Sửa Luật Kinh doanh bảo hiểm: Đề nghị cấm tuyệt đối hành vi ép buộc mua bảo hiểm khi vay vốn

Quang cảnh Phiên thảo luận. Ảnh: VPQH

Giám sát chặt chẽ, có chế tài nghiêm minh

Sáng 18/11, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm.

Tham gia thảo luận, đại biểu Hà Sỹ Huân (Đoàn Thái Nguyên) nêu rõ, quy định tại Thông tư 34/2024/TT-NHNN ngày 30/6/2024 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm và các văn bản hướng dẫn.

Theo đại biểu, kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng là một kênh phân phối tất yếu, phù hợp với xu hướng quốc tế, góp phần mở rộng độ bao phủ bảo hiểm, tận dụng mạng lưới và dữ liệu khách hàng của hệ thống ngân hàng. Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua cho thấy nhiều bất cập trong cách thức triển khai, đặc biệt là tình trạng “ép mua bảo hiểm” gắn với vay vốn và che giấu thông tin sản phẩm.

Vấn đề này đã được bàn luận nhiều, các cơ quan liên quan cũng đã có nhiều giải pháp nhưng vẫn chưa giải quyết hiệu quả các bất cập đã được chỉ ra.

Đại biểu Hà Sỹ Huân phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Vì vậy, trong lần sửa đổi này, đại biểu Hà Sỹ Huân đề nghị phải đặt hoạt động kinh doanh bảo hiểm qua ngân hàng trong khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, có giám sát thực chất và có chế tài nghiêm minh nhằm bảo đảm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia bảo hiểm; bảo đảm sự minh bạch, lành mạnh và bền vững của thị trường và giữ gìn niềm tin của người dân đối với cả hệ thống ngân hàng và bảo hiểm.

Cần có điều kiện, giới hạn trong bán chéo sản phẩm bảo hiểm nhân thọ

Về nguyên tắc hoạt động của đại lý bảo hiểm, đại biểu Hà Sỹ Huân cho biết, khoản 1 điều 127 Luật hiện hành được sửa đổi theo hướng tạo điều kiện cho đại lý bán chéo bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm phi nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe. Đây là vấn đề liên quan trực tiếp đến mô hình phân phối, chất lượng tư vấn, và quyền lợi của người tham gia bảo hiểm.

Đại biểu cho rằng, đây là chủ trương đúng. Việc cho phép đại lý bán chéo các loại bảo hiểm, nếu được quản lý tốt, sẽ giúp giảm chi phí xã hội trong đào tạo, cấp chứng chỉ, tổ chức mạng lưới và đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng... Tuy nhiên, theo đại biểu, việc bán chéo bảo hiểm phải có điều kiện, giới hạn và cơ chế giám sát chặt chẽ, nhằm đảm bảo chất lượng tư vấn, tránh xung đột lợi ích và rủi ro cho người dân.

Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị, đại lý bán chéo phải đăng ký và công khai rõ ràng đang là đại lý của doanh nghiệp nào, ở loại hình nào, để tránh xung đột lợi ích. Cùng với đó, cơ quan quản lý cần quy định rõ: việc bán chéo không được gắn điều kiện ràng buộc, ví dụ mua bảo hiểm nhân thọ bắt buộc kèm bảo hiểm xe cơ giới hoặc ngược lại. Các doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm liên đới nếu đại lý lợi dụng bán chéo để tư vấn sai, gây thiệt hại cho khách hàng và có cơ chế kiểm tra định kỳ chất lượng đại lý bán chéo.

Các đại biểu tham dự Phiên họp. Ảnh: VPQH

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn Lâm Đồng) - cho rằng, việc mở rộng cơ chế bán chéo sản phẩm trong điều kiện hệ thống giám sát hiện nay của hoạt động đại lý bảo hiểm còn nhiều bất cập nên sẽ tiềm ẩn rủi ro xung đột lợi ích.

Đại biểu phân tích, đại lý bảo hiểm là người đại diện theo ủy quyền của doanh nghiệp bảo hiểm. Khi cùng lúc đại diện cho nhiều doanh nghiệp, họ có thể bị chi phối bởi hoa hồng, chính sách ưu đãi, từ đó không còn đảm bảo nghĩa vụ ưu tiên lợi ích của các bên mua bảo hiểm.

