Sự 'trỗi dậy' đau lòng trên đất Albania

Tại Albania, một sự trỗi dậy đau lòng đang xuất hiện, khi trẻ vị thành niên được coi là miếng mồi ngon cho những băng đảng ma túy xuyên quốc gia.

Luật chơi mới trong thị trường đã cũ

Tháng 2/2022, Tổ chức Cảnh sát Liên minh châu Âu (Europol) thông báo, một chiến dịch truy bắt quốc tế được thực hiện ở 8 quốc gia đã triệt phá thành công mạng lưới buôn bán cocaine hoạt động mạnh mẽ nhất châu Âu. Hơn 80 địa điểm đã được khám xét với 45 nghi phạm bị bắt giữ tại Bỉ và Tây Ban Nha.

Chỉ một tháng sau, cơ quan cảnh sát điều tra Italia tiếp tục thông báo vừa bắt giữ nhóm tội phạm 13 thành viên hoạt động như một băng đảng, có trụ sở tại thành phố Acilia, thực hiện hành vi mua bán ma túy thông qua hình thức đánh bạc trá hình ở các quán bar trong thành phố. Hai vụ triệt phá, bắt giữ được thực hiện tại những địa điểm khác nhau, nhưng lại có cùng điểm chung: Đều diễn ra tại châu Âu, với những kẻ đứng sau đường dây buôn ma túy đều là người Albania.

Nhà báo điều tra Klodiana Lala, trong một bài viết đăng tải trên Balka Insight, chỉ ra hai cách nhìn nhận việc các vụ bắt giữ tội phạm ma túy ở châu Âu cao kỷ lục trong 3 năm qua. Một mặt, những vụ bắt giữ là bằng chứng cho nỗ lực điều tra và hợp tác quốc tế chặt chẽ hơn giữa các cơ quan thực thi pháp luật của châu Âu. Mặt khác, số lượng các vụ bắt giữ tăng lên cho thấy thị trường buôn bán ma túy tại châu Âu đang "phình to" ra, với những đường dây tưởng cũ mà mới do các tội phạm có xuất xứ Albania đứng đầu.

Những băng đảng ma túy Albania không ngại khoe khoang trên mạng xã hội nhằm thu hút thêm những thanh niên trẻ. Ảnh: Instagram.

"Trong 15 năm, chúng đã học hỏi từ các 'bậc thầy', nâng cấp từ những kẻ buôn lậu thành những nhà cung cấp ma túy được ưa chuộng, tránh xa bạo lực và tập trung tạo ra một mạng lưới tội phạm liên kết mạnh mẽ", Cơ quan Tội phạm Quốc gia Vương quốc Anh (NCA) mô tả với IRPI Media về phương thức hoạt động của các tổ chức tội phạm Albania - những kẻ đang "thống lĩnh" phần lớn thị trường cocaine ở nước này, với tổng trị giá khoảng 6 tỷ bảng Anh theo thống kê của Bộ Nội vụ Anh. Những băng đảng người Albania thiết lập cái gọi là "đường dây quận" - mạng lưới vận chuyển ma túy chạy khắp Vương quốc Anh, đưa ma túy từ các thành phố lớn vào các tỉnh ven biển và nội địa.

"Các nhóm tội phạm Albania làm giàu một cách kiên nhẫn. Một tay buôn ma túy điển hình ở Anh muốn kiếm tiền càng nhanh càng tốt và bằng bất cứ giá nào. Còn các nhóm tội phạm Albania hiểu rằng tỷ suất lợi nhuận dài lâu thu về đủ cao để cho phép chúng giảm một nửa giá bán ma túy mà không làm giảm chất lượng hàng", Tony Saggers, cựu quan chức đứng đầu bộ phận chống ma túy của NCA, mô tả.

10 năm trước, 1 kg cocaine được bán với giá khoảng 40.000 Euro; theo IRPI Media, trong khi thời điểm trước lúc COVID-19 xuất hiện, giá cocaine đã giảm xuống dưới 30.000 Euro cho 1kg. Các tổ chức tội phạm của Albania đã buộc các đối thủ của chúng phải thích ứng với mức giá mới để không đánh mất vị trí trên thị trường.

