Sỏi thận - phát hiện mới và những ngộ nhận cần tránh

Dưới đây là phát hiện mới về nguyên nhân gây sỏi thận và những ngộ nhận cần tránh.

Ăn nhiều đường có nguy cơ cao bị sỏi thận: Nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố trên tạp chí dinh dưỡng Frontiers in Nutrition của Thụy Sĩ đầu tháng 8/2023 cho biết, cắt giảm đồ uống và thực phẩm có đường có thể giúp ngăn ngừa sỏi thận.

Theo nghiên cứu, những người càng ăn và uống nhiều đường thì khả năng bị sỏi thận càng cao. Cụ thể, những người trong nghiên cứu ăn thêm nhiều đường nhất có tỷ lệ mắc sỏi thận cao hơn từ 39 - 88% so với những người ăn ít đường.

Đừng đánh giá thấp mồ hôi: Xông hơi, tập Yoga nóng và tập thể dục nặng có thể tốt cho sức khỏe, nhưng chúng cũng có thể dẫn đến sỏi thận. Lý do? Càng đổ nhiều mồ hôi, bạn càng ít đi tiểu, điều này cho phép các khoáng chất tạo sỏi lắng đọng và kết dính trong thận và đường tiết niệu.

Không chỉ tăng cường Oxalate mà còn chú ý đến nhiều thành phần khác: Thực phẩm chứa hàm lượng oxalate cao có đậu phộng, đại hoàng, rau bina, củ cải đường, sô cô la và khoai lang. Ăn vừa phải những thực phẩm này để hạn chế hình thành sỏi canxi - oxalat, loại sỏi thận phổ biến nhất.

Một quan niệm sai lầm phổ biến là chỉ cắt giảm thực phẩm giàu oxalate trong chế độ ăn uống. Mặc dù về lý thuyết điều này có thể đúng, nhưng cách tiếp cận này không thông minh từ góc độ sức khỏe tổng thể. Hầu hết sỏi thận được hình thành khi oxalate liên kết với canxi trong khi thận sản xuất nước tiểu.

Điều quan trọng là phải ăn và uống các thực phẩm giàu canxi và oxalat cùng nhau trong bữa ăn. Làm như vậy, oxalate và canxi có nhiều khả năng liên kết với nhau hơn trong dạ dày và ruột trước khi thận bắt đầu xử lý, khiến sỏi thận ít có khả năng hình thành.

Tán sỏi ngoài cơ thể điều trị sỏi thận

Canxi không phải là kẻ thù: Nhiều người có quan niệm coi canxi là thủ phạm chính gây ra sỏi canxi-oxalat. Theo nghiên cứu, một chế độ ăn ít canxi thực sự làm tăng nguy cơ phát triển sỏi thận. Tuy nhiên, để hạn chế mắc bệnh nên cố gắng cắt giảm natri trong chế độ ăn uống và kết hợp thực phẩm giàu canxi với thực phẩm giàu oxalate.

Cần dùng thuốc đúng cách: Theo nghiên cứu, những người sỏi thận thường ít tuân thủ theo khuyến cáo của bác sĩ chuyên khoa thận và tiết niệu. Khoảng 15% số bệnh nhân sỏi thận không dùng thuốc theo chỉ định và 41% không tuân theo lời khuyên về dinh dưỡng để ngăn ngừa sỏi tái phát. Vì vậy, nếu không dùng thuốc đúng cách và điều chỉnh chế độ ăn uống, sỏi có thể quay trở lại và phát sinh thêm các bệnh khác cho thận.

Sỏi thận mãn tính thường được điều trị bằng citrate kiềm (ít axit), chẳng hạn như kali citrate để giúp ngăn ngừa một số loại sỏi. Nước ép cam quýt có chứa citrate (axit citric) có lợi ngăn ngừa sỏi thận. Cân nhắc dùng nước chanh pha với nước và alkali citrate không kê đơn. Mục đích là để tăng citrate trong nước tiểu (để ngăn ngừa sỏi canxi) và giữ cho độ pH ở mức cân bằng.

Không phải tất cả các viên đá đều được tạo ra như nhau: Ngoài sỏi canxi oxalat, một loại sỏi thận phổ biến khác là sỏi axit uric.

Thịt đỏ, thịt nội tạng và động vật có vỏ có nồng độ cao của một hợp chất hóa học tự nhiên này được gọi là purin. Ăn nhiều purin dẫn đến sản xuất nhiều axit uric hơn và tạo ra lượng axit lớn hơn để thận bài tiết ra ngoài. Bài tiết axit uric cao hơn dẫn đến độ pH tổng thể của nước tiểu thấp hơn, có nghĩa là nước tiểu có tính axit hơn. Nồng độ axit cao trong nước tiểu khiến sỏi axit uric dễ hình thành hơn.

Để ngăn ngừa sỏi axit uric, hãy cắt giảm các loại thực phẩm có hàm lượng purin cao như thịt đỏ, thịt nội tạng và động vật có vỏ, đồng thời tuân theo chế độ ăn uống lành mạnh chủ yếu là rau và trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm từ sữa ít chất béo.

Hạn chế thực phẩm và đồ uống có đường. Hạn chế uống rượu vì nó có thể làm tăng nồng độ axit uric trong máu và tránh chế độ ăn kiêng vì lý do tương tự.

Ăn ít protein từ động vật và ăn nhiều trái cây và rau quả sẽ giúp giảm độ axit trong nước tiểu và điều này sẽ giúp giảm cơ hội hình thành sỏi.

Ngoài ra cũng nên uống đủ nước.

PGS.TS.BS Nguyễn Hoài Nam