Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình

Tham dự Diễn đàn có lãnh đạo các các cục vụ, cơ quan chức năng thuộc Bộ Công Thương; các Bộ, ngành Trung ương và địa phương; các tổ chức, hiệp hội chuyên ngành; các chuyên gia trong nước và quốc tế; lãnh đạo các Tập đoàn năng lượng; cơ sở giáo dục Đại học, chuyên gia; cơ quan báo chí.

Toàn cảnh Diễn đàn.

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình phát triển xanh và bền vững, Việt Nam không đứng ngoài xu hướng đó. Với cam kết mạnh mẽ tại COP26 và định hướng chiến lược từ Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị, vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đang trở thành một trụ cột trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và thúc đẩy tăng trưởng xanh.

Với vai trò là cơ quan đầu mối về năng lượng, Bộ Công Thương đã tiên phong trong triển khai Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả từ năm 2010 đến nay. Trong 15 năm qua, Bộ đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý cũng như xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch hành động nhằm thực thi Luật và chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả. Cụ thể, đã ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn, tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng; hỗ trợ doanh nghiệp cải tiến công nghệ; tổ chức kiểm toán năng lượng; đẩy mạnh truyền thông, giáo dục và nâng cao nhận thức xã hội về tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện.

Theo báo cáo của Bộ, chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2016-2020 đã giúp cả nước tiết kiệm được khoảng 5,65% tổng năng lượng tiêu thụ, tương đương hàng tỷ kWh điện. Từ năm 2020 đến nay, các chương trình sử dụng năng lượng tiếp tục được đẩy mạnh, đặc biệt là tiết kiệm điện với mục tiêu đạt từ 2% tổng sản lượng điện thương phẩm/năm trở lên.

Bộ cũng chủ động hỗ trợ các ngành tiêu thụ nhiều năng lượng như xi măng, thép, dệt may, chế biến thực phẩm cải thiện hiệu suất sử dụng năng lượng. Đồng thời, phát triển thị trường thiết bị hiệu suất cao, thúc đẩy dán nhãn năng lượng rộng rãi cho hàng chục dòng sản phẩm.

Tuy nhiên, trước những biến đổi của bối cảnh trong nước và quốc tế, các quy định hiện hành đã có một số hạn chế nhất định, Bộ Công Thương đã chủ động đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để phù hợp với yêu cầu mới, đồng thời nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, thực thi chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, lấy ý kiến từ doanh nghiệp, chuyên gia và các bộ ngành, dự thảo Luật sửa đổi đã được Quốc hội thông qua ngày 18/6/2025, với nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách, tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính.

Theo Báo cáo số 1326/BC-UBTVQH15 ngày 18/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Luật sửa đổi lần này đã được chỉnh lý toàn diện với 19 điều được sửa đổi, 1 điều mới được bổ sung, đặc biệt là quy định về mô hình Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO), cơ chế dán nhãn vật liệu xây dựng, và ưu đãi tài chính xanh.

Những điểm mới đáng chú ý trong dự thảo Luật bao gồm: Thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Điều 41a) nhưng không tạo thêm tổ chức mới, mà vận hành độc lập, xã hội hóa nguồn lực, đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO) được quy định rõ ràng về chức năng, mô hình hoạt động, cơ chế hỗ trợ và khuyến khích phát triển hệ thống dịch vụ tư vấn, kiểm toán năng lượng.

Dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng nhằm tích hợp tiết kiệm năng lượng trong công trình xây dựng, góp phần giảm phát thải ngay từ khâu thiết kế, vật tư.

Bãi bỏ ưu đãi thuế chưa phù hợp, tăng cường chính sách tài chính xanh phù hợp với quy định hiện hành, đồng thời tạo hành lang pháp lý minh bạch cho tín dụng ưu đãi, vay xanh trong ngành năng lượng.

Tiếp tục phân quyền, cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục nhằm tăng hiệu quả quản lý nhà nước, tránh chồng chéo, nâng cao tính thực thi ở các cấp địa phương.

Bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) phát biểu tại sự kiện.

Phát biểu khai mạc tại Diễn đàn, Bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới và Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, đặc biệt là hiện thực hóa cam kết tại COP26, việc hạn chế các nguồn năng lượng truyền thống, phát triển năng lượng mới, xanh sạch cùng với đẩy mạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là trụ cột quan trọng và cấp bách. Chính vì vậy, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng.

"Bộ Công Thương kỳ vọng rằng với sự đồng hành của các bộ ngành, doanh nghiệp và người dân, phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm năng lượng sẽ được lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia bền vững cũng như thực hiện các cam kết quốc tế, tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới của Việt Nam - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", bà Nguyễn Thị Lâm Giang bày tỏ.

Thông qua diễn đàn lần này, Bộ Công Thương mong muốn phổ biến rộng rãi các điểm mới của Luật Sử dụng Năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi; Tiếp nhận ý kiến, kinh nghiệm từ chuyên gia, doanh nghiệp, tổ chức và cộng đồng nhằm triển khai hiệu quả Luật trong thực tiễn; Tiếp tục lan tỏa nhận thức về tiết kiệm năng lượng như một giải pháp thiết yếu để đảm bảo an ninh năng lượng và thực hiện cam kết “Net Zero” vào năm 2050.

Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ sớm ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành chi tiết; Xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng; Đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, đổi mới hình thức truyền thông qua các cuộc thi, diễn đàn, hoạt động cộng đồng; Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho thị trường kiểm toán và tư vấn năng lượng; Giám sát thực hiện tại các địa phương, tạo chuyển biến rõ rệt từ trung ương đến cơ sở.

Tại Diễn đàn, ngoài phần tham luận của các diễn giả đến từ cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, các đại biểu tham dự đã được thảo luận, đóng góp ý kiến, đặt câu hỏi liên quan đến các nội dung liên quan đến việc triển khai Luật trong thời gian tới.

Lan Anh