Siết khí thải mô tô, xe gắn máy: Cần xem xét kỹ lưỡng

Siết chặt kiểm soát khí thải, hướng tới đô thị xanh

Tại hội thảo tham vấn dự thảo Quy chuẩn Việt Nam về khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô, xe gắn máy và lộ trình áp dụng do Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức ngày 6/6 tại TP. Hồ Chí Minh, nhiều chuyên gia, đại biểu đã băn khoăn về tính khả thi trong triển khai, đặc biệt đối với xe mô tô, xe gắn máy - phương tiện đang chiếm đa số trong tổng lượng phương tiện giao thông tại Việt Nam.

Đại biểu tham dự sự kiện.

Chia sẻ tại sự kiện, ông Lê Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - cho biết: Hội thảo nhằm ghi nhận ý kiến góp ý từ các nhà khoa học, chuyên gia, cơ quan quản lý để hoàn thiện dự thảo quy chuẩn kỹ thuật mới. Trong bối cảnh tình trạng ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh ngày càng nghiêm trọng. Việc kiểm soát khí thải phương tiện là cần thiết để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường sống.

Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng một quy chuẩn kỹ thuật quốc gia mới thay thế TCVN 6438 về khí thải ô tô. Quy chuẩn mới này đã hoàn thiện hồ sơ, dự kiến ban hành trong thời gian tới và sẽ được triển khai theo lộ trình cụ thể, phân chia theo địa bàn và thời gian. Đặc biệt, lần đầu tiên, quy chuẩn khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy cũng được xây dựng, căn cứ theo quy định mới trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ năm 2024.

Ông Lê Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

“Theo đó, các mức áp dụng, giới hạn tối đa cho phép của thông số ô nhiễm sẽ được siết chặt hơn. Lộ trình cũng được chia rõ theo từng khu vực đô thị và thời gian cụ thể,” ông Lê Hoài Nam nhấn mạnh. Đồng thời, Bộ cũng đang phối hợp với Bộ Xây dựng để sửa đổi, thay thế Quyết định 16 hiện hành nhằm đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả khi triển khai quy chuẩn mới.

Vẫn còn băn khoăn

Tuy nhiên, bên cạnh sự đồng thuận về mục tiêu kiểm soát khí thải, nhiều chuyên gia, đại biểu vẫn bày tỏ lo ngại về tính khả thi trong việc triển khai, đặc biệt đối với xe mô tô, xe gắn máy. Ông Nguyễn Tô An - Phó Cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam - cho rằng, thách thức lớn nhất là lộ trình áp dụng, vì tác động đến xã hội sẽ rất lớn, trong khi Việt Nam chưa có tiền lệ kiểm định khí thải với loại phương tiện này.

“Nếu triển khai vội vàng, không đồng bộ, thiếu hạ tầng hỗ trợ thì sẽ tạo ra áp lực lớn cho người dân và doanh nghiệp, nhất là nhóm có thu nhập thấp, vốn phụ thuộc vào xe máy để mưu sinh,” ông Nguyễn Tô An nhấn mạnh.

Nhiều ý kiến góp ý dự thảo quy chuẩn khí thải xe máy cho rằng cần xem xét kỹ để tránh ảnh hưởng sinh kế người dân. Ảnh minh họa

Thực tế cho thấy, với ô tô, việc điều chỉnh mức khí thải khả thi hơn do cả nước đã có hơn 300 trung tâm đăng kiểm đang hoạt động. Tuy nhiên, với mô tô, xe gắn máy - vốn chiếm hơn 64 triệu trong tổng số trên 70 triệu phương tiện giao thông hiện nay - thì việc triển khai kiểm định khí thải là một thách thức lớn. Việt Nam chưa có hệ thống kiểm định khí thải chuyên biệt nào cho loại phương tiện này. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải xây dựng từ đầu cả hệ thống cơ sở vật chất, nhân lực và quy trình kiểm định.

Trong khi đó, việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải cao hơn như Euro 4 cũng sẽ tác động mạnh đến các loại xe sử dụng động cơ diesel như xe khách, xe tải - những phương tiện sẽ cần dừng hoạt động để điều chỉnh kỹ thuật, bảo dưỡng hoặc thay thế, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động vận tải, logistics và kinh doanh

Nhiều đại biểu cho rằng, Việt Nam cần tham khảo kinh nghiệm từ các nước phát triển, nơi đã có hệ thống kiểm soát khí thải vận hành hiệu quả, để từ đó có điều chỉnh phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong nước. Một số đề xuất cụ thể bao gồm: Miễn phí kiểm định khí thải trong giai đoạn đầu, miễn xử phạt với trường hợp chưa đạt chuẩn. Tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức và đặc biệt là hỗ trợ tài chính cho người dân có nhu cầu thay đổi hoặc nâng cấp phương tiện không đạt tiêu chuẩn.

“Chúng ta không phủ nhận mục tiêu kiểm soát ô nhiễm là chính đáng và cần thiết, nhưng phải đi cùng chính sách thực tế, có đánh giá tác động xã hội kỹ lưỡng. Nếu không, có thể tạo ra hệ lụy cho hàng triệu người dân vốn phụ thuộc vào xe máy để làm kế sinh nhai,” một chuyên gia cảnh báo tại hội thảo.

Lộ trình được cho là nhằm tạo thời gian chuẩn bị cần thiết cho người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhân lực và chính sách hỗ trợ trước khi chính thức triển khai đại trà.

Thanh Minh