Sự hồi sinh của ngôi làng dưới chân đèo Mang Yang

Ngày cũ ở Mang Yang

Năm 2007, B’Lin một người phụ nữ mạnh khỏe trong làng Đăk Yă, xã Đăk Yă, huyện Mang Yang (nay là xã Đăk Yă, tỉnh Gia Lai) bỗng không đau bệnh mà tự dưng chết. Những người làng trong lúc tụ tập để làm đám ma bỗng nhớ đến lời nói hôm nào của Duât và Kel. “Từ nay, đứa nào ngăn cản tao sẽ thư chết”, chúng dọa khi được người làng khuyên ngăn đừng hư hỏng, trộm cắp. Từ những lời xì xào nhắc lại đã khiến những nghi ngờ lớn dần lên mà không cần biết đến chứng cứ, nhiều người đã tìm đến nhà Duât và Kel để đập phá. Mâu thuẫn được đẩy lên, họ đánh chết Duât và hai bố con Kel.

Những chuyện xung đột, mâu thuẫn liên quan đến lầm tưởng về “thuốc thư” như thế ở vùng đất này đã tồn tại nhiều năm, để lại những hậu quả đau lòng. Hết hủ tục lại đến tà đạo lôi kéo, khiến người dân những ngôi làng quanh chân đèo Mang Yang càng thêm kiệt quệ, nghèo khổ.

Chúng tôi bần thần nghe Cưi - công an viên của xã H’Ra kể chuyện làng. Năm 2008 Cưi trúng tuyển nghĩa vụ quân sự đợt hai, cuối năm 2010 hết nghĩa vụ, anh về làng làm dân quân. Thời điểm đó, nhiều đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai nghe lời xúi giục, đi theo các tổ chức phản động. “Nhưng vui là người dân làng Kret Krot khi ấy chẳng hề bị lay động bởi những lời lừa dối, vẫn chăm chỉ làm lụng, vui sống chan hòa”, anh Cưi kể. Rồi giọng anh chùng xuống: “Vậy mà khi “làn gió độc” Hà Mòn lan tới, người dân làng mình lại không đủ tỉnh táo để dứt ra”.

Với những thủ đoạn đánh vào ham muốn của người dân, lợi dụng việc truyền đạo bằng tiếng bản địa khiến người dân tin rằng “Hà Mòn” mới là “tôn giáo riêng” của người dân tộc thiểu số Tây Nguyên. Đến cuối năm 2009, tà đạo này đã xâm nhập vào các làng, xã đồng bào dân tộc Barna ở Mang Yang, Đak Đoa, Đak Pơ (Gia Lai) và nhanh chóng lôi kéo được hàng ngàn người bỏ tôn giáo cũ, bỏ lao động sản xuất, thường xuyên tụ tập, cầu nguyện. Nghiêm trọng hơn, tại một số làng đã có nhiều thanh niên ngang nhiên lập chốt, dựng barie canh gác, ngăn cản cán bộ, người lạ vào làng; đồng thời tổ chức học võ, chuẩn bị cung nỏ, hung khí để chống đối và tỏ thái độ thách thức, bất hợp tác với chính quyền.

Bok Chum, giáo phu ở làng Kret Krot lắc lắc mái đầu nói: “Thanh niên là dễ bị kích động nhất nhưng đến cả nhiều người già, con gái rồi cả trẻ con cũng bị kéo vào. Nó kích động người dân hư hỏng, khuyên người dân lười biếng rồi lại còn muốn đánh nhau giữa các dân tộc anh em thì không đúng rồi”…

Hồi sinh sau đêm tối

Vụ án năm 2007 ở làng Đăk Yă khi ấy đã làm rúng động toàn tỉnh Gia Lai. Chính vì tính chất nghiêm trọng của những hủ tục dai dẳng, nên vụ án này được chính quyền xác định là án điểm cần phải xử nhanh, xử đúng trước đông đảo công chúng để răn đe các đối tượng manh động, đồng thời tuyên truyền giáo dục người dân không nên tin vào những hủ tục để gây ra tội ác. Cũng từ đó, các đoàn thể, chính quyền càng bám trụ cơ sở, nắm bắt tình hình thôn, làng để tuyên truyền, vận động bà con những kiến thức về cuộc sống, pháp luật, kiên quyết không để những vụ việc đáng tiếc từ những hủ tục có thể xảy ra. Nhờ vậy, nhiều vụ việc được chính quyền địa phương kịp thời vào cuộc can ngăn hòa giải.

