Sự huyền bí của tục thờ bà Đại Càn ở phố cổ Hội An
Nữ thần Đại Càn vốn là người trần, vì chiến tranh loạn lạc và giữ tiết hạnh mà chết, trôi dạt đến cửa biển nước Đại Việt. Sau do bà hiển linh và có công phò giúp vua Trần...
Đình Cẩm Phô (52 Nguyễn Thị Minh Khai, TP Hội An) được khởi dựng vào khoảng cuối thế kỷ 15, là ngôi đình cổ nhất và nổi tiếng nhất của Di sản thế giới Đô thị cổ Hội An. Đình là nơi thực hành một tín ngưỡng độc đáo của phố cổ Hội An và vùng đất Quảng Nam, đó là tục thờ bà Đại Càn.
Về nguồn gốc tục thờ này, các lời kể dân gian cho hay nữ thần Đại Càn vốn là người trần, vì chiến tranh loạn lạc và giữ tiết hạnh mà chết, trôi dạt đến cửa biển nước Đại Việt. Sau do bà hiển linh và có công phò giúp vua Trần, nên vua cho lập đình thờ bà và tổ chức cúng tế hàng năm.
“Đại Việt sử ký toàn thư” ghi chép về thần Đại Càn như sau: “… Hưng Long (vua Trần Anh Tông) năm thứ 20 (1312), tháng 6, vua từ Chiêm Thành về (đến kinh đô). Các quan bái yết đều mặc áo ngắn cả, vì đồ quân phục đều bị ướt hết. Lập đền thờ thần ở cửa biển Cần Hải...”.
“...Trước đây, vua đi đánh Chiêm Thành, đến cửa biển Cần Hải (trước là Càn, tránh tên húy đổi là Cần), đóng quân lại, đêm nằm mơ thấy một thần nữ khóc lóc nói với vua:...”.
“...Thiếp là cung phi nhà Triệu Tống, bị giặc bức bách, gặp phải sóng gió, trôi dạt đến đây. Thượng đế phong thiếp làm thần biển đã lâu. Nay bệ hạ mang quân đi, thiếp xin giúp đỡ lập công...”.
“...Tỉnh dậy, vua cho gọi các bô lão tới hỏi sự thực, cho tế, rồi lên đường. Biển vì thế không nổi sóng. (Quân nhà vua) tiến thẳng đến thành Đồ Bàn, bắt được (chúa Chiêm) đem về. Đến nay, sai hữu ty lập đền, bốn mùa cúng”.
Sau này, dưới thời các vua nhà Nguyễn, thần Đại Càn được tăng đẳng và có nhiều mỹ tự được gia phong như Hàm hoằng, Quang đại, Chí đức, Phổ bác, Hiển hóa, Trang huy, Dực bảo Trung hưng thượng đẳng thần.
Theo các tư liệu lịch sử, ba làng ở Hội An được ban sắc phong đối với thần Đại Càn sớm nhất là Hội An, Sơn Phong, An Mỹ vào năm Minh Mạng thứ 7 (1826). Đến năm Thiệu Trị thứ 3 (1843) có thêm làng Cẩm Phô.
Ngày nay, đình Cẩm Phô - ngôi đình của làng Cẩm Phô xưa - là một trong những địa điểm tham quan nổi bật trong khu phố cổ Hội An. Đình vẫn giữ được kiến trúc cổ xưa, có từ lần trùng tu vào năm 1817, dưới thời vua Gia Long.
Kiến trúc của đình Cẩm Phô được tạo hình theo chữ “Quốc” với chính điện là công trình trung tâm. Nghệ thuật trang trí ở nơi đây được xem là tiêu biểu và mẫu mực của phố cổ Hội An bởi sự tinh tế, tỉ mẩn trong từng chi tiết.
Mỗi năm hai lần, đình Cẩm Phô tổ chức xuân kỳ thu tế vào 16 tháng Giêng và 16 tháng 8 Âm lịch, thu hút một lượng lớn khách du lịch đến tìm hiểu và tham quan.
Mời quý độc giả xem video: Đình làng Đình Bảng, tuyệt tác kiến trúc cổ Kinh Bắc - VTV1.
