Sinh viên Mỹ đua nhau học hai chuyên ngành vì sợ thất nghiệp

Sinh viên Mỹ tin rằng có hai bằng sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn trong thị trường việc làm đang siết chặt. Ảnh: Washington Post

Khi chuẩn bị tốt nghiệp Đại học Wisconsin tại Madison, em Drew Wesson đã có sẵn kế hoạch bước vào lĩnh vực truyền thông chiến lược - một ngành được dự báo có mức tăng trưởng và thu nhập cao hơn trung bình. Nhưng chỉ một năm sau khi nhập học, em quyết định “chiến lược” hơn: đăng ký thêm một chuyên ngành thứ hai, giống gần 1/3 bạn học của mình, để tự tin hơn trong thị trường việc làm đầy biến động.

Theo phân tích mới đây của Hechinger Report dựa trên dữ liệu liên bang, ngày càng nhiều sinh viên trên khắp nước Mỹ lựa chọn học hai chuyên ngành, khi lo ngại tấm bằng cử nhân truyền thống không còn đủ sức bảo đảm công việc trong nền kinh tế thay đổi quá nhanh.

“Có một nỗi sợ khi nghĩ đến lúc tốt nghiệp và phải đi xin việc”, Wesson, sinh viên năm hai đến từ Minneapolis chia sẻ. “Việc có thêm kỹ năng, thêm kiến thức, thêm một chuyên ngành nữa giúp bạn có lợi thế cạnh tranh rõ rệt”.

Xu hướng tăng mạnh

Dữ liệu từ Trung tâm Thống kê Giáo dục Quốc gia Mỹ cho thấy, trong vòng 10 năm qua, số sinh viên Đại học Wisconsin - Madison theo học hai chuyên ngành đã tăng 25%. Tình trạng tương tự cũng ghi nhận ở nhiều đại học công và tư hàng đầu như Đại học California (San Diego) hay Đại học Bắc Carolina (Chapel Hill).

Thống kê cho thấy tỷ lệ học hai chuyên ngành tăng vọt tại một số trường đại học Mỹ. Nguồn: Bộ Giáo dục Mỹ, Trung tâm thống kê Giáo dục quốc gia / Ảnh: The Washington Post

Trong năm học 2023 - 2024, có khoảng 5,4 triệu văn bằng và chứng chỉ được trao cho 4,8 triệu sinh viên tốt nghiệp, nghĩa là 12% sinh viên nhận được hơn một bằng cấp - gấp đôi so với 10 năm trước. Các học phần phụ không được tính trong số liệu này.

Theo bà Rachel Slama, Phó Giám đốc Phòng Thí nghiệm Tương lai Giáo dục của Đại học Cornell, tâm lý “mất kiểm soát” trong thị trường lao động biến động khiến sinh viên nỗ lực củng cố vị thế của mình. “Họ bám vào điều duy nhất họ có thể chủ động, đó là chuyên ngành. Và họ tin rằng học nhiều sẽ tốt hơn”, bà nói.

“Bảo hiểm nghề nghiệp” giữa thời kỳ bất ổn

Một nghiên cứu do Đại học Bang Ohio và bốn trường khác thực hiện cho thấy, sinh viên có hai chuyên ngành ít có nguy cơ bị sa thải hoặc giảm lương tới 56% so với người chỉ có một chuyên ngành, nhất là trong giai đoạn kinh tế suy thoái. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng điều này cho thấy “tầm quan trọng của kỹ năng đa dạng”. Nếu nhu cầu về kỹ năng trong một lĩnh vực giảm, người học hai chuyên ngành vẫn có thể tìm việc ở lĩnh vực còn lại.

Tỷ lệ thất nghiệp của cử nhân mới tốt nghiệp hiện cao hơn mức trung bình toàn thị trường, và đang ở mức cao nhất kể từ năm 2014. Ảnh: Unsplash

Tại Wisconsin, gần 60% sinh viên ngành Khoa học máy tính chọn học thêm Khoa học dữ liệu, lĩnh vực được Cục Thống kê Lao động Mỹ dự báo sẽ tăng 34% số lượng việc làm trong 10 năm tới, với mức lương gần gấp đôi trung bình toàn quốc.

