Sửa Luật Hiến ghép mô, tạng: Khơi thông nguồn tạng, bảo vệ người hiến, minh bạch phân phối

Luật Hiến ghép mô, tạng bộc lộ nhiều bất cập

Tại hội thảo góp ý về sửa đổi Luật Hiến ghép mô, bộ phận cơ thể người (gọi tắt là Luật Hiến ghép mô, tạng) Bộ Y tế và Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia tổ chức tại Hà Nội sáng nay, 27/6, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn thông tin: Sau 19 năm thực hiện, Luật đã góp phần ghép tạng được cho hơn 9.500 ca, song cũng bộc lộ nhiều bất cập, không theo kịp nhu cầu thực tiễn.

Ông Thuấn nêu rõ các vấn đề cần sửa đổi như thiếu cơ chế tài chính đồng bộ, quy trình chẩn đoán chết não phức tạp, người dưới 18 tuổi chưa được phép hiến tạng, tỷ lệ hiến từ người chết não còn thấp, hoạt động điều phối chưa được luật hóa đầy đủ, quy trình đăng ký hiến tạng còn rườm rà.

Thứ trưởng Thuấn nhấn mạnh: Vì vậy, việc sửa đổi Luật lần này phải được nhìn nhận như một nội dung đột phá thể chế, đảm bảo tính khả thi, nhất quán, tạo nền tảng pháp lý bền vững, nhân văn và hiệu quả cho lĩnh vực ghép tạng đang ngày càng mang lại cơ hội sống cho hàng nghìn người bệnh mỗi năm.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn: Luật Hiến ghép mô, tạng bộc lộ nhiều bất cập

Cần khơi thông "điểm nghẽn"

Chia sẻ với VietTimes bên lề hội thảo, PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc và Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia, Phó Giám đốc Bệnh viện (BV) Việt Đức, cho rằng Luật có quá nhiều vướng mắc, không theo kịp thực tế năng lực ghép tạng của Việt Nam.

Hiện người dân có thể đăng ký hiến tạng rất đơn giản thông qua nền tảng số, nên mỗi tháng có tới 5.000 người đăng ký. Nhưng theo luật hiện hành, thủ tục đăng ký quá phức tạp.

Gần 10 năm trước, bé Hải An muốn được hiến tạng trước khi ra đi, nhưng Luật cũng chưa cho phép trẻ em và người chết tim được hiến tạng. Đây là rào cản lớn, bởi nhiều trường hợp đủ điều kiện hiến nhưng lại không được phép hiến.

Một bất cập khác được ông Hệ chỉ ra là Luật hiện ưu tiên trẻ em trước, rồi mới đến người cấp cứu. Trong khi Luật Khám chữa bệnh sửa đổi lại quy định cấp cứu là ưu tiên số 1, trẻ em xếp sau, vì trẻ em có thể chờ 1-2 năm được ghép, nhưng người cấp cứu chỉ có thể chờ vài giờ.

Bên cạnh đó, các BV hiến tạng phải đầu tư nhiều thời gian, nhân lực, chi phí lại không được ưu tiên trong phân phối tạng, khiến họ thiếu động lực tham gia.

Để có được một tạng hiến từ người chết não, đòi hỏi từ hồi sức, chẩn đoán chết não, phẫu thuật, bảo quản, đến vận chuyển … rất tốn kém nhưng lại chưa có cơ chế chi trả cụ thể. Nhiều BV ghép sẵn sàng chia sẻ chi phí với BV hiến, nhưng không có cơ chế nào cho phép và việc này ảnh hưởng đến người hiến lẫn đội ngũ thực hiện.

Ông Hệ đề xuất chi phí hoạt động ghép được chi trả từ ba nguồn: BHYT, người nhận tạng đóng góp một phần, và ngân sách Nhà nước.

Minh bạch là yếu tố sống vì thế tới đây, Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia sẽ triển khai hệ thống danh sách người chờ ghép tạng công khai, do Bộ Y tế giám sát, cập nhật liên tục, tất cả các BV đều có thể theo dõi để đảm bảo công bằng trong phân phối tạng.

PGS.TS Đồng Văn Hệ kỳ vọng Luật sửa đổi sẽ là cú hích lớn

PGS Đồng Văn Hệ kỳ vọng Luật sửa đổi sẽ là cú hích lớn, đưa ngành hiến – ghép tạng của Việt Nam phát huy tối đa tiềm năng.

Đồng quan điểm trên, ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), cũng chỉ ra những nội dung chính cần sửa đổi Luật Hiến mô tạng. Đó là cho phép người dưới 18 tuổi và người chết tim hiến mô, tạng; Đơn giản hóa điều kiện lấy mô, tạng; Giảm tiêu chuẩn thời gian trong chẩn đoán chết não; Thay đổi thứ tự ưu tiên ghép mô, tạng; Xây dựng cơ chế tài chính, chính sách.

Ông Nguyễn Trọng Khoa chỉ ra những nội dung chính cần sửa đổi Luật Hiến mô tạng

Có nên công bố thông tin người nhận tạng

Góp ý vào dự thảo luật Hiến mô tạng, ông Phạm Văn Học, Chủ tịch HĐTV, Tổng Giám đốc Hệ thống y tế Hùng Vương, cho rằng cần quy định rõ trách nhiệm, quyền lợi giữa hiến và ghép tạng, vì thành công ghép tạng phụ thuộc 80% vào nguồn hiến. Các BV phải coi tìm nguồn hiến là nhiệm vụ chính, đồng thời cần xác định rõ địa vị pháp lý của Trung tâm điều phối ghép tạng quốc Gia để thuận lợi phối hợp.

Về tài chính, ông Học kiến nghị quy định minh bạch trách nhiệm của BHYT, ngân sách, cơ sở y tế; đồng thời cân nhắc hỗ trợ tài chính hợp lý cho gia đình người hiến mà không biến hiến tặng thành thương mại. Ngoài ra, cần điều chỉnh quy định về công bố danh tính, để người hiến và người nhận có thể tri ân nếu mong muốn. Đặc biệt, ông nhấn mạnh cần tôn trọng ý nguyện người đã đăng ký hiến tạng, tránh để gia đình phủ quyết.

Hội thảo thu hút các chuyên gia ghép tạng trong cả nước

GS Nguyễn Quốc Kính, chuyên gia hồi sức tích cực, lại cho rằng cần giữ danh tính người nhận, để tránh những hậu quả xấu, mà nhiều nước đã gặp. Luật cũng cần làm rõ trường hợp khi người con mất, để hiến tạng, thì có cần hỏi ý kiến người cha trong trường hợp bố mẹ ly hôn, con ở với mẹ? Nếu người vô gia cư, thì đơn vị nào có trách nhiệm tìm thân nhân của họ khi hiến tạng?

Với tình hình hiện tại, việc sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, tạng không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là bước đột phá cần thiết để phát triển y học hiện đại, bảo đảm công bằng, minh bạch, nhân văn, mang lại cơ hội sống cho hàng nghìn bệnh nhân mỗi năm.

Thanh Hằng