Sức mạnh từ hơn 1.300 ý kiến kiều bào đóng góp vào Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV

Theo Chủ nhiệm Ủy ban NVNONN Nguyễn Trung Kiên, đợt góp ý Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV lần này đã nhận được hơn 1.300 ý kiến từ cộng đồng kiều bào trên khắp thế giới. Công tác lấy ý kiến đã được tổ chức bài bản, linh hoạt, kết hợp giữa hình thức trực tiếp và trực tuyến qua hệ thống các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, các mạng lưới hội đoàn người Việt Nam ở nước ngoài và các nền tảng số, với mục tiêu bảo đảm mọi tiếng nói của kiều bào đều được lắng nghe và ghi nhận.

Đây là một trong những đợt lấy ý kiến sâu rộng nhất từ trước đến nay, phản ánh rõ khát vọng của cộng đồng NVNONN được đồng hành và góp phần định hình tương lai đất nước.

Chủ nhiệm Ủy ban NVNONN Nguyễn Trung Kiên. Ảnh: Ủy ban NVNONN

Theo doanh nhân Nguyễn Hoài Bắc - Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân Việt Nam tại Canada, sau gần 4 thập kỷ đổi mới (1986 - 2025), cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài đã phát triển lên gần 6,5 triệu người, có mặt ở 132 quốc gia và vùng lãnh thổ. Họ chính là “cánh tay nối dài” của nền kinh tế Việt Nam trong việc hỗ trợ các hoạt động xuất nhập khẩu, quảng bá thương hiệu và đưa các sản phẩm “Made in Vietnam” vươn ra thị trường toàn cầu. Những nỗ lực của họ đã góp phần giúp kim ngạch thương mại của Việt Nam đạt 680 tỷ USD trong năm 2024 và hướng tới 800 tỷ USD trong năm 2025.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khai thác hiệu quả nguồn lực này, PGS.TS Trần Lê Hưng (Trường kỹ sư Paris – ĐH Gustave Eiffel, Pháp) đề xuất triển khai các “trung tâm nghiên cứu và phát triển” (tiếng Anh: R&D) ở cả khu vực công và tư. Những trung tâm như vậy sẽ giải quyết bài toán công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao tự chủ kỹ thuật và tạo ra các sản phẩm “Made in Vietnam”, qua đó tăng sức cạnh tranh cho nền kinh tế nội địa và giảm phụ thuộc vào nước ngoài. Theo ông Hưng, mô hình này chính là chìa khóa để thu hút và trọng dụng nhân tài, đặc biệt là đội ngũ trí thức Việt ở nước ngoài, trong đó có thế hệ F1, F2 lớn lên trong môi trường quốc tế.

Song song với đó, Việt Nam cần đẩy mạnh các chính sách đãi ngộ dành cho kiều bào, từ công nhận năng lực, tạo cơ hội thăng tiến đến xây dựng môi trường làm việc minh bạch, chuyên nghiệp và có khả năng giữ chân nhân tài. Những người có nguyện vọng trở về đóng góp cho quê hương cũng cần được trang bị đầy đủ kỹ năng quản lý nhà nước và nền tảng lý luận chính trị vững vàng; qua đó giúp họ nhanh chóng hòa nhập với bộ máy trong nước và phát huy tối đa khả năng cống hiến.

Cùng chung quan điểm trên, TS.Nguyễn Hồng Sơn – Chủ tịch Liên hiệp hội người Việt Nam tại Nhật Bản, kiến nghị Chính phủ đẩy mạnh các chương trình “Về nguồn trong đổi mới sáng tạo”, giúp giới trí thức kiều bào dễ dàng chia sẻ kinh nghiệm, hợp tác và khởi động nhiều dự án thực tế trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, blockchain, nông nghiệp thông minh, môi trường,...

Đồng thời, xây dựng các “trung tâm đổi mới sáng tạo toàn cầu” liên kết với Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), đặt tại những đô thị năng động như TP.HCM và Đà Nẵng. Các trung tâm này sẽ trở thành “bệ phóng” cho các mô hình khởi nghiệp trong và ngoài nước, cung cấp các hỗ trợ về pháp lý, tài chính, cố vấn và kết nối thị trường. Theo ông Sơn, Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore đã áp dụng hiệu quả mô hình tương tự, trong đó chính phủ giữ vai trò kiến tạo còn doanh nghiệp là lực lượng dẫn dắt đổi mới sáng tạo.

