Sẽ có một Tây Ninh mới vươn mình hội nhập, giữ trọn bản sắc: Nền tảng vững chắc, phát triển vững bền (Bài 1)

Bài 1: Nền tảng vững chắc, phát triển vững bền

Với vị trí chiến lược cùng nền kinh tế đang cuộn chảy sức sống, tỉnh Tây Ninh mới “khoác” lên mình vẻ đẹp nổi bật, giàu tiềm năng, triển vọng phát triển. Những giá trị đặc sắc từ cảnh quan thiên nhiên, hệ sinh thái đa dạng cùng hệ thống hạ tầng hiện đại, đồng bộ hứa hẹn mở ra những cánh cửa phát triển bền vững, phồn thịnh cho vùng đất này.

Trung tâm hành chính của tỉnh Tây Ninh mới được đặt tại khu vực TP.Tân An trước đây, trái tim của vùng đất phía Nam

Thiên nhiên đa dạng

Tỉnh Tây Ninh mới kiêu hãnh sở hữu vị trí địa lý đặc biệt, như chiếc cầu nối trải dài từ biên giới Tây Nam giáp Campuchia đến cửa ngõ sôi động của Đồng bằng sông Cửu Long. Vị thế này đưa tỉnh Tây Ninh mới trở thành huyết mạch quan trọng, kết nối TP.HCM năng động với vựa lúa, vựa trái cây trù phú của miền Tây và nước bạn Campuchia. Với tổng diện tích tự nhiên rộng lớn lên đến khoảng 8.536,44km² - được kiến tạo từ diện tích 4.041,65km² của tỉnh Tây Ninh cũ và 4.494,79km² của Long An cũ cùng quy mô dân số hơn 3,25 triệu người, mật độ khoảng 380 người/km², tỉnh Tây Ninh mới sẽ vươn mình trở thành một trong những tỉnh có diện tích và dân số lớn, tạo nền tảng vững chắc cho những bước phát triển đột phá trong tương lai.

Tỉnh Tây Ninh mới với phía Bắc mang đậm dấu ấn của Tây Ninh cũ, nổi bật với địa hình bán sơn địa, nơi ngọn núi Bà Đen sừng sững vươn mình, được mệnh danh là “nóc nhà Nam Bộ” với độ cao 996m. Ngọn núi lửa đã tắt này không chỉ là điểm đến tâm linh huyền bí mà còn là “thỏi nam châm” hút du khách với hệ sinh thái đặc hữu. Bên cạnh đó, hồ Dầu Tiếng - một trong những hồ nhân tạo lớn nhất Đông Nam Á hiện ra long lanh dưới nắng, được ví von là “túi cá trời” mênh mông, mang vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình, là không gian lý tưởng cho các hoạt động dã ngoại, nghỉ dưỡng và là nguồn cung cấp nước chiến lược.

Song song đó, Vườn di sản ASEAN - Vườn quốc gia Lò Gò - Xa Mát với giá trị di sản tự nhiên và văn hóa độc đáo được ghi nhận như một điểm đến du lịch sinh thái không thể bỏ lỡ. Ngược lại, phía Nam mang đậm dấu ấn của Long An cũ, rất đỗi hiền hòa với đặc trưng của vùng châu thổ Cửu Long.

Nơi đây bạt ngàn những cánh đồng lúa vàng ươm, mạng lưới sông ngòi, kênh, rạch chằng chịt như những mạch máu xanh nuôi dưỡng sự sống, đặc biệt là hai dòng sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây hiền hòa, thơ mộng đã đi vào biết bao áng thi ca. Vùng đất này còn tự hào sở hữu Khu Bảo tồn đất ngập nước Láng Sen, được công nhận là khu Ramsar thứ 2.227 của thế giới và thứ 7 của Việt Nam, là minh chứng sống động cho sự đa dạng của hệ sinh thái địa phương.

Địa hình tổng thể tương đối bằng phẳng, trung bình cao 35m so với mực nước biển, xen kẽ các đồi núi thấp ở phía Bắc và vùng đồng bằng trũng thấp ven biển ở phía Nam, nơi mùa mưa từ tháng 8 đến tháng 11 thường gây ngập úng cục bộ. Sự hòa quyện diệu kỳ giữa núi non và đồng bằng, giữa rừng xanh thẳm và sông nước mênh mông tạo nên một Tây Ninh mới với cảnh quan phong phú, ẩn chứa vô vàn tiềm năng khai thác cho du lịch sinh thái và khám phá.

