SỬA ĐỔI LUẬT ĐẤU THẦU: QUY ĐỊNH CẦN RÕ ĐIỀU KIỆN, TRÌNH TỰ, THỦ TỤC CHỈ ĐỊNH THẦU TRÁNH LẠM DỤNG KHI TRIỂN KHAI

Quốc hội thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Đầu thầu (sửa đổi)

Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 10 chương và 99 điều (Giữ nguyên số chương, tăng thêm 1 điều). Trong đó: bỏ 5 điều và thêm 6 điều, giữ nguyên 21 điều, sửa đổi nội dung 48 điều, chỉnh sửa câu chữ, kỹ thuật văn bản 20 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.

Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) liên quan đến quy định về chỉ định thầu, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng, dự thảo Luật bổ sung nhiều trường hợp chỉ định thầu, giảm trường hợp đấu thầu là không phù hợp, cần quy định chặt chẽ, chỉ áp dụng chỉ định thầu trong trường hợp thật sự cần thiết, cấp bách và quy định tiêu chí cụ thể, tránh lạm dụng.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý Điều 23 Dự thảo luật mới theo hướng giảm một số trường hợp chỉ định thầu, cụ thể: Bỏ quy định áp dụng chỉ định thầu đối với gói thầu tái định cư vì đây là công việc không phức tạp và nhiều nhà thầu có thể thực hiện được; Đối với dự án quan trọng quốc gia, việc chỉ định thầu sẽ do Quốc hội quyết định khi phê duyệt chủ trương đầu tư của dự án.

Đồng thời, chỉnh lý quy định về chỉ định thầu đối với gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn theo hướng áp dụng đối với một số gói thầu có tính đặc thù, liên quan đến bản quyền tác giả hoặc phải bảo đảm tính tương thích về công nghệ; chỉnh lý quy định chỉ định thầu đối với gói thầu cung cấp thuốc, hóa chất, thiết bị y tế để bao quát các trường hợp cấp bách, cấp cứu trong lĩnh vực y tế;..

Tại dự thảo Luật trình Quốc hội cho ý kiến lần này cũng đã luật hóa quy định về hạn mức chỉ định thầu đã được áp dụng theo quy định tại Nghị định số 63/2014/NĐ-CP; Bổ sung một số trường hợp chỉ định thầu đang được áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt theo quy định tại Quyết định số 17/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính có đủ điều kiện để áp dụng chỉ định thầu để bảo đảm rõ ràng, minh bạch.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi)

Đánh giá cao quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) công phu, kỹ lưỡng của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu cơ bản đồng tình với nhiều nội dung đã được sửa đổi, bổ sung. Tuy nhiên, để tiếp tục hoàn thiện dự thảo trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị cần rà soát kỹ lưỡng quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục chỉ định thầu đảm bảo công khai, minh bạch tránh lạm dụng khi áp dụng trong thực tiễn triển khai.

Phát biểu về nội dung này, đại biểu Lê Thị Song An – Đoàn ĐBQH tỉnh Long An đề nghị, dự thảo luật cần quy định rõ hơn cách thức để xác định cụ thể nội dung tại điểm i khoản 1 Điều 23 (quy định gói thầu chỉ có duy nhất một nhà thầu thực hiện được trên thị trường do yêu cầu về giải pháp công nghệ) nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các cơ quan, đơn vị khi áp dụng.

Theo đại biểu, trong thực tiễn một số lĩnh vực như y tế chỉ có một nhà sản xuất thực hiện nhưng để các cơ sở y tế chứng minh mặt hàng đó là duy nhất để thực hiện chỉ định là khó thực hiện trong thực tế. Đồng thời, đại biểu đề nghị nên quy định thời hạn dài hơn, cụ thể là 30 ngày đối với gói thầu chủ đầu tư quyết định chịu trách nhiệm việc chỉ định thầu cho nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm để thực hiện ngay gói thầu. “Trên thực tế khi hoàn thiện thủ tục chỉ định thầu các gói thầu khẩn cấp phục vụ phòng, chống dịch COVID-19 với 15 ngày các chủ đầu tư rất khó đảm bảo thời gian để hoàn chỉnh thủ tục….”, đại biểu Lê Thị Song An lý giải.