Sau những ngày chìm đắm trong “làn gió độc”, những người dân đã dần nghe theo lời vận động, tuyên truyền của chính quyền và hiểu ra vấn đề. Chị Pết, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã H’Ra tâm sự: “Mình cũng từng là người đi theo Hà Mòn, ngày ấy cả làng theo, bố mẹ cứ bắt cầu kinh thì mình nghe theo thôi. Nhưng càng ngày mình càng thấy sai…”.

Trở về làng sau những ngày ăn đói mặc rét, khác với sự dọa nạt sẽ bị chính quyền bỏ tù, gia đình gặp tai ương bất hạnh, những con người sợ sệt ấy vỡ òa khi chính quyền hết lòng giúp đỡ. Người bệnh thì được đưa đi bệnh viện, người thiếu ăn được phát gạo, dầu, nhu yếu phẩm, được trợ giúp vốn để làm ăn. Những hỏi han quan tâm thân tình đến từ các cấp chính quyền cùng với sự giúp đỡ thiết thực đã khiến người dân yên tâm trở về làng để làm ăn, sinh hoạt.

Đường làng Kret Krot bây giờ đã được trải bê tông sạch đẹp.

Làng Kret Krot bây giờ, nhìn con đường trải bê tông thẳng tắp, những ngôi nhà hai bên đường được xây dựng khang trang, sạch sẽ, từng nhóm trẻ đang vui vẻ đeo cặp tới trường, thật khó để tưởng tượng tới những tập tục đã lùi vào dĩ vãng của ngôi làng. Để có được ngày hôm nay, những chính sách của Đảng và Nhà nước đã đi vào cuộc sống đã tạo được niềm tin và thay đổi đáng kể cho người dân nơi đây. Từ một vùng đất nghèo nàn, làng đã vươn mình mạnh mẽ, trở thành một điểm sáng về phát triển kinh tế và đời sống văn hóa của Mang Yang. Người dân làng Kret Krot tích cực lao động, sản xuất, hăng hái tham gia vào các phong trào phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới. Những cánh đồng bỏ hoang nay đã phủ một màu xanh trù phú, những con đường đất gồ ghề nay đã được bê tông hóa, tạo nên một diện mạo hoàn toàn mới cho ngôi làng.

Ngày mới ở Kret Krot

Chị Đinh Thị Minh Hà (Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã H’Ra, tỉnh Gia Lai) chia sẻ: “Để có được những thành quả ngày hôm nay thì việc huy động nguồn lực từ xã hội, các tổ chức là một giải pháp thiết thực, giúp chính quyền xã có thêm điều kiện để chăm lo đời sống cho người dân, nhất là những hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách. Qua đó, không chỉ giảm bớt gánh nặng cho ngân sách địa phương mà còn lan tỏa tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái trong cộng đồng”.

Một trong những thay đổi quan trọng nhất của làng đó là sự hình thành và phát triển của tổ chức Đảng tại làng. Trước đây, làng không có đảng viên, nhưng hiện nay làng Kret Krot đã có một chi bộ với 9 đảng viên. Đây là những người tiên phong, gương mẫu, không chỉ trong lao động sản xuất mà còn là những hạt nhân quan trọng trong việc vận động, hướng dẫn dân làng cùng học tập để phát triển. Chi bộ quan tâm bàn cách làm sao để đưa các nghị quyết, chương trình hoạt động, chính sách của Đảng và Nhà nước tới gần người dân làng mình hơn. Những tuyên truyền được chuyển thành tiếng Barna, cụ thể hóa để bà con hiểu được, nhờ đó chi bộ đã trở thành đầu tàu định hướng cho sự phát triển chung của làng.