Cùng chung mục tiêu lan tỏa giá trị Việt trên toàn cầu, TS. Hoàng Thị Hồng Hà - Sứ giả Tiếng Việt ở nước ngoài năm 2025 (hiện đang công tác tại Pháp) đồng tình với định hướng của Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV về việc coi "văn hóa, con người là nền tảng, nguồn lực, sức mạnh nội sinh". Theo bà, để chuyển hóa định hướng đó thành những hành động cụ thể trong cộng đồng NVNONN, cần những giải pháp mang tính hệ thống và đột phá. Đây cũng chính là cách thiết thực nhất để đưa tinh thần Kết luận 12-KL/TW của Bộ Chính trị về công tác NVNONN đi vào chiều sâu, đặc biệt trong các nhiệm vụ gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa và lan tỏa “sức mạnh mềm” Việt Nam trên trường quốc tế.

Từ quan điểm trên, TS. Hoàng Thị Hồng Hà đề xuất xây dựng một “Hệ sinh thái văn hóa số” quốc gia gồm Thư viện số, Bảo tàng Lịch sử 3D và kho phim ảnh, âm nhạc, nghệ thuật như một hình thức “về nguồn” trên không gian mạng, giúp thế hệ kiều bào trẻ dễ dàng tiếp cận kho tàng lịch sử-văn hóa Việt Nam. Song song với đó, bà cũng kiến nghị triển khai một "Cổng thông tin cơ hội quốc gia” cập nhật thông tin về các dự án, đề tài nghiên cứu, vị trí thực tập và các hoạt động tình nguyện từ các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp lớn trong nước.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Duy Anh - Hiệu trưởng Trường Nhật Ngữ GAG, Chủ tịch Hội người Việt tại Fukuoka (Nhật Bản) nhấn mạnh, cần có cơ chế đối thoại thường xuyên giữa lãnh đạo trong nước và kiều bào, không chỉ trong dịp lễ tết mà cả trên các diễn đàn chuyên môn, để tiếng nói của người Việt ở mọi nơi trên thế giới được lắng nghe và phản hồi kịp thời. Đồng thời, phải phát huy vai trò của các tổ chức văn hóa - xã hội như Hội người Việt Nam ở nước ngoài, các Mạng lưới trí thức kiều bào và Mạng lưới Giảng dạy Tiếng Việt toàn cầu như những “cầu nối mềm” của ngoại giao nhân dân.

Trên tinh thần nhìn nhận mỗi kiều bào là một “sứ giả văn hóa”, nhà báo Kiều Bích Hương (Việt kiều tại Bỉ) cho rằng Đảng và Nhà nước ta cần xây dựng một hệ sinh thái gắn kết người Việt toàn cầu thay vì trông chờ vào các hoạt động ngắn hạn, tự phát ở mỗi quốc gia. Những mô hình như cộng đồng “We love Phở” ở châu Âu, các lớp dạy tiếng Việt cho trẻ em hay các tuần lễ thời trang, văn hóa đã chứng minh sức sáng tạo và tinh thần hành động mạnh mẽ của kiều bào. Tuy nhiên, để những “hạt giống” văn hóa ấy bén rễ sâu và lan rộng, rất cần một cơ chế đồng hành từ chính phủ Việt Nam.

