Sức lan tỏa từ Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng
Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng tỉnh do Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh Đoàn tổ chức thường niên đến nay đã trở thành một sân chơi trí tuệ sôi nổi, khơi dậy đam mê sáng tạo và hun đúc tinh thần đổi mới trong thế hệ trẻ. Không chỉ là nơi để các em học sinh thể hiện tài năng, Cuộc thi còn là bệ phóng cho những ý tưởng sáng tạo tiếp tục được nghiên cứu hoàn thiện ứng dụng vào thực tiễn, góp phần vào sự phát triển chung của địa phương và đất nước.
Giải pháp “Sử dụng công nghệ IoT chế tạo đèn học thông minh của nhóm tác giả Trường THPT Lý Nhân Tông (Ý Yên) đoạt giải Nhất cuộc thi.
Bước sang năm thứ 11, Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng tỉnh lần thứ XI năm 2024 tiếp tục thu hút đông đảo học sinh từ các địa phương trong tỉnh tham gia với 132 sản phẩm, giải pháp - con số cao nhất từ lần đầu tổ chức đến nay. Điều này không chỉ phản ánh sức hút ngày càng lớn của cuộc thi mà còn thể hiện sự quan tâm, đầu tư của các cấp, ngành, nhà trường đối với phong trào sáng tạo trẻ. Các sản phẩm dự thi thuộc 5 lĩnh vực: đồ dùng học tập, phần mềm tin học, sản phẩm thân thiện với môi trường, dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em, giải pháp kỹ thuật ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế. Ban tổ chức đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp tuyên truyền sâu rộng đến các trường học, phối hợp chặt chẽ với Phòng Giáo dục và Đào tạo các huyện, thành phố đôn đốc và hướng dẫn học sinh tham gia. Những nỗ lực này đã giúp số lượng và chất lượng sản phẩm dự thi ngày càng nâng cao, nhiều ý tưởng mang tính đột phá, thể hiện sự sáng tạo vượt trội của các em học sinh.
Theo đánh giá của Ban tổ chức Cuộc thi, phần lớn các em đã được tận dụng các vật liệu tự nhiên sẵn có và đồ cũ, phế thải có khả năng tái tạo để tạo ra những sản phẩm hữu dụng, giàu tính sáng tạo như: các đồ dùng gia đình; dụng cụ học tập, dụng cụ sản xuất (máy gieo hạt tự động)… Nhiều học sinh các trường tiểu học (kể cả học sinh lớp 1, 2) cũng có sản phẩm dự thi tiếp tục minh chứng sức sáng tạo không giới hạn ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, có một số ý tưởng sử dụng các công nghệ của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI) mạng xã hội, điện toán đám mây để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Điều đó cho thấy, các em vận dụng tốt kiến thức được học trên ghế nhà trường và quá trình tự tìm tòi, nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, đặc biệt là xu hướng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, công nghệ số để giải quyết những vấn đề hết sức thực tiễn và sáng tạo, có tính ứng dụng cao.