Tán thành, việc dự thảo đã bổ sung, mở rộng thêm nhiều trường hợp áp dụng hình thức chỉ định thầu, tuy nhiên, đại biểu tỉnh Long An cho rằng, việc mở rộng này là chưa phù hợp, vì về lâu dài sẽ không tạo ra tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu, tiềm ẩn nhiều rủi ro, dễ xảy ra tiêu cực. Đai biểu đề nghị Ban soạn thảo cần tiếp tục rà soát, quy định chặt chẽ hơn các trường hợp và thẩm quyền quyết định các trường hợp chỉ định thầu theo quy định tại Điều 23 của dự thảo luật, tránh việc áp dụng tùy tiện các quy định của pháp luật.

Đại biểu Trần Khánh Thu – Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình

Nêu quan điểm, đại biểu Trần Khánh Thu – Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình cho rằng, các gói thầu quy định tại điểm i khoản 1 Điều 23 dự thảo luật là những gói thầu cấp bách và cần phải thực hiện ngay, nếu được phép áp dụng chỉ định trước rồi mới hoàn thiện thủ tục trong thời hạn 15 ngày để áp dụng theo quy trình của chỉ định thầu thông thường được quy định tại khoản 2 Điều 43 thì sẽ khó tháo gỡ được các vấn đề vướng mắc. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung thêm điểm a, điểm b, điểm c là "thực hiện theo quy định chỉ định thầu rút gọn" vào điểm d khoản 2 Điều 43.

Cũng liên quan đến quy định về chỉ định thầu, đại biểu Nguyễn Hữu Chính – Đoàn ĐBQH Tp. Hà Nội bày tỏ nhất trí quy định tại Điều 23 dự thảo . Tuy nhiên, theo quan điểm của đại biểu, để tránh lạm dụng, cần thiết cân nhắc và quy định chi tiết tiêu chí, điều kiện áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với gói thầu tư vấn thi công di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật, rà phá bom mìn, vật nổ để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng theo quy định tại điểm h khoản 1 Điều 23 dự thảo. “ Cần xem xét kỹ, có nên đưa trường hợp này vào áp dụng chỉ định thầu hay không? Bởi lẽ, việc thi công các công trình hạ tầng kỹ thuật phục vụ công tác giải phóng mặt bằng là tương đối phổ biến, cũng không quá phức tạp và cũng không mang tính đặc thù để lựa chọn hình thức chỉ định thầu mà không áp dụng hình thức đấu thầu là không cần thiết. …”, đại biểu lý giải.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh – Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa

Ở góc nhìn khác, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh – Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa đề nghị, cần bổ sung một trường hợp chỉ định thầu cụ thể như sau: Gói thầu tư vấn giải quyết tranh chấp tại trọng tài và Tòa án mà cơ quan tổ chức đấu thầu là bị đơn và cần có người bảo vệ ngay theo trình tự tố tụng giải quyết tranh chấp. Luận giải cho đề xuất này, đại biểu cho biết, giải quyết tranh chấp là công việc đặc thù, mang tính cấp bách cần nhanh chóng giải quyết để ngăn ngừa tổn thất cho cơ quan, tổ chức đấu thầu, tránh ảnh hưởng nghiêm trọng đến các dự án.

Thảo luận tại phiên họp, các đại biểu còn tham gia nhiều ý kiến hoàn thiện dự án luật liên quan đến: Phạm vi, đối tượng áp dụng; các hình thức, phương thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; đấu thầu trước; quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; trách nhiệm của các bên tham gia hoạt động đấu thầu; mua sắm thuốc, hóa chất, trang thiết bị y tế; giải quyết kiến nghị, khiếu nại trong đấu thầu, hủy thầu…/.

Lê Anh