Sinh viên mới ra trường cần gì để không bị 'loại từ vòng gửi xe'?

Trong bối cảnh nhà tuyển dụng ngày càng khắt khe và công nghệ phát triển nhanh chóng, sinh viên mới tốt nghiệp cần nhiều hơn một tấm bằng để khẳng định mình.

Thị trường lao động đang trải qua những thay đổi nhanh chóng và khó lường. Trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển vượt bậc, khiến nhiều ngành nghề truyền thống đứng trước nguy cơ bị thay thế. Bên cạnh đó, bất ổn chính trị, khủng hoảng khí hậu và già hóa dân số toàn cầu cũng khiến môi trường làm việc trở nên khó đoán hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh đó, lời khuyên phổ biến nhất dành cho người lao động là: hãy học suốt đời, hãy sẵn sàng với kế hoạch B, kế hoạch C... Tuy nhiên, điều khiến nhiều người trăn trở là: nên học gì, học như thế nào, và liệu những gì học hôm nay có còn phù hợp sau vài năm nữa?

Các xu hướng từng được khuyến khích như học ngoại ngữ hiếm, học lập trình… đến nay đều đã bị AI hỗ trợ hoặc thay thế ở mức độ nhất định. Những kỹ năng mang tính đặc thù nghề nghiệp cũng dễ lỗi thời. Thay vào đó, người học, sinh viên mới ra trường và người làm việc ngày nay cần chú trọng đến những kỹ năng nền tảng, có giá trị lâu dài và ứng dụng đa lĩnh vực.

Có những kỹ năng không thể hiện trên hồ sơ nhưng chính là nền tảng để một cá nhân có thể tự học, thích ứng, làm việc hiệu quả và phát triển bền vững.

Dưới đây là ba kỹ năng như vậy – không hề “tốn kém”nhưng đã được minh chứng là yếu tố bền vững dẫn đến thành công trong học tập và nghề nghiệp.

1. Khả năng tìm kiếm và đánh giá thông tin đáng tin cậy

Trong thời đại bùng nổ dữ liệu, việc tìm kiếm thông tin chưa bao giờ dễ dàng hơn – nhưng việc tìm đúng thông tin cũng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Nhiều người trẻ hiện nay khi gặp vấn đề trong công việc thường rơi vào trạng thái phụ thuộc: chỉ chờ được hướng dẫn thay vì chủ động tra cứu hoặc tìm giải pháp. Điều này bắt nguồn từ việc thiếu kỹ năng phân tích, xác minh và tổng hợp thông tin.

Khả năng tìm kiếm hiệu quả không chỉ là biết dùng công cụ như Google hay ChatGPT, mà quan trọng hơn là khả năng đánh giá độ tin cậy của nguồn tin, phát hiện những thiếu sót, và suy luận từ nhiều góc độ khác nhau. Đây chính là nền tảng để giải quyết vấn đề một cách toàn diện thay vì chỉ khắc phục tạm thời.

Khả năng tìm kiếm và đánh giá thông tin đáng tin cậy chính là nền tảng để giải quyết vấn đề một cách toàn diện.

Gợi ý rèn luyện: Khi tìm kiếm thông tin từ AI hay internet, hãy luôn yêu cầu trích nguồn và tự kiểm tra lại. Việc đọc sâu, đối chiếu các nguồn sẽ giúp bạn nâng cao nhận thức và tránh bị dẫn dắt bởi thông tin sai lệch.

2. Kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả và thực tế

Sự khác biệt lớn giữa người hiệu quả và người liên tục quá tải thường nằm ở việc ước lượng sai thời gian – một lỗi phổ biến nhưng ít ai nhận ra. Nhiều người liên tục lập danh sách công việc nhưng cuối ngày vẫn dang dở do lên kế hoạch phi thực tế.

Khả năng quản lý thời gian không nằm ở việc nhồi nhét thêm công việc, mà là hiểu rõ bản thân cần bao nhiêu thời gian để hoàn thành từng việc cụ thể, từ đó sắp xếp hợp lý và tránh áp lực thừa.

Kỹ năng quản lý thời gian sẽ giúp bạn làm việc nhóm một cách hiệu quả.

Gợi ý rèn luyện: Thử ghi lại thời gian thực tế bạn sử dụng cho các hoạt động hàng ngày – như viết email hay soạn thảo báo cáo. Khi có đủ dữ liệu, bạn sẽ biết điều chỉnh lịch trình hợp lý hơn, giảm thiểu cảm giác thất bại và cải thiện chất lượng sống.

3. Kỹ năng giao tiếp rõ ràng, hiệu quả ở mọi định dạng

Trong môi trường học tập và làm việc hiện đại, giao tiếp không chỉ là “nói hay” hay “viết đúng chính tả” – mà là truyền tải được đúng thông điệp, đúng mục đích, đúng ngữ cảnh.

Nhiều email, tin nhắn bị bỏ qua không phải vì người nhận thờ ơ, mà vì nội dung quá mơ hồ, thiếu thông tin, hoặc giọng điệu chưa phù hợp. Giao tiếp không rõ ràng không chỉ gây lãng phí thời gian mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất làm việc.

Kỹ năng giao tiếp rõ ràng, hiệu quả ở mọi định dạng sẽ giúp bạn truyền đạt thông điệp của mình dễ dàng hơn.

Gợi ý rèn luyện: Trước khi gửi đi bất kỳ email hay tin nhắn công việc nào, bạn hãy áp dụng nguyên tắc PIT – Purpose (mục đích), Information (thông tin), Tone (giọng điệu). Khi ba yếu tố này rõ ràng, thông điệp của bạn sẽ dễ được tiếp nhận hơn.

Những kỹ năng đơn giản nhưng bền vững

Các kỹ năng trên không mới, không mang tính “thời thượng”, và cũng không dễ thể hiện trên một bản sơ yếu lý lịch. Nhưng chúng chính là nền tảng để một cá nhân có thể tự học, thích ứng, làm việc hiệu quả và phát triển bền vững – bất chấp những thay đổi không thể dự đoán của thời đại.

Trong khi AI có thể viết mã, dịch ngôn ngữ và thậm chí soạn thảo email thay bạn, thì khả năng tìm hiểu độc lập, quản lý bản thân và giao tiếp hiệu quả vẫn là điều khiến con người trở nên khác biệt – và đáng giá.

Hồng Nhung