Người dân biểu diễn văn nghệ dịp Tết 2025.

Già làng Đinh Mak, một người có uy tín lớn trong làng, xúc động tâm sự rằng sự thay đổi lớn lao này có được là nhờ vào sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương và đặc biệt là lực lượng vũ trang đứng chân trên địa bàn. Các cán bộ, chiến sĩ đã tận tình bám sát cuộc sống để hướng dẫn người dân về cách thức sản xuất hiệu quả, đồng thời thực hiện nhiều dự án hỗ trợ phát triển kinh tế. Trong những năm vừa qua, dự án “Chuyển đổi cây trồng, vật nuôi và chuyển đổi nghề” đã được chi bộ triển khai thành công. Gần 11ha đất trồng cây kém hiệu quả đã được người làng chuyển sang trồng lúa HT1, mang lại năng suất cao khiến cho người dân vô cùng phấn khởi. Hệ thống thủy lợi được sửa chữa nâng cấp và xây dựng thêm 600m kênh mương mới, giúp người dân chủ động hơn trong việc tưới tiêu.

Không chỉ có vậy, các công trình phục vụ cộng đồng cũng được xây dựng, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho dân làng. Tiêu biểu là một nhà sinh hoạt cộng đồng đã được hoàn thành, đây là nơi để bà con tập trung tổ chức các cuộc họp, sinh hoạt văn hóa. Ba căn nhà đại đoàn kết được các tổ chức trao tặng cho các hộ nghèo, giúp người dân có nơi ở ổn định. Các hộ nghèo cũng được chi bộ rà soát lập danh sách hỗ trợ con giống để phát triển chăn nuôi, giúp dân làng có thêm nguồn thu nhập lâu dài. Trước đây, nhiều người dân, đặc biệt là phụ nữ lớn tuổi của làng không biết đọc, biết viết. Nhưng nhờ sự quan tâm phối hợp giữa chính quyền và Công an xã Hra, lớp học tình thương đã được tổ chức cho hơn 40 người. Giờ đây, hầu hết người dân làng Kret Krot đều đã biết đọc, biết viết, giúp họ tiếp cận tốt hơn với các thông tin, kiến thức cần thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống.

Người dân làng Kret Krot vui mừng nhận quà Tết.

Sự thay đổi về nhận thức của người dân đã kéo theo sự thay đổi trong thói quen sản xuất. Thay vì chỉ dựa vào những phương pháp canh tác truyền thống, người dân đã thử tiếp cận và áp dụng các kỹ thuật mới vào việc làm nông, mạnh dạn lựa chọn những cây trồng có giá trị kinh tế cao, năng suất tốt để tạo ra giá trị thu hoạch tốt hơn. Không chỉ trồng lúa nước hai vụ, bà con còn trồng hồ tiêu, bời lời, chanh dây - những loại cây công nghiệp mang lại thu nhập cao và ổn định hơn. Những vườn cây xanh tốt trải dài khắp làng không chỉ mang lại nguồn thu nhập dồi dào mà còn khiến ngôi làng như bừng lên sức sống tươi mới, bền vững.

Ngày nay, ở ngôi làng dưới chân cổng trời này không ai còn phải lo lắng về cái ăn, cái mặc như trước đây nữa. Làng Kret Krot bây giờ, đã trở thành một ngôi làng điển hình về sự phát triển toàn diện. Thành quả mà làng có được hôm nay, không chỉ từ sự quan tâm đúng đắn kịp thời của các cấp chính quyền mà còn là minh chứng sinh động về tinh thần đoàn kết, sự kiên trì, nỗ lực vươn lên của người dân dưới ánh sáng của Đảng.