Siết chặt quản lý quảng cáo trực tuyến để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái

Những năm gần đây, sự bùng nổ của mạng xã hội và các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) đã mở ra cơ hội tiếp cận khách hàng chưa từng có đối với các doanh nghiệp. Tuy nhiên, đi kèm với đó là tình trạng quảng cáo sai sự thật, quảng bá hàng giả, hàng nhái, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc... tràn lan mà chưa được kiểm soát hiệu quả.

Tình trạng quảng cáo sai sự thật, quảng bá hàng giả, hàng nhái, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc đang khá phor biến trên mạng xã hội và TMĐT - Hình minh họa: Lâm. AI

Lỗ hổng trong giám sát quảng cáo số

Chỉ cần lướt vài phút trên Facebook, TikTok hay Shopee, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp các quảng cáo như “giày hiệu 199.000 đồng”, “thuốc đông y gia truyền trị dứt điểm xương khớp”, “mỹ phẩm xách tay Nhật Bản, Hàn Quốc”... Nhiều trong số đó là hàng nhái trắng trợn các thương hiệu lớn, không có công bố chất lượng, không rõ người bán, không có địa chỉ liên hệ hay chính sách đổi trả.

Theo ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), hiện nay các quy định pháp luật về quảng cáo và TMĐT vẫn còn chưa bao phủ đầy đủ hoạt động quảng cáo trên nền tảng số. “Luật Quảng cáo hiện hành chưa có điều khoản riêng cho quảng cáo xuyên biên giới hay livestream bán hàng. Trong khi đó, nhiều người bán lợi dụng sự thiếu vắng pháp lý để quảng bá hàng kém chất lượng mà không sợ bị xử lý.

Nhiều KOL vô tình tiếp tay cho các doanh nghiệp không uy tín - Hình minh họa: Lâm. AI

Một báo cáo mới đây của Bộ Công Thương cho thấy, có tới 40% người tiêu dùng từng mua phải sản phẩm không đúng mô tả khi đặt hàng qua mạng xã hội hoặc các sàn TMĐT. Đáng nói, số vụ xử lý vi phạm chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, do việc phát hiện vẫn chủ yếu dựa vào phản ánh của người dân hoặc kiểm tra ngẫu nhiên.

Đại diện Bộ Thông tin và Truyền thông nhận định, các nền tảng mạng xã hội lớn như Facebook, TikTok lại không đặt máy chủ tại Việt Nam và thiếu trách nhiệm trong việc gỡ bỏ quảng cáo sai phạm. Họ chỉ xử lý theo chính sách nội bộ, chứ không tuân thủ đầy đủ các yêu cầu của cơ quan chức năng Việt Nam. Điều này khiến quá trình xử lý mất nhiều thời gian, thậm chí bế tắc.

Không chỉ gây thiệt hại cho người tiêu dùng, tình trạng quảng bá hàng giả còn khiến nhiều doanh nghiệp làm ăn chân chính điêu đứng.

Ông Trần Cao Sơn, Giám đốc một doanh nghiệp sản xuất mỹ phẩm tại Hà Nội cho biết, chúng tôi đầu tư công nghệ, nghiên cứu sản phẩm và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt. Thế nhưng, hàng nhái sản phẩm của chúng tôi được bán tràn lan trên mạng với giá rẻ chỉ bằng 1/5, khiến khách hàng hoang mang, doanh số giảm sút. Việc để hàng nhái ngang nhiên quảng cáo không chỉ là cạnh tranh không lành mạnh, mà còn xói mòn niềm tin của người tiêu dùng với toàn ngành hàng.

Cần chế tài mạnh và công nghệ giám sát

Trước thực trạng đó, nhiều chuyên gia cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần “siết” lại quảng cáo trên nền tảng số một cách quyết liệt và đồng bộ.

TS. Nguyễn Thanh Hưng, nguyên Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam kiến nghị, cần sửa đổi Luật Quảng cáo và Luật Thương mại để bổ sung quy định riêng cho quảng cáo trên mạng xã hội, đặc biệt là trách nhiệm pháp lý của người phát hành quảng cáo và nền tảng. Đồng thời, phải có chế tài đủ mạnh để răn đe. Đồng thời, cần áp dụng các biện pháp như: buộc nền tảng phải xác minh danh tính người bán (KYC), có cơ chế lọc và gỡ quảng cáo vi phạm trong 24 giờ, công khai danh sách các tài khoản bị xử lý để người tiêu dùng cảnh giác.

Cần mạnh tay sử lý nghiêm các vi phạm tiếp tay cho đối tượng xấu - Hình minh họa: Lâm. AI

Về phía cơ quan chức năng, ông Nguyễn Ngọc Dũng, Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam nhấn mạnh, cần đầu tư hệ thống công nghệ giám sát quảng cáo. Chúng ta có thể ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quét nội dung quảng cáo, phát hiện từ khóa rủi ro như "xách tay", "siêu rẻ", "trị khỏi hoàn toàn"... Cùng với đó là kết nối dữ liệu giữa các cơ quan như Bộ Công Thương, Bộ TT&TT, Cục QLTT để xử lý nhanh và hiệu quả hơn.

Song song với việc hoàn thiện pháp luật và công nghệ, các chuyên gia cũng cho rằng cần nâng cao nhận thức cộng đồng về việc nhận diện quảng cáo giả mạo và báo cáo vi phạm.

Bà Trần Thị Thu Trang, Chuyên gia bảo vệ người tiêu dùng kiến nghị, người tiêu dùng cần tỉnh táo, không nên tin vào quảng cáo giá rẻ bất thường hay sản phẩm không có thông tin rõ ràng. Đồng thời, người tiêu dùng cần biết cách báo cáo vi phạm đến các sàn TMĐT hoặc cơ quan chức năng để góp phần làm sạch môi trường tiêu dùng số.

Quảng cáo trên mạng xã hội và TMĐT là xu thế tất yếu nhưng cần được đặt trong khuôn khổ pháp luật và đạo đức kinh doanh. Việc để hàng giả, hàng nhái tự do quảng bá không chỉ làm méo mó thị trường, mà còn đe dọa sự phát triển bền vững của kinh tế số.

Đã đến lúc cần một chiến lược tổng thể từ hoàn thiện pháp luật, áp dụng công nghệ, siết trách nhiệm nền tảng cho tới nâng cao nhận thức cộng đồng để bảo vệ niềm tin người tiêu dùng và giữ gìn sự minh bạch của môi trường kinh doanh trực tuyến.

Đức Hiền