Suy thận ngày càng trẻ hóa: Cái giá của sự chủ quan

Bệnh viện quá tải, người trẻ đối mặt hành trình bệnh tật

Suy thận ở giới trẻ không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất và chất lượng sống, suy thận còn là gánh nặng nặng nề về kinh tế với gia đình người bệnh và toàn xã hội. Theo thống kê mới nhất của Bộ Y tế, Việt Nam hiện có trên 10 triệu người mắc bệnh thận mạn, trong đó khoảng 26.000 bệnh nhân đã bước vào giai đoạn cuối, cần lọc máu định kỳ hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Đáng lo ngại hơn, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh đang tăng nhanh và phần lớn chỉ phát hiện khi bệnh đã trở nặng do thiếu thói quen kiểm tra sức khỏe định kỳ và chủ quan trước các dấu hiệu cảnh báo ban đầu.

Bệnh viện Chợ Rẫy (TP HCM) nơi tuyến cuối của những căn bệnh giai đoạn cuối.

Tại bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), tuyến cuối trong điều trị bệnh thận, không còn hiếm những bệnh nhân mới chỉ ngoài 20 tuổi nhưng đã phải gắn liền cuộc sống với máy chạy thận hoặc đối mặt với ca ghép tạng đầy nguy cơ. Trường hợp của bạn N.T.M.N (sinh năm 2001, ngụ Quận 5, TP.HCM) là một ví dụ điển hình. Phát hiện suy thận năm 2022 khi đi khám tại bệnh viện Nguyễn Trãi, nhưng vì không tin kết quả, N. đến Chợ Rẫy kiểm tra lại và sững sờ nhận tin: đã bước vào giai đoạn cuối, cần lọc máu ba lần mỗi tuần, mỗi lần kéo dài 3–4 giờ. Sau nhiều tháng điều trị mệt mỏi, N. được mẹ hiến thận để ghép. Hiện nay, cô phải tái khám, uống thuốc chống thải ghép hằng tháng – hành trình điều trị kéo dài và không ít áp lực.

Tại khoa khám ghép thận bệnh viện Chợ Rẫy, lúc nào cũng đông nghẹt người.

Không riêng gì N., nhiều người trẻ khác cũng đối mặt với số phận tương tự. Võ Tuấn Kiệt (sinh năm 2004, Bến Tre), bất ngờ phát hiện bệnh khi đang đi học. Chỉ sau một trận sốt cao, đi khám, Kiệt mới biết mình mắc suy thận. Cậu buộc phải nghỉ học để điều trị. “Mình nghĩ nhiều bạn trẻ giống mình thức khuya, uống nước ngọt, ăn đồ chiên rán... đó là những thói quen nên thay đổi nếu muốn giữ gìn sức khỏe,” Kiệt chia sẻ.

Tại khoa khám ghép thận của bệnh viện Chợ Rẫy, mỗi ngày đều trong tình trạng quá tải. Không ít bệnh nhân là sinh viên, công nhân trẻ tuổi – những người vốn chưa từng nghĩ rằng mình có thể mắc căn bệnh vốn được coi là “của người già”.

Nguy cơ âm thầm, hậu quả khôn lường

Chị Ngân (27 tuổi, kế toán tại Đồng Nai) chia sẻ, chị gần như không có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Ăn uống điều độ, sinh hoạt khoa học. Tuy nhiên, khi cảm thấy mệt mỏi kéo dài và quyết định đi khám, bác sĩ chẩn đoán chị đã ở giai đoạn cuối của bệnh suy thận. “Tôi hoàn toàn bất ngờ. Trước giờ cứ nghĩ mình khỏe, đâu thấy gì rõ rệt. Đến khi phát hiện thì đã muộn”, chị Ngân bàng hoàng kể.

Đây cũng là vấn đề lớn nhất của căn bệnh này, diễn tiến âm thầm, ít biểu hiện rõ rệt. Khi người bệnh phát hiện thì thường đã ở giai đoạn nặng, buộc phải lọc máu định kỳ hoặc ghép thận - những phương án điều trị đắt đỏ và kéo dài.

Một bệnh nhân chạy thận 2–3 lần mỗi tuần, mỗi lần 3–4 giờ, chi phí lên tới hàng triệu đồng/tháng. Dù bảo hiểm y tế chi trả phần lớn, thì phần còn lại bao gồm chi phí đi lại, thuốc men, ăn ở, mất thu nhập vẫn là gánh nặng quá sức với nhiều gia đình. Trong khi đó, ghép thận là giải pháp tối ưu hơn nhưng chi phí có thể lên tới hàng trăm triệu đồng và không phải ai cũng tìm được người hiến tương thích.

Mỗi khi lọc máu bệnh nhân phải mất nhiều giờ đồng hồ, cơ thể mệt mỏi.

Trao đổi với báo chí, bác sĩ Nghiêm Trung Dũng, giám đốc Trung tâm thận, tiết niệu và lọc máu Bệnh viện Bạch Mai cho biết thời gian qua các ca mắc suy thận mạn có xu hướng trẻ hóa. Người trẻ bị suy thận liên quan đến nhiều vấn đề, trong đó ngoài nguyên nhân do viêm cầu thận thì thói quen ăn uống, sinh hoạt không điều độ cũng là yếu tố nguy cơ thúc đẩy các bệnh lý chuyển hóa sớm, gây ra nhiều bệnh lý trong đó có bệnh thận mạn.

Trên thực tế, không ít bạn trẻ hiện nay vẫn duy trì lối sống tiềm ẩn nguy cơ cao: ăn mặn, uống nước ngọt thường xuyên, lạm dụng thuốc giảm đau, dùng thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, thức khuya, ít vận động… Tất cả những thói quen này âm thầm bào mòn chức năng thận, từng ngày một đẩy người trẻ đến gần căn bệnh mạn tính nguy hiểm.

Theo các bác sĩ chuyên khoa lối sống đô thị hóa, chế độ ăn giàu năng lượng, lạm dụng thực phẩm chế biến sẵn với nhiều chất bảo quản, lạm dụng rượu bia và lối sống lười vận động là các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh suy thận. Cách duy nhất để phát hiện bệnh sớm là kiểm tra định kỳ chức năng thận, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm định kỳ. Tuy nhiên thói quen khám sức khỏe định kỳ vẫn chưa phổ biến trong giới trẻ. Hầu hết họ chỉ đến bệnh viện khi đã quá mệt mỏi, khi thận đã tổn thương nghiêm trọng.

Suy thận đang ngày càng trẻ hóa, đó không còn là dự báo mà là thực tế, cái giá phải trả cho sự chủ quan là quá đắt từ thời gian, tiền bạc đến cả tương lai của những người trẻ. Bệnh suy thận không chừa một ai. Chỉ có thói quen tốt mới là “vắc-xin” hiệu quả nhất. Ngay hôm nay, giới trẻ cần thay đổi nhận thức, chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, xây dựng lối sống khoa học đó không chỉ là cách bảo vệ bản thân, mà còn là trách nhiệm với gia đình và xã hội.

CTV Tâm Đoan/VOV.VN