Hồ Dầu Tiếng - công trình thủy lợi lớn nhất Đông Nam Á

Kinh tế năng động

Tỉnh Tây Ninh mới tự hào sở hữu một nền kinh tế có quy mô đáng kể, với tổng GRDP kết hợp năm 2024 đạt vào khoảng 292.000 tỉ đồng. Sức mạnh kinh tế đến từ sự đa dạng và bổ trợ lẫn nhau giữa các ngành, lĩnh vực, tạo nên bức tranh kinh tế đầy màu sắc. Nếu như khu vực phía Nam (Long An cũ) nổi trội với vai trò là trung tâm công nghiệp lớn của vùng, thu hút mạnh mẽ vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), từng dẫn đầu cả nước về số lượng khu, cụm công nghiệp thì tỉnh Tây Ninh cũ cũng thu hút 394 dự án FDI với tổng vốn hơn 10,2 tỉ USD (tính đến tháng 01/2025), nằm trong nhóm dẫn đầu thu hút vốn nước ngoài ở khu vực Nam Bộ, phát triển các ngành dệt may, da giày, chế biến nông sản, cơ khí, điện tử, nhựa cùng thế mạnh vượt trội về kho bãi, dịch vụ logistics nhờ vị trí cận kề TP.HCM và hệ thống cảng biển.

Với khu vực phía Bắc (Tây Ninh cũ) thì lại ghi dấu ấn với nền nông nghiệp đặc trưng gồm các cây công nghiệp chủ lực như mía, cao su, khoai mì cùng kinh tế biên mậu sôi động qua Cửa khẩu Quốc tế Mộc Bài kết nối giao thương với Campuchia và Thái Lan, là đầu mối quan trọng của tuyến đường bộ từ TP.HCM ra Đông Bắc Campuchia và ngành du lịch tâm linh, sinh thái độc đáo.

Nông nghiệp toàn tỉnh Tây Ninh mới đa dạng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu nội địa và hứa hẹn sẽ vươn mình ra thị trường quốc tế. Bên cạnh lúa gạo, thanh long đỏ mọng, chanh không hạt nổi tiếng của vùng đất phía Nam (như thanh long Châu Thành, khóm Bến Lức) còn có mía đường ngọt lịm, cao su xanh ngút ngàn, khoai mì bùi thơm, các loại trái cây đặc sản từ vùng đất phù sa hai bờ sông Vàm Cỏ Đông như mãng cầu ngọt thanh, chuối chín vàng, xoài thơm lừng, sầu riêng đậm đà hương vị và các sản phẩm chăn nuôi, thủy sản tươi ngon.

Tỉnh đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao và phát triển nông nghiệp hữu cơ, hướng tới nền nông nghiệp bền vững, mang lại giá trị gia tăng cao như Chương trình Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, mở rộng trồng rau, hoa màu và áp dụng hệ thống tưới tự động ở Long An cũ. Công tác an ninh lương thực được chú trọng với việc hỗ trợ đào tạo nghề cho 2.617 người dân vùng nông thôn về trồng trọt, chăn nuôi, cơ khí, giúp nâng cao tỷ lệ lao động có tay nghề đạt 74,7%, góp phần vào sự phát triển chung.

Hạ tầng đồng bộ

Hệ thống hạ tầng giao thông được ví như đòn bẩy mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát triển bứt phá. Tỉnh Tây Ninh mới được hưởng lợi từ mạng lưới giao thông khá hoàn chỉnh, kết nối liên vùng và quốc tế một cách thông suốt. Các tuyến quốc lộ (QL) huyết mạch như QL1 sầm uất, QL22 (trục Xuyên Á) nối liền các trung tâm kinh tế, QL62, QL50 đóng vai trò “xương sống”, được bổ sung bởi các tuyến đường tỉnh (ĐT) quan trọng như ĐT830 (Đức Hòa - Tân Tập), ĐT823, ĐT824, ĐT825 tạo nên một mạng lưới liên kết chặt chẽ, thông suốt giữa các khu vực phía Bắc và phía Nam.

Đặc biệt, tỉnh Tây Ninh mới được tích hợp sâu vào mạng lưới cao tốc quốc gia với các dự án trọng điểm mang tầm vóc quốc gia: Cao tốc TP.HCM - Trung Lương đã vận hành; cao tốc Bến Lức - Long Thành đang dần hoàn thiện, hứa hẹn kết nối trực tiếp Đồng bằng sông Cửu Long với Vùng Đông Nam Bộ và Cảng hàng không quốc tế Long Thành trong tương lai gần và dự án cao tốc TP.HCM - Mộc Bài đang được khẩn trương triển khai, dự kiến hoàn thành năm 2027, không chỉ phá thế độc đạo của QL22 mà còn mở toang cánh cửa giao thương với Campuchia và khu vực ASEAN.

Các tuyến đường Vành đai 3 và Vành đai 4 TP.HCM ngang qua địa bàn đang được đầu tư tạo thêm động lực kết nối mạnh mẽ, đặc biệt với đoạn Vành đai 3 vượt tiến độ, trở thành dự án giao thông trọng điểm quốc gia. Đặc biệt, dự án đường Hồ Chí Minh đoạn Chơn Thành - Đức Hòa với cây cầu Tây Long bắc qua kênh đào Thạch Bích đang chuẩn bị hợp long như nhịp cầu nối những bờ vui cho sự hợp nhất của hai tỉnh. Cây cầu này không chỉ kết nối hai địa phương mà còn như một lời chào mừng nồng ấm cho sự hợp nhất thành tỉnh Tây Ninh mới, mở ra kỷ nguyên mới của sự đoàn kết và phát triển phồn vinh.

