Luật Giáo dục đại học sửa đổi: Đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày tờ trình trước Quốc hội. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN)

Luật Giáo dục đại học sửa đổi hiện đại hóa và chuẩn hóa giáo dục đại học, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục đại học trong giai đoạn mới.

Đây là khẳng định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trong phần trình bày tờ trình về dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng nay (22/10).

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay điều này được thể hiện qua 9 điều mới của dự thảo luật, chiếm khoảng 20%. Các nội dung mới tập trung đề cao tự do học thuật và liêm chính học thuật, tích hợp và liên thông giữa các trình độ đào tạo; phát triển mô hình giáo dục đại học số, khơi thông nguồn lực xã hội hóa trong giáo dục đại học, đảm bảo nguồn chi ngân sách (3%) cho giáo dục đại học.

Các điểm mới cũng tập trung vào các vấn đề như thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, cơ chế chính sách đầu tư và tổ chức đào tạo tinh hoa, đào tạo chất lượng cao, đào tạo đại trà – nâng cao dân trí; liên thông đào tạo và thúc đẩy học tập suốt đời; phát triển mô hình giáo dục đại học số; gắn đào tạo sau đại học với khoa học công nghệ. Bên cạnh đó là các chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước, đồng thời hoàn thiện cơ chế học phí, học bổng và hỗ trợ trực tiếp người học, bảo đảm công bằng, hiệu quả và hội nhập quốc tế trong tiếp cận giáo dục đại học.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, dự thảo luật được xây dựng theo hướng luật khung, bảo đảm tính đồng bộ, gồm 9 chương, 46 điều, giảm 27 điều so với Luật Giáo dục đại học hiện hành. Dự thảo Luật được xây dựng trên cơ sở tổng kết toàn diện việc thi hành Luật Giáo dục đại học năm 2012 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2018; bám sát tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW, cùng với các nghị quyết có liên quan của Trung ương (Nghị quyết số 66-NQ/TW, 59-NQ/TW, 57-NQ/TW và 72-NQ/TW), nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, chính sách lớn của Đảng về phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục đại học trong thời kỳ mới.

Trọng tâm của dự thảo khẳng định Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, bảo đảm nguồn lực và công bằng trong giáo dục đại học, đồng thời xác nhận quyền tự chủ của cơ sở đào tạo không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính, gắn tự chủ với cơ chế tự chịu trách nhiệm và trách nhiệm giải trình. Những điểm đột phá của dự thảo Luật tập trung vào việc kiện toàn hệ thống, nâng cao năng lực quản trị, tăng tính chỉ huy đồng bộ, thống nhất trong hệ thống; đầu tư có trọng tâm - trọng điểm, phát triển hệ thống liên thông hiện đại, thu hút đội ngũ nhà khoa học xuất sắc; tăng cường chính sách hỗ trợ trực tiếp người học; loại bỏ kiểm định hình thức.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội chuyên trách, bản cập nhật mới nhất của dự thảo Luật tập trung tháo gỡ các bất cập tồn tại về liên thông giữa các trình độ; đào tạo chuyên sâu đặc thù; điều chỉnh cơ cấu tổ chức phù hợp với yêu cầu mới về hội đồng trường, phân hiệu và địa điểm đào tạo phù hợp với chính quyền 2 cấp; bãi bỏ những nội dung quy định tại Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Nghề nghiệp, Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Các đại biểu tham dự phiên họp sáng nay. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Dự thảo luật chỉnh sửa các bất cập của các quy định về tự chủ đại học, tài chính, tài sản, văn bằng, hình thức và phương thức đào tạo. Các nội dung cụ thể như bãi bỏ hội đồng trường ở cơ sở công lập (ngoại trừ các trường đại học công lập thành lập theo thỏa thuận giữa các Chính phủ),khẳng định tự chủ là quyền pháp định và không phụ thuộc vào mức độ tài chính, bổ sung cơ chế dừng tuyển sinh, cấp phép và rút phép phép hoạt động đối với ngành đào tạo yếu kém, không đảm bảo chất lượng đồng thời thiết lập hệ thống chuẩn chương trình, chuẩn cơ sở giáo dục đại học…

Dự thảo luật tiếp tục hoàn thiện cơ chế phân quyền, phân cấp và cải cách hành chính trong quản lý nhà nước về giáo dục đại học, đẩy mạnh cải cách hành chính.

Trình bày báo cáo thẩm tra về dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho hay ủy ban tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Giáo dục đại học như đề nghị của Chính phủ. Tuy nhiên, ủy ban này đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát để cắt giảm các thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số toàn diện trong quản lý, tổ chức thực hiện. Dự thảo luật cũng cần làm rõ vai trò chủ đạo của ngân sách nhà nước trong đầu tư cho giáo dục đại học, bao gồm chính sách đối với giáo dục đại học công lập và giáo dục đại học ngoài công lập; làm rõ hơn việc cấp phép, cấp phép bổ sung, vấn đề áp dụng hình thức đình chỉ, thu hồi giấy phép đã cấp.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị giao Chính phủ có văn bản hướng dẫn riêng về tự chủ đại học; bổ sung quy định tạo cơ chế thúc đẩy liên kết giữa nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước; làm rõ hơn nội dung, trình tự, thủ tục định giá, xác lập quyền sở hữu, khai thác, phân chia lợi ích từ tài sản trí tuệ, kết quả nghiên cứu, chuyển giao công nghệ.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng cho rằng dự thảo luật chưa phân định cơ chế tài chính đối với cơ sở giáo dục đại học công lập và tư thục; quy định về cơ chế đặt hàng đào tạo chưa rõ. Theo đó Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị nghiên cứu giao cơ sở giáo dục đại học công lập được quyết định việc quản lý, sử dụng nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách nhà nước cho nhiệm vụ chi đầu tư phát triển.

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, có ý kiến đề nghị giao quyền cho cơ quan quản lý nhà nước quy định ngưỡng bảo đảm chất lượng đầu vào của tất cả các ngành, nghề, phương thức đào tạo giáo dục đại học; quy định điều kiện đầu vào đối với người tốt nghiệp trung học nghề để kiểm soát chất lượng; làm rõ cơ chế kiểm soát chất lượng, thực hiện hậu kiểm dựa trên kết quả đầu ra.

Chiều nay, Quốc hội sẽ thảo luận ở tổ về các dự án luật liên quan đến giáo dục./.

(Vietnam+)