Các kiều bào cùng nhất trí rằng, để đánh thức tiềm năng của cộng đồng này, Nhà nước cần tăng cường đầu tư cho hoạt động của cộng đồng NVNONN, từ thiết lập quỹ hỗ trợ đến đơn giản hóa thủ tục visa; từ đó tạo hành lang thuận lợi để thanh niên gốc Việt trở về đóng góp cho quê hương. Theo đó, Đảng và Nhà nước có thể thí điểm “Visa Trí thức trẻ” với thời hạn 1-2 năm dành cho kiều bào dưới 35 tuổi, nhằm mở ra thêm nhiều cơ hội trở về cho thế hệ trẻ Việt Nam xa xứ.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban NVNONN Nguyễn Trung Kiên, nhiệm kỳ vừa qua đánh dấu bước chuyển biến đáng chú ý của công tác kiều bào, không chỉ ở tư duy, cách làm mà còn ở chiều sâu hiệu quả thực tiễn. Nếu như trước đây hoạt động kiều bào chủ yếu tập trung vào vận động, thì nay chuyển mạnh sang tạo dựng cơ chế, chính sách, môi trường và điều kiện thuận lợi để kiều bào phát huy vai trò chủ động, trực tiếp đóng góp cho Tổ quốc.

Những dấu mốc quan trọng như Kết luận 12-KL/TW (2021) và Nghị quyết 169/NQ-CP (2021) tiếp tục khẳng định cộng đồng NVNONN là bộ phận không tách rời của dân tộc, là nguồn lực quan trọng của đất nước. Trên tinh thần đó, nhiều chính sách mới đã được triển khai mạnh mẽ, từ bảo hộ công dân chủ động, gìn giữ tiếng Việt đến kết nối trí thức – doanh nhân, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việc phối hợp giữa các bộ ngành, địa phương và Ủy ban NVNONN ngày càng chặt chẽ giúp lan tỏa định hướng “lấy kiều bào làm trung tâm” trong xây dựng và triển khai chính sách.

Các hoạt động bảo hộ công dân và hỗ trợ pháp lý được triển khai chủ động, kịp thời, thể hiện tinh thần lấy người dân làm trung tâm; trong khi công tác gìn giữ tiếng Việt và văn hóa dân tộc có nhiều chuyển biến tích cực thông qua các lớp dạy tiếng Việt, chương trình “Tủ sách Tiếng Việt” và các hoạt động văn hóa cộng đồng. Công tác kết nối, thu hút và phát huy nguồn lực trí thức, chuyên gia, doanh nhân kiều bào cũng được mở rộng, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, giáo dục và y tế. Nhiều mô hình, sáng kiến do kiều bào khởi xướng đã được kết nối và triển khai trong nước, đồng thời ngày càng nhiều chuyên gia, trí thức Việt Nam ở nước ngoài tham gia xây dựng chính sách, tư vấn chiến lược phát triển, hỗ trợ đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Các hoạt động tiêu biểu của cộng đồng NVNONN trong thời gian qua. Ảnh: Ủy ban NVNONN

Những nỗ lực đó đã khích lệ kiều bào hướng về nguồn cội và tích cực đóng góp nhiều hơn cho đất nước. 1.300 ý kiến tham gia dự thảo Văn kiện Đại hội XIV là minh chứng cho thấy, cộng đồng NVNONN luôn theo dõi sát tới và đặt nhiều kỳ vọng vào Đại hội sắp tới, bởi mỗi quyết sách của Đảng đều gắn liền với tương lai và vị thế của đất nước, cũng là tương lai và vị thế của gần 6,5 triệu người Việt Nam đang sinh sống trên khắp thế giới.

“Chúng tôi tin tưởng rằng đồngbào ta ở khắp 5 châu sẽ luôn hướng về Tổ quốc với tình cảm sâu nặng, niềm tin sắt son và quyết tâm đồng hành cùng Đảng, Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chúng tôi kỳ vọng Đại hội XIV sẽ tiếp tục đặt con người Việt Nam, cả trong nước và ở nước ngoài, ở vị trí trung tâm của mọi chính sách phát triển; tiếp tục khơi dậy sức sáng tạo, tinh thần đoàn kết, ý chí vươn lên để đất nước – quê hương Việt Nam phát triển nhanh, bền vững, hội nhập sâu rộng, lan tỏa mạnh mẽ giá trị Việt Nam trong kỷ nguyên mới”, Chủ nhiệm Ủy ban NVNONN Nguyễn Trung Kiên khẳng định.

Các đại biểu tham dự Hội nghị Người Việt Nam ở nước ngoài lần thứ IV và Diễn đàn trí thức và chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài năm 2024. Ảnh: Ủy ban NVNONN

Tác giả: Diệp Thảo/VOV.VN