Bên cạnh đường bộ, giao thông đường thủy cũng là lợi thế lớn với hệ thống sông Vàm Cỏ Đông, Vàm Cỏ Tây và mạng lưới kênh, rạch chằng chịt, thuận lợi cho vận chuyển hàng hóa. Các tuyến đường thủy quan trọng như TP.HCM - Kiên Lương, TP.HCM - Cà Mau, TP.HCM - Tây Ninh qua kênh Nước Mặn, sông Rạch Cát, sông Vàm Cỏ Đông cùng các kênh như Phước Xuyên, Dương Văn Dương, Trà Cú, Kinh Xáng, sông Bến Lức cho phép phương tiện trên 100 tấn lưu thông dễ dàng, mở rộng khả năng kết nối.

Đặc biệt, Cảng Quốc tế Long An trên sông Soài Rạp với khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lớn (đến 70.000 DWT) đang vươn mình trở thành cửa ngõ giao thương đường biển quan trọng của khu vực, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động logistics và xuất, nhập khẩu. Hồ Dầu Tiếng với diện tích 27.000ha và dung tích 1,58 tỉ m³ không chỉ là “túi cá trời” ban tặng mà còn là nguồn cung nước chiến lược dồi dào cho công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt của nhiều tỉnh lân cận, góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước cho cả vùng.

Khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN) phát triển rộng khắp trên địa bàn tỉnh mới, thu hút đầu tư và giải quyết việc làm cho hàng vạn lao động, góp phần vào sự phát triển kinh tế chung. Với những KCN quy mô lớn và hiện đại như Phước Đông, Thành Thành Công, Trảng Bàng ở phía Bắc hay Long Hậu, Phú An Thạnh, Vĩnh Lộc 2, Tân Đức, Hải Sơn, Việt Phát ở phía Nam, tỉnh Tây Ninh mới sở hữu một nền tảng công nghiệp vững chắc.

Tỉnh Long An cũ từng dẫn đầu cả nước với 37 KCN và 62 CCN trên tổng diện tích hơn 15.000ha, trong khi tỉnh Tây Ninh cũ cũng có 9 KCN và 7 CCN với hơn 4.500ha (trong đó 5 KCN đang hoạt động, 6 KCN theo quy hoạch đang hoàn thiện hạ tầng). Sự kết hợp này tạo nên một hệ thống K,CCN đồ sộ, thu hút mạnh mẽ đầu tư từ các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và châu Âu với các ngành công nghiệp đa dạng từ dệt may, da giày, chế biến nông sản đến cơ khí, điện tử, nhựa.

Trung tâm hành chính của tỉnh mới được đặt tại khu vực TP.Tân An trước đây, trái tim của vùng đất phía Nam. Tân An có lịch sử phát triển lâu đời, sở hữu vị trí chiến lược đắc địa, hạ tầng tương đối phát triển, kết nối thuận lợi với TP.HCM và Đồng bằng sông Cửu Long. Việc đặt trung tâm hành chính tại đây được kỳ vọng sẽ phát huy vai trò đầu tàu, là hạt nhân thúc đẩy sự phát triển chung của toàn tỉnh. Tân An với hạ tầng đô thị loại II hiện đại, hệ thống cơ sở giáo dục từ phổ thông đến đại học và y tế chất lượng cao là nền tảng vững chắc cho vai trò trung tâm hành chính - chính trị mới, bảo đảm cung cấp dịch vụ công và tiện ích đô thị hiện đại cho người dân.

Với vị thế chiến lược độc đáo, thiên nhiên đa dạng, phong phú cùng các điểm du lịch hấp dẫn, các di tích lịch sử cách mạng hào hùng và hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại, tỉnh Tây Ninh mới sẽ là vùng đất giao thoa giữa thiên nhiên kỳ vĩ, di sản sinh thái quý giá và nền kinh tế đang cuộn chảy sức sống. Nơi đây hội tụ những giá trị đặc sắc từ núi non linh thiêng, hồ nước mênh mông đến những cánh đồng lúa vàng ươm, những dòng sông hiền hòa tạo ra vô vàn cơ hội phát triển và hợp tác kinh tế - một minh chứng sống động cho sự phát triển hài hòa, bền vững giữa con người và thiên nhiên trên vùng đất quê hương mới đầy hứa hẹn này./.

(còn tiếp)

Trần Quốc Việt

Bài 2: Hòa quyện lịch sử - văn hóa trong khát vọng tương lai