 60 đầu mối.

Cuộc họp Ban Chỉ đạo của Đại học Quốc gia Hà Nội về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 18. Ảnh: Quốc Toản

Tinh gọn bộ máy

Ban Chỉ đạo Đại học Quốc gia Hà Nội thống nhất sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy từ 36 đơn vị xuống còn 25 đơn vị thành viên, trực thuộc (giảm 30,5%). Giám đốc Lê Quân nhấn mạnh, sắp xếp tinh gọn bộ máy là việc khó, phức tạp, nhạy cảm nhưng cần thiết trong bối cảnh hiện nay để tránh chồng chéo chức năng, lãng phí nguồn lực, giảm hiệu lực, hiệu quả công việc. Trong mọi hoàn cảnh sắp xếp, Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ lấy 2 trụ cột chính làm nền tảng cho phát triển là đào tạo và khoa học công nghệ.

GS.TS Lê Quân yêu cầu, mỗi bước đi đợt này, phải dựa vào giá trị cốt lõi và ưu tiên đơn vị đang khó khăn trong việc thu hút cán bộ giỏi. Do đó, cần tính toán phù hợp để Đại học Quốc gia Hà Nội là điểm đến của đội ngũ nhân lực chất lượng cao trong và ngoài nước.

Chủ trương chung của Đại hoc Quốc gia Hà Nội là tinh gọn mang tính đồng bộ, toàn diện để đây là nơi hội tụ của cán bộ có thực lực, giàu chuyên môn, đủ tâm, tầm, tài… đúng với tầm nhìn, sứ mệnh của đơn vị đầu tàu trong nền giáo dục nước nhà. Ban Giám đốc sẽ điều hành, chỉ đạo để việc tái cấu trúc không làm xáo trộn, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và đà phát triển.

GS.TS Lê Quân khẳng định, tái cấu trúc và luôn lấy chất lượng làm yếu tố tiên quyết trong mọi hoạt động. Không hiệu quả sẽ không thực hiện, đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo, khoa học công nghệ. Rà soát, cấu trúc lại để đáp ứng quản trị đại học theo hình thức mới là chuyển đổi số toàn diện, nhằm đảm bảo chất lượng và phát triển đúng với vị thế của Đại học Quốc gia Hà Nội.

Theo đó, Ban Chỉ đạo Đại học Quốc gia Hà Nội yêu cầu các đơn vị tiến hành xây dựng Đề án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nội bộ. Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ tập trung siết chặt quy mô đào tạo đảm bảo phát triển về chiều sâu và tiếp tục chú trọng đào tạo chất lượng cao, hội nhập quốc tế.

Ngoài ra, sẽ ưu tiên phát triển các lĩnh vực công nghệ tiên tiến, ươm tạo doanh nghiệp khoa học công nghệ và hỗ trợ khởi nghiệp. GS.TS Lê Quân nhìn nhận, đây là cơ hội để tiến hành sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, đổi mới phương thức quản lý, quy trình làm việc, nâng cao chất lượng đội ngũ và hiệu quả hoạt động.

Trong giai đoạn 2018 - 2024, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh triển khai sắp xếp bộ máy, gia tăng số đơn vị tự chủ tài chính. Cụ thể, đối với các đơn vị trực thuộc, Trung tâm Đại học Pháp được sáp nhập vào Viện Đào tạo Quốc tế; Trung tâm Khảo thí tiếng Anh sáp nhập vào Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo; Trung tâm Quản lý nước và Biến đổi khí hậu nhập vào Viện Môi trường và Tài nguyên.

Ba đơn vị gồm: Viện Đào tạo Quốc tế, Trung tâm Đào tạo tiền tiến sĩ và Viện Quản trị Đại học hợp nhất thành Viện Đào tạo - Nghiên cứu Quản trị, sau đó đổi tên thành Viện Phát triển Năng lực lãnh đạo Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh. Ngoài ra, Viện John von Neumann được chuyển về Trường Đại học Khoa học Tự nhiên quản lý. Ở cấp ban chức năng, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh hợp nhất Ban Đào tạo đại học và Ban Sau đại học thành Ban Đào tạo; sáp nhập Ban Thi đua - Khen thưởng vào Ban Tổ chức Cán bộ.

Tính đến tháng 12/2024, có 66% đơn vị thuộc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh đã tự chủ tài chính, bao gồm 7 trường đại học thành viên và 17 đơn vị trực thuộc. Số nhân sự hưởng lương từ ngân sách Nhà nước cũng giảm đáng kể, từ 3.502 người trong tổng số 5.603 viên chức (62,5%) vào năm 2015 xuống còn 1.154 người trên tổng số 6.400 viên chức (18%) vào năm 2024.

Theo PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, tiếp tục đổi mới quản trị đại học theo hướng tinh gọn, hiện đại, hiệu quả là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025 của hệ thống này. Mới đây, đơn vị hoàn thành đề án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (Nghị quyết 18).

Theo đề án trên, trong giai đoạn 2025 - 2030, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh tiếp tục đẩy mạnh tinh gọn bộ máy với ba mục tiêu: Giảm đầu mối quản lý để tăng hiệu quả hoạt động; tăng số đơn vị tự chủ tài chính nhằm giảm sự phụ thuộc vào ngân sách Nhà nước; đảm bảo hoạt động đào tạo, nghiên cứu và phục vụ cộng đồng ổn định, hiệu quả.

Một số mục tiêu cụ thể được đặt ra gồm: Giảm 36% đầu mối quản lý nội bộ, nâng tỷ lệ đơn vị tự chủ tài chính từ 66% lên 92%, giảm số nhân sự hưởng lương ngân sách xuống còn 8%. Với các trường đại học thành viên đã tự chủ tài chính, số đầu mối quản lý sẽ giảm từ 15% - 35%, trong khi các đơn vị trực thuộc đã tự chủ tài chính giảm từ 10% - 20%.

Nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ về việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Trường Đại học Giao thông Vận tải TP Hồ Chí Minh tiên phong trong việc kiện toàn tổ chức và quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động. Từ năm 2020 đến nay, trường đã giảm 11 đầu mối nội bộ, từ 39 xuống còn 28, đạt tỷ lệ tinh giảm gần 30%

Đặc biệt, trong công tác tinh gọn bộ máy quản lý đào tạo, trường là đơn vị đầu tiên giải thể 45 bộ môn và chuyển đổi sang mô hình quản lý các chương trình đào tạo hiện đại. Hệ thống mới dựa trên hình thức quản lý theo giám đốc và chương trình đào tạo phù hợp với Luật Giáo dục đại học hiện hành, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện.

Tại Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, Hiệu trưởng TS Lê Trường Sơn cho biết, trong năm 2024, trường hướng đến tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động để đáp ứng yêu cầu phát triển. Nhà trường đã thông qua đề án tái cấu trúc quản trị, công bố các nghị quyết về thành lập, sáp nhập, chia tách, giải thể đơn vị trực thuộc và quy định chức năng, nhiệm vụ cụ thể của từng đơn vị.

Minh Phong - Lê Mạnh