Mặt khác, giới tội phạm Albania đã tìm cách định cư ở Colombia, Ecuador, Peru và Panama, nơi chúng có thể mua cocaine với giá 4.000 USD 1 kg thông qua đàm phán trực tiếp với băng đảng địa phương, rồi bán lại với giá 30.000 Euro tại châu Âu theo hệ thống chân rết. Đó là lý do vì sao nguồn cocaine do các băng đảng Albania cung cấp luôn được ưa chuộng, bởi chúng tốt về chất lượng, nhiều về số lượng, và rẻ về giá tiền.

"Các nhóm tội phạm đã tạo ra một cộng đồng băng đảng vệ tinh nói tiếng Albania ở Vương quốc Anh, song song với cộng đồng được thành lập ở các quốc gia láng giềng khác", cựu quan chức NCA Tony Saggers mô tả. Từ những cộng đồng vệ tinh như vậy, các nhóm tội phạm Albania bắt đầu "chiêu mộ" những thành viên mới trong số những người nhập cư, cũng là những người đang gặp khó khăn về kinh tế, hay chưa được công nhận về thủ tục xã hội.

Theo News.com.au, các thành viên thuộc Hellbanianz, một nhóm xã hội đen đến từ Albania, hoạt động chủ yếu ở phía đông thủ đô London nước Anh, có xu hướng chiêu mộ các thanh niên Albania trẻ tuổi. Nhờ thế, băng đảng của chúng lại càng trở nên mạnh mẽ và tiếp tục "trẻ hóa", dù phía sau đó là những câu chuyện đau lòng tại quê hương.

Con đường cũ hằn chân gương mặt mới

Valbona biết rằng con trai cô thỉnh thoảng sẽ trốn học, nhưng lại chưa từng biết cậu bé đối diện rắc rối lớn đến thế nào, cho tới khi cảnh sát ập vào nhà cô vào một buổi tối cuối tháng 11 năm ngoái. Người mẹ đơn thân đau đớn nói rằng cậu con trai 15 tuổi đã bị bắt ở thủ đô Tirana của Albania về tội buôn ma túy. "Tôi sống vì con trai. Tôi hoàn toàn bị sốc", Valbona - người sử dụng tên giả để phỏng vấn - nói với BIRN.

Bị bắt giữ khi đang mang trong mình số lượng nhỏ ma túy ngụy trang trong những giỏ đựng hoa tại một khu phố nghèo ở ngoại ô Tirana, con trai Valbona thừa nhận đã bán ma túy cho một "đại lý" với mức lương cố định hàng tháng là 10.000 leks, tương đương khoảng 82 Euro. Điều đáng buồn là con trai Valbona không phải trẻ vị thành niên duy nhất bị các băng đảng ma túy ở Tirana lợi dụng để phân phối ma túy với mức "lương" rẻ mạt.

Các chuyên gia và quan chức Albania cho biết, các nhóm tội phạm ngày càng nhắm vào trẻ vị thành niên xuất thân từ các gia đình nghèo, bởi nếu những đứa trẻ bị bắt và chứng minh được bản thân đang sử dụng ma túy, án phạt sẽ không nặng. "Những trẻ vị thành niên này đang bị lợi dụng để phân phối ma túy với số lượng rất nhỏ, nhưng chúng thường bị cám dỗ để thử ma túy trước khi mang đi bán", Elina Kondi, một công tố viên xử lý tội phạm vị thành niên tại Tirana cho biết.

Theo bộ luật hình sự đã được cải cách của Albania, chỉ cần xét nghiệm thấy cần sa trong máu, trẻ vị thành niên sẽ không bị truy tố về hành vi buôn bán ma túy. Chính điều này đã đẩy tình trạng buôn ma túy tại Albania lên mức báo động mới, với một thế hệ mafia mới đang được ra đời.

Cảnh sát Albania tiêu hủy 250 kg cần sa bị thu giữ ở làng Cakran, cách thủ đô Tirana 140 km về phía nam. Ảnh: EPA.

"Chúng tôi có các khoản nợ và tôi muốn trả hết các khoản đó", Valbona chia sẻ, nói thêm rằng cô nghi ngờ con trai mình bắt đầu sử dụng cần sa từ năm 14 tuổi, khi cậu bé thường gắt gỏng hơn và luôn dán mắt vào điện thoại di động. Lo ngại con trai sa ngã, Valbona đã vay một khoản tiền để cho con đi học và đã làm việc nhiều giờ tại một tiệm giặt là nhỏ để trả nợ. Chính vì thế, thời gian dành cho con càng ít đi, trong khi nợ vẫn phải trả, và cậu bé bắt đầu phát sinh các nhu cầu chi tiêu cá nhân. Valbona tin, sự thiếu thốn đã đẩy con trai cô vào con đường tù tội. "Nếu muốn truy tìm tội phạm, hãy đi tìm những kẻ gặp khó khăn", cô nói.