Kết quả, Ban tổ chức Cuộc thi đã quyết định công nhận và trao thưởng cho 33 mô hình sản phẩm, ý tưởng sáng tạo bao gồm: 1 giải Nhất, 10 giải Nhì, 10 giải Ba, 12 giải Khuyến khích. Trong đó, giải Nhất thuộc về giải pháp “Sử dụng công nghệ IOT chế tạo đèn học thông minh” của nhóm tác giả Nguyễn Lâm Phong, Trần Nguyễn Hoàng Giang, Trường THPT Lý Nhân Tông (Ý Yên) ở lĩnh vực phần mềm tin học. Nhóm tác giả đã vận dụng kiến thức về toán học, vật lý, tin học, công nghệ để thiết kế và chế tạo thiết bị đèn học thông minh có cấu tạo đơn giản và có nhiều ưu điểm như: đèn tự động bật khi có người vào ngồi học, tự tắt khi người học rời bàn, cảnh báo bằng lời thoại nhân tạo khi ngồi cúi đầu quá gần sách vở, tránh ảnh hưởng đến thị lực, cột sống, nhắc nhở vào học đúng giờ và đến giờ đi ngủ, tạo nên thói quen học bài đúng giờ… Với các tiện ích của đèn bàn học cùng với chi phí giá thành hợp lí, đèn bàn có thể ứng dụng vào thực tế rộng rãi trong mỗi gia đình. Ở lĩnh vực dụng cụ sinh hoạt gia đình và đồ chơi trẻ em, giải Nhì được trao cho giải pháp “Hệ thống rửa và vắt ráo rau quả” của em Trần Quang Minh, Trường THCS Hải Phúc (Hải Hậu). Bằng những kiến thức về sự chuyển động của dòng nước, bọt khí, chuyển đổi điện năng thành quang năng trong môn Vật lí kết hợp với các kiến thức của các môn học khác, tác giả đã chế tạo ra thiết bị sử dụng trong gia đình dựa trên cách rửa và vắt truyền thống, kết hợp công nghệ làm sạch quần áo của máy giặt, diệt khuẩn trong nước và không khí để làm sạch rau quả, tiết kiệm thời gian rửa sạch, hạn chế rau bị vò nát, bị dập gẫy, tiết kiệm tài nguyên nước sạch so với cách rửa sạch dưới vòi nước chảy thông thường. Ngoài ra, còn nhiều sản phẩm, giải pháp đoạt giải cao khác như: “Video clip tương tác giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập môn Giáo dục kinh tế và pháp luật lớp 10 THPT” của nhóm tác giả Bùi Minh Ngọ, Nguyễn Phúc Bảo Hân, Nguyễn Bảo Ngọc, Trường THPT Lương Thế Vinh (Vụ Bản) đoạt giải Nhì lĩnh vực đồ dùng dành cho học tập…
Có thể nói, Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng lần thứ 11 đã thành công tốt đẹp, đáp ứng được mục tiêu đề ra đó là phát huy được tiềm năng sáng tạo của thanh, thiếu niên, nhi đồng. Cô giáo Trần Thị Thu, Hiệu trưởng Trường THCS Hải Phúc cho biết: “Xác định đây là sân chơi bổ ích, khơi dậy lòng đam mê sáng tạo, yêu khoa học của học sinh, nhà trường luôn tạo điều kiện tối đa, hỗ trợ, đồng thời vận động các em tham gia thông qua các kênh tuyên truyền như: sinh hoạt dưới cờ đầu tuần; phát động trực tiếp tại các lớp học… để tạo sức lan tỏa Cuộc thi”. Em Nguyễn Phương Mai, lớp 8C, Trường THCS Đào Sư Tích (Trực Ninh) chia sẻ: “Cuộc thi có ý nghĩa thiết thực, là sân chơi lành mạnh để chúng em có điều kiện nghiên cứu và phát huy năng khiếu của mình. Những sản phẩm từ cuộc thi đã góp phần không nhỏ trong phục vụ đời sống vật chất và tinh thần. Đặc biệt, giá trị tinh thần từ những giải thưởng của Cuộc thi đã mang lại, tạo cho chúng em động lực to lớn để tiếp tục phát huy niềm đam mê sáng tạo và hăng say trong học tập”.
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định: “Vai trò của khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo chính là nguồn động lực mới, to lớn để đất nước ta phát triển nhanh, bền vững hơn”. Trải qua chặng đường 11 năm, Cuộc thi Sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng tỉnh tiếp tục khẳng định đây vừa là sân chơi bổ ích, lý thú, là động lực để nuôi dưỡng, phát triển nhiều ý tưởng sáng tạo, áp dụng hiệu quả vào thực tế học tập và đời sống; vừa có vai trò như một trong những giải pháp hiệu quả, thúc đẩy phong trào “Sáng tạo trẻ” của tuổi trẻ Việt Nam, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đề ra, đúng như tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia để Việt Nam tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
