Sửa Luật Quản lý thuế: Bỏ thuế khoán với cá nhân, hộ kinh doanh

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Media Quốc hội.

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự thảo Luật gồm 9 Chương, 53 Điều, quy định việc quản lý các loại thuế, các khoản thu khác thuộc ngân sách Nhà nước.

Dự án Luật hướng tới đổi mới bộ máy và phục vụ người nộp thuế, xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ. Cắt giảm thủ tục hành chính, đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, không phụ thuộc vào địa giới hành chính, tối ưu hóa sự tương tác giữa cơ quan thuế và người nộp thuế. Đồng thời tăng cường minh bạch, tự động hóa, ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong mọi khâu quản lý thuế.

Theo tờ trình, nhằm thực hiện chủ trương xóa bỏ thuế khoán theo Nghị quyết 68-NQ/TW, dự thảo luật sửa đổi theo hướng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh căn cứ mức doanh thu thực tế hằng năm từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ tự xác định thuộc đối tượng không chịu thuế, đối tượng không phải nộp thuế, đối tượng chịu thuế, đối tượng phải nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế.

Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc đối tượng phải nộp thuế thì thực hiện khai thuế, tính thuế đối với từng loại thuế theo kỳ tính thuế.

Luật giao cho Chính phủ quy định chi tiết điều này, bao gồm phương pháp tính thuế giá trị gia tăng; hồ sơ, thủ tục kê khai doanh thu, kê khai thuế và nộp thuế. Bộ Tài chính quy định chế độ kế toán áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Về xử lý đối với việc chậm nộp tiền thuế, dự thảo cơ bản kế thừa nội dung luật hiện hành, đồng thời bổ sung giao Chính phủ quy định điều chỉnh mức tính tiền chậm nộp phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Về hoàn thuế, ngoài các nội dung kế thừa, dự thảo bổ sung trường hợp hoàn thuế tự động thì căn cứ trên cơ sở hồ sơ hoàn thuế của người nộp thuế và cơ sở dữ liệu quản lý thuế.

Cùng đó là sửa đổi, bổ sung quy định hoàn trả cho cá nhân thuộc trường hợp hoàn thuế là người đã chết, người bị tòa án tuyên bố là đã chết, mất tích hoặc mất năng lực hành vi dân sự thì người được thừa kế hoặc người được tòa án giao quản lý tài sản được nhận phần thuế được hoàn theo quy định của pháp luật dân sự.

Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Media Quốc hội.

Thẩm tra các nội dung trên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi lưu ý về việc dự thảo quy định các hộ, cá nhân kinh doanh sẽ nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập cá nhân theo tỷ lệ % và kê khai doanh thu theo hóa đơn, thay cho cơ chế khoán.

Cơ quan thẩm tra nhận định, việc kê khai doanh thu theo hóa đơn sẽ cao hơn so với các mức khoán mà các hộ, cá nhân kinh doanh đang áp dụng hiện nay. Như vậy, gánh nặng về thuế (giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân) của các hộ kinh doanh sẽ thay đổi đáng kể khi các tỷ lệ thu được giữ nguyên không thay đổi.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung các số liệu đánh giá tác động cụ thể về sự thay đổi trong nghĩa vụ thuế cho các hộ, cá nhân kinh doanh.

Trong trường hợp cần thiết (nếu sự thay đổi về doanh thu theo kê khai so với các mức khoán đang thực hiện là quá lớn), cần cân nhắc phương án điều chỉnh lại các mức thuế suất (trong các luật chính sách) để gánh nặng về thuế đối với các đối tượng liên quan không bị ảnh hưởng quá lớn, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân.

Dự thảo luật cũng bổ sung nội dung quy định về hoàn thuế, miễn giảm thuế, không thu thuế tự động do hệ thống tự xác định. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng nội dung dự thảo còn hết sức sơ lược, khái quát, chưa bảo đảm sự rõ ràng về cơ sở, điều kiện để xác định trường hợp nào được thực hiện tự động, trường hợp nào không thực hiện tự động; chủ thể chịu trách nhiệm trong các trường hợp hệ thống thực hiện tự động bị sai sót; thời gian thực hiện, phạm vi thực hiện, tác động dự kiến…

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ các vấn đề trên và bổ sung thông tin đánh giá về tính khả thi, mức độ rủi ro của hệ thống; từ đó quyết định phạm vi áp dụng đại trà hay thí điểm từng bước để tránh phát sinh rủi ro hệ thống không được dự kiến trước.