Saudi Aramco - từ sa mạc đến đế chế dầu mỏ 2.000 tỷ USD

Saudi Arabia chính thức được thành lập vào năm 1932 sau khi vị vua đầu tiên - Ibn Saud - thống nhất bốn vùng Arabia - Hejaz, Najd, Đông Arabia và Nam Arabia - thành một quốc gia sau một loạt cuộc chinh phạt trong suốt ba thập kỷ. Vua Ibn Saud đã lãnh đạo đất nước tìm kiếm dầu mỏ và ký thỏa thuận nhượng quyền dầu đầu tiên với Công ty Standard Oil của California. Ảnh: Wikimedia Commons.

Tháng 11/1933, công ty California Arabian Standard Oil được thành lập, đánh dấu khởi đầu của Saudi Aramco. Ảnh: Saudi Aramco.

Đến thời điểm này, dầu vẫn chưa được tìm thấy và không có một cuộc thăm dò nghiêm túc nào được triển khai. Trên thực tế, không ai chắc chắn rằng có dầu tại quốc gia này. Điều đó đã thay đổi sau khi các nhà địa chất bắt đầu khảo sát khu vực Dammam Dome, một hệ địa chất gần thành phố Dammam trên bờ biển phía đông Saudi Arabia. Ảnh: Saudi Aramco.

Sau khi khảo sát sơ bộ khu vực, ông chủ Casoc trở lại California để yêu cầu các đội bắt đầu khoan. Ảnh: Google Maps.

Nhà địa chất người Mỹ Max Steineke được ghi nhận là người đầu hiện phát hiện ra dầu. "Những người đứng đầu Socal đã tìm kiếm lời khuyên từ nhà địa chất học Max Steineke. Dựa trên nhiều năm nghiên cứu thực địa ở sa mạc Saudi và kiến thức của mình, Steineke nói hãy tiếp tục khoan", trang web của Saudi Aramco viết. Sau khi ông qua đời vào năm 1952, cáo phó của Steineke mô tả ông là "người phát hiện ra trữ lượng dầu lớn ở Saudi Arabia". Ảnh: Wikimedia Commons.

Vào tháng 3/1938, một lượng dầu đáng kể được phát hiện, mở đường cho Saudi Arabia trở thành nhà sản xuất tầm cỡ quốc tế và là một trong những trung tâm năng lượng quan trọng nhất thế giới. Ảnh: Getty Images.

Chỉ hơn một năm sau khi dầu được phát hiện, tàu chở dầu đầu tiên của Saudi Arabia, D. G Scofield, chuyển hàng ra nước ngoài. Ảnh: Saudi Aramco old.

Phát hiện lớn tiếp theo xảy ra vào năm 1941, dầu được tìm thấy ở Abqaiq. Ảnh: Getty Images.

Cái tên Aramco ra đời vào năm 1944 sau khi Casoc đổi tên thành Công ty Arabian American Oil, hay còn gọi là Aramco. Ảnh: Getty Images.

Aramco dần tăng sản lượng dầu trong suốt những năm 1940, đạt mốc 500.000 thùng/ngày vào năm 1949. Khả năng xuất khẩu dầu mỏ của Saudi Arabia tăng mạnh vào năm 1951, sau khi nước này mở đường ống xuyên Arabia. Đường ống kéo dài hơn 1.200 km trên khắp vùng Vịnh, đưa dầu ra Địa Trung Hải và giảm đáng kể thời gian, công sức để đưa dầu lên tàu. Ảnh: Saudi Aramco.

Một bước tiến lớn của Saudi Aramco là vào năm 1960 với sự ra đời của OPEC. OPEC hiện là tổ chức quan trọng nhất của thị trường dầu mỏ và ảnh hưởng lớn đến giá cả. Ảnh: OPEC.

Trong những năm đầu, Aramco không thuộc sở hữu của nhà nước Saudi. Nhưng đến năm 1973, chính phủ Saudi nắm giữ 25% cổ phần Aramco. Cổ phần của chính phủ tăng lên 60% vào năm 1974 và hoàn tất việc quốc hữu hóa trong năm 1980. Năm 1988, Aramco trở thành Saudi Aramco. Ảnh: Getty Images.

Trong vài thập kỷ tiếp theo, Saudi Aramco mở rộng mạnh mẽ thông qua một loạt vụ mua lại và mở nhiều cơ sở sản xuất dầu mới. Năm 2009, công ty có khả năng sản xuất 12 triệu thùng dầu thô/ngày. Ảnh: Reuters.

Vào những năm đầu của thế kỷ 21, nền kinh tế Saudi Arabia gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn thu từ dầu mỏ. Sự sụt giảm giá trong năm 2014 khiến thị trường lao đao, buộc nền kinh tế Saudi phải thay đổi. Ảnh: Trading Economics.

Thái tử Saudi Mohammed Bin Salman đã đưa ra kế hoạch Tầm nhìn 2030 nhằm hiện đại hóa và đa dạng hóa nền kinh tế Saudi, bao gồm khai thác trữ lượng khoáng sản chưa từng khai thác, tăng vị thế trong thương mại toàn cầu và tăng doanh thu du lịch. Ảnh: Reuters.

Một phần của kế hoạch Tầm nhìn 2030 là niêm yết Aramco trên thị trường tài chính quốc tế. Ảnh: Wikimedia Commons.

Bất chấp những nghi ngờ, sau khi IPO, công ty trở thành doanh nghiệp có giá trị vốn hóa cao nhất thế giới, vượt xa Apple. Hiện giá trị thị trường của công ty đạt gần 2.000 tỷ USD. Ảnh: Reuters.

Phương Thảo