Số phận của Wagner ra sao sau khi thủ lĩnh Prigozhin gặp nạn?
Vụ tai nạn máy bay nghiêm trọng chở ông Yevgeny Prigozhin – người đứng đầu lực lượng quân sự tư nhân Wagner ở phía Bắc Moscow đã đặt ra nhiều câu hỏi về số phận và tương lai của lực lượng này.
Điện Kremlin và Bộ Quốc phòng Nga vẫn chưa đưa ra thông báo chính thức về số phận của ông Prigozhin. Nhưng Kênh Telegram có liên hệ với lực lượng Wagner - Grey Zone đã thông báo về cái chết của thủ lĩnh này.
Lực lượng Wagner rút khỏi trụ sở Quân khu miền Nam ở Rostov-on-Don để quay trở về căn cứ, ngày 24/6/2023. Ảnh: Reuters
Sau cuộc binh biến hồi tháng 6 vừa qua, các hoạt động của Wagner đã bị hạn chế đáng kể ở cả Nga và Ukraine. Ông Prigozhin cùng các đồng minh hiện đang tìm kiếm vai trò mới ở Belarus và cố gắng lấy lại ảnh hưởng thông qua các hoạt động tại châu Phi.
Wagner hoạt động ở nhiều khu vực trên thế giới, trong đó có những nước châu Phi như Libya, Cộng hòa Trung Phi và Sudan. Lực lượng này được cho là ký hợp đồng đảm bảo an ninh với các nước để đổi lại quyền khai thác vàng và khoáng sản tại các quốc gia trên.
Trước đó, ông Prigozhin đã đưa ra tuyên bố ủng hộ chính quyền quân sự tại Niger. Mới đây, thủ lĩnh tập đoàn Wagner đã đăng video đầu tiên kể từ cuộc binh biến vào cuối tháng 6/2023, ám chỉ ông đang ở châu phi. Video xuất hiện trên các kênh Telegram liên kết với lực lượng Wagner vào hôm 21/8. Thời gian và địa điểm quay video không được tiết lộ, nhưng hình ảnh và các phát biểu cho thấy Prigozhin dường như đang ở châu Phi.
Trong video, ông Prigozhin cho rằng, Lực lượng Wagner đã làm cho nước Nga trở nên vĩ đại hơn trên tất cả các châu lục và giúp đảm bảo an ninh, công lý, hạnh phúc cho người dân châu Phi, đồng thời khiến cuộc sống của các phần tử khủng bố IS và Al- Qaeda cùng các nhóm phiến quân khác thành những cơn ác mộng. Theo ông Prigozhin, lực lượng quân sự Wagner hiện đang tuyển mộ binh sỹ và sẽ “hoàn thành các nhiệm vụ được đặt ra”.
Guardian dẫn một số nguồn tin cho biết, đi cùng với ông Prigozhin trong chuyến bay qua khu vực Tver gần Moscow còn có Dmitry Utkin – một nhân vật chủ chốt khác của Wagner và cũng là đồng minh thận cận nhất của ông. Còn theo báo cáo từ các kênh truyền thông của Nga liên quan đến Wagner, nhiều thành viên khác trong ban lãnh đạo tập đoàn cũng có thể đã có mặt trên chuyến bay này. Hiện chưa rõ số phận của Wagner sau vụ tai nạn máy bay chở ông Prigozhin cùng các cộng sự.
Hiện trường máy bay rơi tại tỉnh Tver hôm 23/8. Ảnh: RIA Novosti
Một số nguồn tin thời gian gần đây cho biết, hàng trăm binh sỹ Wagner được triển khai tại Belarus đang bắt đầu rời khỏi nước này và chuyển đến hoạt động tại Tây Phi. Số lượng binh sỹ Wagner tại Belarus đã giảm đáng kể, từ hơn 5.000 xuống còn khoảng 1.250 người.
Với việc Wagner rút quân khỏi Ukraine sau khi tham gia các trận đánh ác liệt giành lại Bakhmut, có lẽ câu hỏi lớn nhất là liệu lực lượng này có thể tiếp tục mở rộng hoạt động tại châu Phi, nơi họ đã thiết lập được chỗ đứng hay không. Phần lớn ảnh hưởng mà Wagner gây dựng được phần lớn đều dựa vào mối quan hệ cá nhân của Prigozhin và các cộng sự thân cận của ông với các nhà lãnh đạo trong khu vực suốt nhiều năm qua.
Có những ý kiến cho rằng Wagner đã hỗ trợ chính quyền quân sự tại Mali – một động thái khiến Pháp quyết định chấm dứt các hoạt động quân sự kéo dài gần 1 thập kỷ tại quốc gia này. Bên cạnh đó, chính quyền quân sự Niger cũng để ngỏ khả năng hợp tác với Wagner.
3 kịch bản đối với số phận tập đoàn Wagner
Theo các chuyên gia tại Atlantic Council, nếu ông Wagner được xác nhận chính thức thiệt mạng trong vụ máy bay hôm 23/8, thì sẽ có 3 kịch bản xảy ra với Wagner, đó là: khả năng giải thể, bổ nhiệm lãnh đạo mới hoặc tập đoàn quân sự tư nhân này sẽ thuộc quyền quản lý của chính phủ Nga.
Hai lựa chọn cuối sẽ giúp bảo tồn những thành tựu của Wagner tại châu Phi – điều mà Moscow luôn đánh giá cao, trong đó có quyền tiếp cận các mỏ khoáng sản và hạn chế ảnh hưởng của phương Tây. Đối với Nga, việc tiếp tục duy trì công việc của Wagner tại Mali và Cộng hòa Trung Phi là điều rất trọng bởi Moscow luôn muốn duy trì lợi ích kinh tế và sự đảm bảo an ninh tại châu Phi.
Vẫn chưa rõ ai sẽ thay thế ông Prigozhin nắm vai trò thủ lĩnh của tập đoàn này. Nhưng trong một bài bình luận trên Sky News hồi tháng 6 vừa qua, Phó Nguyên soái Không quân Anh đã nghỉ hưu Sean Bell cho rằng, nếu không có thủ lĩnh Prigozhin, thật khó để biết lực lượng Wagner sẽ tồn tại và phát triển như thế nào.
Hiện Ủy ban Điều tra Nga, đã mở một cuộc điều tra hình sự về vụ tai nạn. Cuộc điều tra đang được tiến hành theo Điều 263 Bộ luật Hình sự Liên bang Nga về hành vi vi phạm các quy tắc an toàn khi di chuyển và khai thác vận tải hàng không. “Tất cả các cuộc kiểm tra pháp y cần thiết sẽ được chỉ định và các hoạt động điều tra sẽ được thực hiện để xác định nguyên nhân của vụ tai nạn”, Ủy ban này nêu rõ.