"Thực tiễn vừa qua, nhiều người dân về việc bị tư vấn lệch lạc, bị ép mua bảo hiểm thông qua kênh ngân hàng, kênh đại lý. Nếu mở rộng bán chéo mà không tăng cường các biện pháp yêu cầu pháp lý và cơ chế kiểm soát, rất khó khắc phục tình trạng này" - đại biểu Hữu Thông nêu quan điểm.

Đại biểu đề nghị Dự thảo Luật cần có cơ chế ràng buộc chặt chẽ hơn, như quy định rõ số lượng doanh nghiệp mà một đại lý cá nhân được phép đại diện - ví dụ không quá 2 doanh nghiệp (một là nhân thọ, một là phi nhân thọ); đồng thời, yêu cầu đại lý phải công khai cho khách hàng biết mình là đại lý của những doanh nghiệp nào, mức hoa hồng chênh lệch ra sao; bổ sung nghĩa vụ tư vấn trung thực, ưu tiên lợi ích khách hàng, cùng chế tài mạnh đối với các hành vi vi phạm, kể cả trách nhiệm liên quan của doanh nghiệp bảo hiểm.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng - cho biết, Luật Kinh doanh bảo hiểm đã nghiêm cấm đe dọa, cưỡng ép giao kết hợp đồng bảo hiểm; quy định rõ, chặt chẽ công tác tư vấn, ghi âm để bảo đảm chất lượng tư vấn.

"Bộ Tài chính đã và sẽ tiếp tục kiểm tra, xử lý sai phạm, trình các cấp có thẩm quyền ban hành các quy định nhằm hạn chế tình trạng này" - Bộ trưởng cho hay.

Rà soát quy định về kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, quản trị rủi ro

Đại biểu Nguyễn Hữu Thông cũng chỉ ra, khái niệm “kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm” chưa được giải thích trong Dự thảo Luật cũng như trong Luật Doanh nghiệp, dễ dẫn đến tranh chấp khi xác định đối tượng bị cấm, gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình thẩm định hồ sơ.

"Tôi đề nghị chỉnh lý khoản 1 Điều 3a theo hướng quy định rõ: tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm phải thuộc đối tượng có quyền góp vốn, có quyền thành lập, quản lý doanh nghiệp, đồng thời không thuộc các trường hợp bị cấm góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp, bị cấm thành lập, quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp và các luật có liên quan; đồng thời cần giải thích cụ thể nội hàm “kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm” trên cơ sở tỷ lệ sở hữu, quyền biểu quyết hoặc thỏa thuận chi phối để có căn cứ áp dụng thống nhất" - đại biểu Thông nói.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Cùng quan điểm, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) - đề nghị Cơ quan soạn thảo bổ sung đầy đủ cơ sở pháp lý cho quy định về “kiểm soát doanh nghiệp bảo hiểm”, tránh khoảng trống pháp lý và tăng tính minh bạch. Đồng thời, nên nghiên cứu đổi tên Điều 3a theo hướng phản ánh đúng nội hàm.

Bày tỏ đồng thuận với xu hướng cắt giảm điều kiện kinh doanh, song đại biểu Hà Sỹ Đồng cũng lưu ý, các điều kiện này trước đây có tác dụng sàng lọc uy tín, mức độ tuân thủ pháp luật của nhà đầu tư nước ngoài. Vì vậy, việc bãi bỏ cần có giải pháp thay thế và cơ chế hậu kiểm phù hợp.

Đại biểu đoàn Quảng Trị cho rằng, xu hướng chuyển sang hậu kiểm là phù hợp, nhưng Dự thảo hiện chưa làm rõ nội dung hậu kiểm, chưa xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý và chưa lượng hóa những điều kiện doanh nghiệp phải đáp ứng trước khi chính thức hoạt động. Điều này có thể dẫn đến rủi ro vì lĩnh vực bảo hiểm huy động tiền của người dân và doanh nghiệp.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Cơ quan soạn thảo sẽ rà soát, hoàn thiện Dự thảo, đảm bảo sự đồng bộ và khả thi trong quá trình triển khai thực hiện, đặc biệt là không để chồng chéo hay tạo ra những kẽ hở.

Đ. KHOA