Theo dữ liệu của Cảnh sát Albania do BIRN trích dẫn, từ năm 2018 đến năm 2021, số lượng trẻ vị thành niên bị điều tra hoặc bắt giữ vì các cáo buộc liên quan đến ma túy đã tăng gần gấp đôi. 60% các vụ bắt giữ liên quan đến buôn bán xảy ra ở Tirana, nơi cảnh sát đã xác định được 16 điểm nóng về ma túy, bao gồm hai trường trung học trên địa bàn.

Tháng 8/2021, một cậu bé 17 tuổi, được biết đến với cái tên Cerri, bị bắt giữ tại cổng trường trung học Partizani ở Tirana. Cerri thú nhận đã bán cần sa với giá 500 leks, tương đương 4,1 Euro mỗi gói. Cerri nhận được 10% tổng số tiền bán được, và 90% chảy về túi hai người đàn ông mà Cerri gọi là "người quản lý và chủ sở hữu".

"Người quản lý hỏi cháu có hứng thú với công việc này không vì cháu cần tiền; bố cháu thất nghiệp và mẹ cháu đã qua đời nên cháu đồng ý. Gia đình cháu vẫn còn những khoản nợ mà cháu phải thanh toán", Cerri nói trong lời khai. Đáng tiếc, cảnh sát đã không bắt được "người quản lý" hay "chủ sở hữu" trong vụ buôn bán này.

Một sự thật đáng buồn được Elsa Kareci, công tố viên thuộc Phòng Tội phạm Vị thành niên thành phố Tirana chỉ ra, đó là việc cho trẻ vị thành niên sử dụng ma túy chỉ là 'khúc dạo đầu' cho những hành vi phạm tội nghiêm trọng hơn.

"Trong một số trường hợp, các nhóm tội phạm sử dụng trẻ vị thành niên để trộm cắp, rồi trả tiền bằng cần sa, sau đó đánh vào điểm yếu của lũ trẻ là sự phụ thuộc về ma túy và tài chính để bắt chúng trở thành người phân phối ma túy", quan chức phòng công tố Tirana cho biết.

Một số trẻ vị thành niên được các mạng lưới tội phạm "tuyển dụng" lâu dài, nhưng khi bị bắt lại không dám khai báo về đường dây do sợ bị trừng phạt, trả thù. Những đứa trẻ mới chỉ 14, 15 tuổi, bỗng trở thành "con nợ" - cả nghĩa đen và nghĩa bóng - cho những trùm buôn ma túy, những kẻ mà có lẽ lũ trẻ còn không biết tên thật của chúng là gì. Gorishti, luật sự của con trai Valbona, đã đổ lỗi cho các nhà điều tra vì không truy quét tận gốc những kẻ thuê lũ trẻ tham gia đường dây buôn bán tồi tệ này.

"Thay vì chỉ đơn giản là giam giữ một đứa trẻ, tại sao không tăng cường nỗ lực để truy tìm kẻ nào đã lợi dụng một đứa trẻ 15 tuổi để phân phối ma túy và khiến đứa trẻ trở thành một con nghiện", ông nói. Nhưng bản thân vị luật sư này hiểu rằng câu hỏi của ông thật khó trả lời. Albania, một trong những quốc gia nghèo nhất châu Âu, lại chứa chấp những băng đảng quan trọng nhất trong đường dây buôn ma túy tỷ đô tại lục địa già.

Nhìn ở góc độ vĩ mô, vấn nạn tội phạm ma túy có tổ chức đang là rào cản để Albania ra nhập Liên minh châu Âu (EU), theo DW. Rào cản ấy đã tồn tại nhiều năm, kìm chân Albania ra nhập khối, nhưng chính phủ vẫn chưa thể tìm giải pháp gỡ bỏ tối ưu.

Còn nhìn ở góc độ vi mô, theo Balkan Insight, những băng đảng tội phạm có tổ chức đang âm thầm hủy hoại cả một thế hệ của đất nước này. Khi những đứa trẻ 15, 16 tuổi vẫn đang bị lợi dụng để thu lợi cho các băng đảng ma túy hoạt động âm thầm trên khắp Albania, thì có lẽ, câu chuyện mở cánh cửa hội nhập EU sẽ còn quá xa vời.

An Nhiên