Sớm số hóa thủ tục tương trợ tư pháp

Toàn cảnh thảo luận tại Tổ 5. Ảnh: Hồ Long

Tránh tiết lộ những thông tin đời sống riêng tư, bí mật cá nhân

Thảo luận về dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, các đại biểu Quốc hội tại Tổ 5 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Quảng Nam, Bình Dương và Yên Bái) tán thành xây dựng Luật nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; về cải cách tư pháp, pháp luật, hợp tác quốc tế…

Các đại biểu cũng nhận thấy, dự án Luật đã có những quy định giúp hỗ trợ quy trình giải quyết các vụ việc dân sự và vụ án hành chính có yếu tố nước ngoài được nhanh chóng, chính xác, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng có liên quan; tăng cường khả năng thực hiện quyền tiếp cận công lý của tổ chức, cá nhân; nâng cao hiệu quả của hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp...

ĐBQH Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Bình Dương) phát biểu tại Tổ. Ảnh: Nghĩa Đức

Về phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự, tại Điều 4 của dự thảo Luật quy định, phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự giữa Việt Nam và nước ngoài bao gồm: tống đạt giấy tờ; thu thập, cung cấp chứng cứ; triệu tập người làm chứng, người giám định; cung cấp các giấy tờ hộ tịch, bản án, quyết định của tòa án về hộ tịch và cung cấp thông tin pháp luật; các yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự khác.

Cơ bản tán thành với phạm vi tương trợ tư pháp về dân sự được quy định tại dự thảo Luật, song ĐBQH Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Bình Dương) cho rằng, cần cân nhắc quy định tại khoản 4, Điều 4 về hỗ trợ tư pháp liên quan đến việc cung cấp các giấy tờ hộ tịch, bản án, quyết định của tòa án về hộ tịch và cung cấp thông tin pháp luật. "Quy định này chưa chặt chẽ, có thể ảnh hưởng đến việc bảo mật thông tin riêng tư, bí mật cá nhân được quy định trong bản án hoặc văn bản pháp luật".

Trong khi đó, Điều 38 của Bộ luật Dân sự quy định “đời sống riêng tư, bí mật cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ”; việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý.

Toàn văn bản án có thể có những thông tin liên quan đến hộ tịch, gia đình, bí mật đời tư của người dân. Do đó, với việc cung cấp các giấy tờ hộ tịch, bản án, quyết định của tòa án về hộ tịch, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân đề nghị, cần quy định rõ chỉ cung cấp những nội dung liên quan trực tiếp đến đương sự trong yêu cầu tương trợ tư pháp, không tiết lộ những thông tin thuộc về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân hoặc thông tin về cá nhân, tổ chức có liên quan. “Quy định theo hướng này sẽ phù hợp với dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng được trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ Chín này”.

Cần quy định về quyền bổ sung, hoàn thiện hồ sơ

Tại điểm b, khoản 2, Điều 18 của dự thảo Luật quy định “trả lại hồ sơ cho cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu trong trường hợp hồ sơ không đầy đủ theo quy định tại Điều 16 của Luật này, hoặc không đáp ứng về thời gian thực hiện theo quy định của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc quy định của nước được yêu cầu”.

ĐBQH Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) phát biểu tại Tổ. Ảnh: Nghĩa Đức

Để bảo đảm tính linh hoạt và tránh kéo dài thời gian thực hiện những thủ tục không cần thiết, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân đề nghị, Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định về quyền bổ sung, hoàn thiện hồ sơ của cơ quan có thẩm quyền trong một số trường hợp có thể khắc phục được. Trong trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ thì Bộ Tư pháp có thể thông báo cho cơ quan yêu cầu để bổ sung, hoàn thiện trong thời gian nhất định trước khi ra quyết định trả lại.

Đồng thời, đại biểu cũng đề nghị, cần nghiên cứu quy định rõ hơn tại Điều 18 của dự thảo Luật về việc tiếp nhận, xử lý và chuyển giao văn bản, hồ sơ, tài liệu có liên quan đến tương trợ tư pháp dân sự trên môi trường điện tử để góp phần sớm thực hiện số hóa những thủ tục, hồ sơ, qua đó tạo thuận lợi cho các bên liên quan.

Về nguyên tắc tương trợ tư pháp dân sự, ĐBQH Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) đề nghị nghiên cứu bổ sung nguyên tắc “có đi có lại”, để thể hiện rõ tinh thần cân bằng trong hợp tác quốc tế, cũng như tạo cơ sở để từ chối yêu cầu trong trường hợp nước ngoài không thực hiện yêu cầu tương trợ của Việt Nam.

Theo đại biểu, tương trợ tư pháp về dân sự được thực hiện trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau; bình đẳng và các bên cùng có lợi; bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, phù hợp với Hiến pháp và pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trường hợp không có điều ước quốc tế điều chỉnh thì tương trợ tư pháp về dân sự giữa Việt Nam với nước ngoài được thực hiện trên nguyên tắc có đi có lại.

Thanh Hải