SỔ TAY: Biến kỷ luật thành cơ hội học tập

Tối 20-10, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) TP Hà Nội đã phát đi văn bản đề nghị UBND xã Sóc Sơn, xã Kim Anh chỉ đạo các đơn vị có liên quan xử lý nghiêm những hành vi vi phạm, bạo lực học đường.

Trước đó, đoạn clip lan truyền trên mạng xã hội ghi lại cảnh một nam sinh lớp 10 Trường THPT Minh Phú, bị nhóm thanh thiếu niên đánh đập, bắt quỳ gối, bò lết và thậm chí ép liếm biển số xe máy. Sự việc xảy ra ngày 15-10, khiến nạn nhân chịu tổn thương nặng nề về thể chất lẫn tinh thần. Công an TP Hà Nội khởi tố hai bị can 17 và 18 tuổi về hành vi hành hung, làm nhục người khác, đồng thời bàn giao các đối tượng dưới 16 tuổi cho gia đình quản lý.

Cũng trong tháng 10, tại Thanh Hóa, vụ án mạng đau lòng xảy ra khi một nam sinh lớp 12 Trường THPT Đặng Thai Mai bị một nam sinh lớp 11 dùng dao đâm tử vong sau xô xát tại một cây xăng. Nguyên nhân xuất phát từ mâu thuẫn bột phát trong giờ thể dục, nam sinh lớp 12 và nhóm bạn chặn đường đánh hội đồng, buộc nam sinh lớp 11 phải rút dao tự vệ, gây hậu quả đau lòng.

Bạo lực không chỉ dừng ở đánh đập thể chất mà lan sang bắt nạt tinh thần, xúc phạm danh dự qua mạng xã hội, thậm chí dẫn đến tự tử. Nguyên nhân sâu xa xuất phát từ áp lực học tập, ảnh hưởng từ gia đình tan vỡ, môi trường mạng xã hội độc hại và sự thiếu kỹ năng sống ở lứa tuổi vị thành niên. Đặc biệt, số học sinh nữ tham gia bạo lực tăng cao, cho thấy vấn đề không còn giới hạn giới tính.

Thông tư 19 của Bộ GD-ĐT có hiệu lực từ 31-10 đã loại bỏ hình thức kỷ luật nặng nhất là đuổi học, thay bằng các biện pháp nhẹ nhàng hơn như nhắc nhở, phê bình và viết bản tự kiểm điểm. Mục tiêu là xây dựng môi trường giáo dục nhân văn, tôn trọng quyền trẻ em, tránh kỳ thị và loại trừ học sinh khỏi hệ thống. Đây là bước tiến phù hợp với Công ước Quốc tế về Quyền trẻ em mà Việt Nam tham gia, nhấn mạnh giáo dục thay vì trừng phạt.

Trên thực tế, đuổi học không giải quyết gốc rễ mà chỉ loại trừ vấn đề, bỏ qua cơ hội giáo dục. Kỷ luật đuổi học có thể gây tổn thương lâu dài cho học sinh, thậm chí đẩy các em vào vòng xoáy tệ nạn xã hội. Tuy nhiên, để chính sách mới thực sự hiệu quả, cần có giải pháp đồng bộ, thay thế bằng các biện pháp răn đe kết hợp giáo dục. Một mô hình đáng học hỏi là lao động công ích - hình thức phổ biến ở nhiều quốc gia, giúp học sinh nhận thức trách nhiệm qua hành động thực tế. Tại Singapore, Bộ Giáo dục cho phép trường áp dụng lao động công ích mang tính giáo dục như dọn dẹp sân trường, hỗ trợ cộng đồng, bên cạnh tư vấn tâm lý, nhằm khôi phục hành vi và hòa giải nạn nhân. Úc hay Mỹ cũng yêu cầu học sinh vi phạm tham gia lao động cộng đồng. Những biện pháp này không chỉ răn đe mà còn giáo dục giá trị sống, giảm tỉ lệ tái phạm. Việt Nam cũng có thể áp dụng tương tự: học sinh vi phạm nghiêm trọng như bắt nạt phải tham gia lao động công ích tại trường (quét sân, cọ toilet, trồng cây xanh) trong thời gian quy định, dưới sự giám sát của giáo viên và phụ huynh…

Hãy biến kỷ luật thành cơ hội giáo dục thực sự, để ngôi trường trở thành nơi nuôi dưỡng nhân cách chứ không phải lò luyện bạo lực.

Yến Anh