Sông Sài Gòn và cách nhiều nước phát triển tận dụng 'rồng xanh' của họ

Sông Sài Gòn chảy qua khu vực trung tâm TP.HCM được xem là vốn quý mà ít TP trên thế giới có được. Vừa qua, liên danh tư vấn Tổ chức khoa học và chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) và Viện Quy hoạch vùng Paris (IPR) có báo cáo về việc phát triển toàn diện hành lang sông Sài Gòn, qua đó có nêu kinh nghiệm các nước về phát triển dòng sông tương tự.

Liên danh tư vấn cho rằng đoạn sông Sài Gòn chảy qua trung tâm sẽ có 4 khu: Khu 4A quận 1 – Ngã tư Thủ Thiêm, khu 4B cụm đổi mới sáng tạo và Văn hóa tại cảng Khánh Hội, khu 4C: Khu công nghiệp và ven sông Tân Thuận, khu 4D hợp lưu xanh sông Sài Gòn – Nhà Bè. Trong ảnh là kinh nghiệm phát triển tương tự khu 4A với điển hình là bến tàu Luân Đôn và cửa ngõ sông Thames (Anh). Khu này được xây dựng có khả năng tiếp cận với dịch vụ công cộng, việc làm và điều kiện sống, vùng có quy mô lớn hơn cần có thành phần sinh thái mạnh mẽ, xử lý ô nhiễm đất, và sự ra đời của quy hoạch các công viên tự nhiên giá trị cho khung thời gian 40 năm.

Một điển hình khác khi phát triển khu tương tự 4A sông Sài Gòn là Bờ sông Bordeaux (Pháp) và việc tái phát triển bến cảng cũ. Pháp đã giải quyết mối quan hệ mới với sông Garonne nhờ “bến cảng có vườn” dành cho người đi bộ. Vào cuối những năm 1990, Bordeaux tìm cách cải thiện không gian và mặt tiền ven sông, quá trình tái phát triển bắt đầu vào năm 2008 ở bờ tây sông Garonne, tận dụng đường chân trời nổi bật của trung tâm lịch sử có nhiều không gian cho người đi bộ và có 2 tuyến xe điện nối trung tâm thành phố ven sông với vùng ngoại ô.

Điển hình nữa là tái phát triển Bến cảng nước sâu Copenhagen (Đan Mạch), thiết lập kết nối kênh trung tâm tại cảng trung tâm thành phố cũ, quy hoạch cho bến cảng nước sâu bao gồm một không gian công cộng rộng lớn và sôi động, với các hoạt động giải trí cho du khách và cư dân, cải thiện khả năng tiếp cận bờ biển và tính liên tục của đường đi bộ dọc kênh, waterbus, cầu đi bộ.

Khu 4B: cảng Khánh Hội, tư vấn đề xuất biến bến cảng thành một không gian công cộng sôi động với các hoạt động sáng tạo và lễ hội.

Chiến lược “châm cứu” để đưa hoạt động sáng tạo và văn hóa vào cơ cấu đô thị quận 4. Jaime Lerner, cựu thị trưởng Curitiba nổi tiếng quốc tế vì đã tạo ra phương pháp tái tạo “châm cứu” này và triển khai nó tại thành phố cỡ trung bình của Brazil này vào cuối những năm 1990. Kể từ đó, nó đã được thử nghiệm thành công ở nhiều thành phố của Pháp và Châu Âu, nhờ vào các khuyến khích mạnh mẽ của khu vực công liên quan đến sự kết hợp giữa kỹ thuật kiến trúc, đô thị và xã hội. Quận Lavapies ở trung tâm Madrid, thủ đô của Tây Ban Nha là một ví dụ rất thành công về châm cứu đô thị. Ảnh mô phỏng sự phát triển khu 4B.

Khu 4C: Cảng và Khu công nghiệp Tân Thuận, chuyển đổi hoạt động vận tải biển sang logistics đô thị dựa trên giao thông đường sông. Nâng cấp Khu công nghiệp Tân Thuận thành trung tâm đổi mới và sản xuất công nghệ xanh lục và xanh lam. Trong ảnh là cảng Tân Thuận.

Paris là minh chứng cho logistics sông đô thị bền vững. Vùng Paris được có hai cảng đô thị lớn trên mỗi bờ của khu vực đô thị dày đặc: Gennevilliers (400 ha) và Bonneuil-sur-Marne (185 ha). Những nền tảng đa phương thức và công nghiệp này ngày càng đảm nhận nhiều chức năng hỗ trợ logistics đô thị, với việc lưu trữ ngắn hạn và tổ chức luồng phân phối logistics xuôi dòng sông.

Khu 4D: Hợp lưu xanh sông Sài Gòn – Nhà Bè: bảo tồn không gian tự nhiên rộng lớn và liền mạch còn sót lại ở cửa sông, khôi phục môi trường tự nhiên của Mũi Đèn Đỏ và cảnh quan khu vực để mở cửa cho du khách. Trong ảnh, hình hoa thị màu đỏ là khu vực Mũi Đèn Đỏ.

Nghiên cứu điển hình khu vực giống khu 4D: Công viên Tiểu bang Liberty, New York (Mỹ), trải rộng trên 490 ha bờ sông Hudson ở New Jersey. Công viên này là một trong những công viên ấn tượng nhất của New Jersey, có tầm nhìn tuyệt đẹp ra đường chân trời Manhattan, Tượng Nữ thần Tự do và Đảo Ellis. Là một ốc đảo xanh ở trung tâm Thủ đô New York, công viên đóng vai trò là cửa ngõ dẫn vào các nguồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và lịch sử phong phú của khu vực.

HUY VŨ