Tỷ lệ thất nghiệp của cử nhân mới tốt nghiệp hiện cao hơn mức trung bình toàn thị trường, và đang ở mức cao nhất kể từ năm 2014 (không tính giai đoạn đại dịch), theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang St. Louis. Điều này càng khiến nhiều sinh viên muốn “chắc chắn hơn” bằng cách bổ sung một chuyên ngành thứ hai.

Học thêm nhưng không tốn thêm

Việc học hai chuyên ngành đồng nghĩa với khối lượng học tập lớn hơn, nhưng chi phí không nhất thiết tăng theo. Phần lớn các trường đại học Mỹ thu học phí theo học kỳ, không tính theo số môn học. Vì vậy, nếu sinh viên sắp xếp hợp lý để không phải học thêm vào mùa hè hay kéo dài thời gian học, thì việc học hai chuyên ngành thường không làm tăng chi phí đáng kể.

Theo ông Patrick Denice, Phó Giáo sư xã hội học tại Đại học Western Ontario, học thêm chuyên ngành thứ hai còn là cách “điều chỉnh chiến lược” thay vì thay đổi hoàn toàn định hướng. Khoảng 30% sinh viên Mỹ đổi chuyên ngành ít nhất một lần trong thời gian học, và 10% thay đổi hai lần trở lên. “Thêm một chuyên ngành giúp họ giảm rủi ro mà không đánh mất những tín chỉ và công sức đã bỏ ra cho ngành đầu tiên”, ông Denice nói.

Việc học hai chuyên ngành đồng nghĩa với khối lượng học tập lớn hơn, nhưng chi phí không nhất thiết tăng theo. Ảnh: Futurism

Không chỉ nhằm phòng rủi ro, việc học hai chuyên ngành còn giúp sinh viên thể hiện khả năng tư duy linh hoạt. Bà Melina Hale, Trưởng khoa Đại học Chicago nhận xét: “Đó là cách tuyệt vời để chứng minh sinh viên có thể suy nghĩ theo nhiều hướng khác nhau. Nếu bạn làm tài chính nhưng có nền tảng về lịch sử, bạn sẽ tiếp cận vấn đề bằng góc nhìn khác biệt”.

Chuẩn bị cho tương lai

Cùng với xu hướng học hai chuyên ngành, nhiều sinh viên Mỹ cũng đăng ký thêm các chứng chỉ ngắn hạn (stackable credentials) về các kỹ năng thực tiễn như quản trị kinh doanh, tiếp thị hay khoa học dữ liệu. Theo Trung tâm Nghiên cứu National Student Clearinghouse, 17% sinh viên tốt nghiệp cử nhân năm 2023 - 2024 có ít nhất một chứng chỉ nghề.

Ông Ryan Lufkin, Phó Chủ tịch Chiến lược Học thuật Toàn cầu của công ty công nghệ giáo dục Instructure nhận định: “Những chứng chỉ này đã được nhắc đến từ lâu, nhưng giờ mới thật sự có nhu cầu. Thị trường lao động đang yêu cầu điều đó”.

Theo ông Taylor Odle, Trợ lý Giáo sư nghiên cứu chính sách giáo dục tại Đại học Wisconsin - Madison, cả hai xu hướng - học hai chuyên ngành và bổ sung chứng chỉ - đều phản ánh cùng một mục tiêu. “Sinh viên đang cố gắng chứng minh sức hấp dẫn của mình trong mắt nhà tuyển dụng. Họ muốn bao quát mọi khả năng để không bị bỏ lại phía sau”.

Bài học rõ ràng từ xu hướng này là: trong nền kinh tế chuyển động không ngừng, bằng cấp không còn là yếu tố duy nhất quyết định cơ hội nghề nghiệp. Chính sự linh hoạt và khả năng học hỏi đa ngành mới là chìa khóa giúp sinh viên nắm bắt tương lai.

Hồng Nhung