Sửa Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản, đảm bảo phù hợp mô hình chính quyền địa phương mới
Bộ Tài chính đang xây dựng dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản, nhằm bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, phù hợp với mô hình tổ chức hệ thống chính trị sau khi sắp xếp tinh gọn bộ máy, đơn vị hành chính và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.
Dự thảo Luật sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Bảo đảm phù hợp mô hình tổ chức mới
Các nội dung sửa đổi tại dự thảo Luật nhằm mục đích đáp ứng mô hình tổ chức, hệ thống chính trị sau khi sắp xếp tinh gọn đơn vị hành chính và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.
Một trong những nội dung đáng chú ý của dự thảo Luật là bỏ quy định về thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ trong việc hủy bỏ quyết định trưng mua, trưng dụng tài sản nếu Bộ trưởng hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh không ra quyết định hủy bỏ quyết định của mình. Quy định mới nhằm tăng cường trách nhiệm trực tiếp của Bộ trưởng và Chủ tịch UBND cấp tỉnh (sửa đổi khoản 2 Điều 7).
Dự thảo Luật cũng phân quyền mạnh hơn khi giao thẩm quyền quyết định trưng mua nhà, tài sản gắn liền với đất trong tình trạng chiến tranh hoặc khẩn cấp về quốc phòng từ Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh (sửa đổi Điều 14).
Trong quá trình soạn thảo, các nội dung sửa đổi, bổ sung đã được nghiên cứu kỹ lưỡng, bảo đảm không trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Các quy định cũng phù hợp với yêu cầu quốc phòng, an ninh, không phát sinh tác động tiêu cực đến bình đẳng giới hay chính sách dân tộc.
Để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sau sắp xếp, dự thảo sửa đổi thẩm quyền quyết định cưỡng chế thi hành quyết định trưng mua, trưng dụng tài sản từ Chủ tịch UBND cấp huyện xuống Chủ tịch UBND cấp xã (Điều 17, Điều 31). Đồng thời, bỏ quy định về nhiệm vụ thanh tra của Bộ Tài chính nhằm bảo đảm thống nhất với Luật Thanh tra năm 2025 và đề án tổ chức lại hệ thống Thanh tra Chính phủ.
Ngoài ra, nhiều thuật ngữ được chỉnh sửa để phù hợp với hệ thống tổ chức mới, như: thay cụm từ "Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn" thành "Bộ Nông nghiệp và Môi trường", "Bộ Giao thông vận tải" thành "Bộ Xây dựng"; thay "Chủ tịch UBND cấp huyện" thành "Chủ tịch UBND cấp xã" tại một số điều luật.
Tránh chồng chéo, bảo đảm thống nhất pháp luật
Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung các trường hợp trưng mua, trưng dụng tài sản để thống nhất với Luật Phòng, chống thiên tai, Luật Quốc phòng, Luật Phòng thủ dân sự. Một số khái niệm được chuẩn hóa như thay cụm từ "tài sản Nhà nước" thành "tài sản công" (Điều 21); bỏ từ "đất" tại Điều 23 để thống nhất với pháp luật đất đai; thay "xác lập sở hữu Nhà nước" thành "xác lập quyền sở hữu toàn dân" (Điều 33).
Đáng chú ý, dự thảo Luật bổ sung đối tượng áp dụng là đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân, cơ quan Đảng, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội thành viên (Điều 34), bảo đảm thống nhất với Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015.
Dự thảo Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ thời điểm được Quốc hội thông qua. Luật không có điều khoản chuyển tiếp và không phát sinh thêm nguồn lực, chi phí thực hiện, vì sẽ tiếp tục sử dụng bộ máy và nguồn tài chính hiện có.
Bộ Tài chính cho biết, trong quá trình soạn thảo, các nội dung sửa đổi, bổ sung đã được nghiên cứu kỹ lưỡng, bảo đảm không trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Các quy định cũng phù hợp với yêu cầu quốc phòng, an ninh, không phát sinh tác động tiêu cực đến bình đẳng giới hay chính sách dân tộc.
Về nguồn lực, dự thảo Luật tiếp tục sử dụng bộ máy tổ chức và nguồn tài chính hiện có, do đó không làm phát sinh thêm nhu cầu mới về nhân lực và kinh phí thực hiện. Theo kế hoạch, dự thảo Luật sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV theo trình tự, thủ tục rút gọn.
