Siết chặt quản lý đất hiếm gắn với quốc phòng và kiến nghị rà soát quy hoạch bô-xít

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn đại biểu tỉnh Đồng Nai đã có các ý kiến thảo luận.

Kiến nghị rà soát quy hoạch bô-xít

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai phát biểu thảo luận. Ảnh: ĐĐBQH

Phát biểu thảo luận, đại biểu Điểu Huỳnh Sang, Tỉnh ủy viên, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai, thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản là hết sức cần thiết để tháo gỡ những điểm nghẽn, những vướng mắc phát sinh từ thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong bối cảnh mới. Cùng với những quy định được thiết kế trong dự thảo luật để giải quyết những điểm nghẽn, những vướng mắc vẫn còn nhiều nội dung cần được tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện. Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh, tôi đề nghị Ban soạn thảo rà soát các quy định về phân cấp, phân quyền để đảm bảo luật hóa cụ thể, rõ ràng, hợp lý, đồng bộ, đồng thời phải gắn với trách nhiệm về quản lý nhà nước.

Theo số liệu báo cáo và công bố của các tổ chức quốc tế, đất hiếm giữ vai trò chiến lược trong nhiều ngành công nghiệp quan trọng mới nổi, như công nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi năng lượng và công nghiệp quốc phòng với nhu cầu sử dụng ngày càng gia tăng trên thế giới. Vì vậy, đất hiếm hiện nay là một loại hàng hóa đặc biệt, nó cũng ảnh hưởng lớn đến quốc phòng, an ninh, ngoại giao, yêu cầu phải có cơ chế quản lý chặt chẽ đối với các hoạt động có liên quan đối với loại khoáng sản này. Tôi đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, cân nhắc thiết kế chương quy định về các loại khoáng sản chiến lược quan trọng để bảo đảm tính phổ quát, ổn định, lâu dài của luật và phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đã ban hành.

Qua thực tiễn cho thấy bô xít là một trong những khoáng sản quan trọng, có tính đặc thù, có trữ lượng lớn, phân bố chủ yếu ở các tỉnh Tây Nguyên và một số địa bàn khác, trong đó có tỉnh Đồng Nai. Đồng thời, nó được quy hoạch để bảo đảm an ninh nguyên liệu, phát triển công nghiệp luyện kim và công nghiệp hỗ trợ. Qua nghiên cứu giải trình tại phiên thảo luận tổ tôi cơ bản thống nhất, tuy nhiên việc khoanh định diện tích rộng trong một thời gian dài đã dẫn đến một hệ lụy là ảnh hưởng đến đời sống và quyền lợi hợp pháp của nhân dân trong khu vực quy hoạch.

Vì vậy, cử tri và nhân dân các địa phương kính đề nghị Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành khẩn trương và sớm rà soát, khoanh định lại ranh giới quy hoạch bô xít, chỉ giữ lại những khu vực có trữ lượng khoáng sản xác thực, có khả năng khai thác chung và dài hạn, loại trừ những khu vực không có tiềm năng hoặc chồng lấn với khu dân cư, công trình hạ tầng quan trọng, cập nhật các dự án phát triển kinh tế - xã hội trọng điểm để loại bỏ khỏi diện tích quy hoạch, bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế - xã hội với quản lý tài nguyên khoáng sản, đặc biệt ở đây là để phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Tháo gỡ điểm nghẽn cho du lịch sinh thái trên hồ thủy lợi

Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội phát biểu thảo luận. Ảnh: ĐĐBQH

Liên quan đến Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật về nông nghiệp và môi trường, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội, đã chỉ ra những vướng mắc pháp lý đang kìm hãm sự phát triển của các dự án du lịch sinh thái trên hồ thủy lợi. Đại biểu đề xuất 2 nội dung: Thứ nhất, bổ sung vào khoản 2 Điều 44 Luật Thủy sản (sửa đổi) đối với dự án đã được phê duyệt quy hoạch chi tiết thì quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 đồng thời là giấy phép cho xây dựng công trình.

Thứ hai, đề nghị bổ sung một khoản mới vào Điều 44, việc cho thuê đất có mặt nước là hồ thủy lợi, đất trong phạm vi bảo vệ và phạm vi phụ cận đập, hồ chứa nước thuộc công trình thủy lợi để thực hiện dự án đầu tư được thực hiện theo quy định của Luật Đất đai vì các lý do: Tại Điều 215 Luật Đất đai cho phép thuê đất thủy lợi, còn Luật Thủy lợi thì chưa đề cập đến vấn đề này. Dự thảo cho phép xây dựng công trình mới trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi với điều kiện phải có giấy phép của Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc là cấp xã là không cần thiết. Vì theo Luật Xây dựng hiện hành việc cấp giấy phép xây dựng đối với trường hợp đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, nếu để Chủ tịch UBND cấp tỉnh và cấp xã cấp giấy phép là chồng chéo thủ tục hành chính, là gánh nặng cho chi phí tuân thủ.

Đề xuất cơ chế đặc thù cho quốc phòng và linh hoạt trong ứng phó thiên tai

Đại biểu Trịnh Xuân An, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội phát biểu thảo luận. Ảnh: ĐĐBQH

Tiếp cận dự án Luật Địa chất và khoáng sản từ góc độ quốc phòng - an ninh, đại biểu Trịnh Xuân An, đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, đánh giá cao việc bổ sung chương về quản lý đất hiếm nhưng cho rằng yếu tố quốc phòng - an ninh chưa được làm rõ nét. Theo đại biểu Trịnh Xuân An, đất hiếm là nền tảng của công nghệ lõi và vũ khí chính xác cao, do đó việc quản lý loại tài nguyên này không chỉ dừng lại ở kinh tế mà còn là vấn đề khẳng định vị thế và sức mạnh quốc gia. Đại biểu đề xuất cần quy định rõ các khu vực dự trữ hoặc mỏ đất hiếm dành riêng cho mục đích quốc phòng - an ninh, đồng thời kiểm soát chặt chẽ công nghệ và dữ liệu liên quan đến đất hiếm như một loại bí mật nhà nước. Đại biểu cũng nhấn mạnh vai trò của Bộ Quốc phòng cần được luật hóa trong việc thẩm định các chương trình quốc gia về khai thác đất hiếm.

Vấn đề thứ hai, về việc bổ sung thêm điểm g vào khoản 2 Điều 4, đó là việc khai thác, thu hồi khoáng sản nhóm 3, nhóm 4 để ứng phó với tình trạng khẩn cấp về thiên tai, dịch bệnh, an ninh, quốc phòng. Hiện nay, Quốc hội sắp ban hành luật về tình trạng khẩn cấp. Nếu chúng ta sử dụng khái niệm ứng phó với tình trạng khẩn cấp tôi cho rằng quá chặt. Vì nếu đã gọi là tình trạng khẩn cấp thì khi đó phải là Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chủ tịch nước công bố lệnh, như vậy khi đó đẩy lên tình trạng rất cao. Tôi đề nghị thay từ “tình trạng” bằng từ “tình huống” hoặc các tình huống khẩn cấp hoặc tình huống cấp bách đã thực hiện trong quy định của Luật Phòng, chống thiên tai, thực hiện trong quy định của Luật Phòng thủ dân sự.

Hồng Cúc (lược ghi)