Tác chiến điện tử Nga đã áp chế Starlink của Elon Musk ở Ukraine?

Các thông tin gần đây cho thấy Starlink đã ngừng hoạt động ở một số khu vực xung đột tại Ukraine. Theo báo chí phương Tây, chủ sở hữu SpaceX, Elon Musk, đã nhiều lần hạn chế quyền truy cập Internet Starlink đối với quân đội Ukraine. Tuy nhiên, vị tỷ phú này vẫn chưa bình luận về thông tin trên.

Vẫn còn một cách giải thích khác cho những khó khăn đang ám ảnh binh lính Ukraine.

SpaceX cung cấp dịch vụ Internet vệ tinh qua Starlink cho Ukraine kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt hồi tháng 2/2022. Ảnh: CCO

“Dựa trên phân tích các trao đổi chặn được trên đường dây liên lạc của binh lính Ukraine, họ gặp khó khăn khi sử dụng Internet qua vệ tinh Starlink ở hướng chiến thuật Lugansk. Nhiều người cho rằng việc này là do Nga sử dụng thiết bị tác chiến điện tử để gây nhiễu thông tin liên lạc do SpaceX cung cấp”, Trung tá nghỉ hưu của Lực lượng dân quân Cộng hòa Nhân dân Lugansk Andrey Marochkho cho biết ngày 31/7.

Bộ Quốc phòng Nga hiện chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về sự việc này.

Hệ thống Starlink là gì?

Starlink do công ty hàng không vũ trụ SpaceX của Mỹ điều hành, thuộc sở hữu của Elon Musk. Trong khi hầu hết các dịch vụ Internet vệ tinh được cung cấp thông qua các vệ tinh đơn lẻ quay quanh Trái Đất ở độ cao 35.786km, Starlink thực sự là một chùm hàng nghìn tàu vũ trụ quay quanh Trái Đất ở độ cao 550km và “bao phủ toàn bộ địa cầu”.

SpaceX cung cấp dịch vụ Internet vệ tinh cho Ukraine kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt hồi tháng 2/2022.

Ngày 11/5/2022, Elon Musk tuyên bố trên Twitter: “Cho đến nay, Starlink đã chống lại các nỗ lực gây nhiễu và tấn công mạng của Nga, nhưng Moscow đang tăng cường nỗ lực của họ”.

Ngày 18/4/2023, báo Washington Post đưa tin, họ tiếp cận được một tài liệu tình báo mật – một phần trong số tài liệu bị rò rỉ của Lầu Năm Góc – nói rằng Moscow đã thử nghiệm trong nhiều tháng với “hệ thống tác chiến điện tử Tobol” nhằm phá vỡ đường truyền của Starlink ở Ukraine. Tài liệu này được đề tháng 3 và không cung cấp thông tin chi tiết về cuộc thử nghiệm.

Trước đó, một nguồn tin tiết lộ với Sputnik rằng Nga đã phát triển một hệ thống tác chiến điện tử (EW) mới có khả năng làm gián đoạn liên lạc của tàu vũ trụ trên quỹ đạo địa tĩnh. Quỹ đạo địa tĩnh này cao khoảng 36.000km so với mực nước biển.

Nguồn tin không cung cấp thông tin chi tiết về hệ thống EW mới của Nga, chỉ nói rằng “sức mạnh các bộ phát của nó ở tầm ngắn không chỉ cho phép triệt tiêu mà còn vô hiệu hóa vĩnh viễn thiết bị điện tử của đối phương”.

Nga có khả năng áp chế Starlink không?

Quân đội Nga được trang bị nhiều hệ thống EW tinh vi. Ngoài Tobol, Moscow còn có các hệ thống như Krasukha, Moskva, Infauna, Leer và Triad. Một số hệ thống đã được sử dụng trong chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine.

“Cần phải nhớ rằng bất kỳ liên lạc vệ tinh nào cũng chỉ có thể bị áp chế trong một khu vực nhỏ cục bộ. Một tổ hợp đủ mạnh có thể bao phủ khu vực rộng hàng trăm km2”, ông Dmitry Kornev, nhà phân tích quân sự, người sáng lập cổng thông tin “Quân đội” tại Nga cho biết.

Trạm điều khiển di động của hệ thống tác chiến điện tử Krasukha 4 của Nga. Ảnh: Sputnik

Đồng thời, nó cũng không thể loại bỏ hoàn toàn thông tin liên lạc trong khu vực đã chọn. Các hệ thống EW chỉ có thể được sử dụng để can thiệp vào thông tin liên lạc của đối phương.

Theo chuyên gia quân sự Kornev, có một số loại tổ hợp EW của Nga có khả năng hoàn thành các nhiệm vụ nói trên, nhưng cho đến nay vẫn chưa có thông tin chính thức.

“Sẽ không ai nói cho bạn biết cụ thể về việc gây nhiễu Starlink, vì thiết bị tác chiến điện tử này là tuyệt mật. Nói chung, mọi thứ liên quan đến chúng đều là bí mật. Không ai biết chính xác đặc điểm của những hệ thống này”, ônh Pavel Kalmykov, nhà phân tích tại Cơ quan phân tích quân sự và chính trị tại Nga cho biết.

Dù vậy, ông Kalmykov nói rằng, theo đánh giá từ một số thông tin mà ông có trước đó, giả thuyết Starlink bị áp chế ở Donbass có thể là sự thật.

Viktor Litovkin, một nhà phân tích quân sự, đại tá đã nghỉ hưu của quân đội Nga cho rằng, Moscow chỉ có thể “chặn” một số phần trong hệ thống mạng vệ tinh của Starlink.

“Tôi không nghĩ Nga có những hệ thống tác chiến điện tử mạnh đến mức có thể vô hiệu hóa cả 4.000 vệ tinh của Elon Musk”, ông Litovkin nói.

“Chúng tôi có thực sự cần phải làm điều này không? Tất cả phụ thuộc vào tình hình cụ thể và quyết định sẽ do chỉ huy của Nga đưa ra”, ông Litovkin cho biết thêm.

Điều gì sẽ xảy ra nếu Nga chặn Starlink?

Theo ông Kornev, nếu Starlink bị gián đoạn hoạt động sẽ dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng cho quân đội Ukraine.

“Theo các nhà phân tích phương Tây, các hoạt động quân sự hiện đại phụ thuộc rất nhiều vào thông tin liên lạc. Nghĩa là, nếu một người, ngồi ở đâu đó trong xe tăng, hoặc trong chiến hào, có thông tin về những gì đang xảy ra trên chiến trường, xung quanh anh ta, thì anh ta đã hoàn thành 50% nhiệm vụ chiến đấu của mình”, nhà phân tích Nga giải thích.

“Binh lính khi đó không còn cần phải xem liệu có một chiếc xe tăng đằng sau ngọn đồi hay liệu có ai đó đe dọa mình hay không, và anh ta có thể tấn công ai. Toàn bộ khái niệm phương Tây dựa trên giả định rằng thiết bị đầu cuối vệ tinh, thiết bị đầu cuối thông tin đều có trên mọi phương tiện chiến đấu, mọi xe tăng và mọi chiến hào. Và Starlink mang đến cơ hội này”, ông Kornev cho biết thêm.

Ngoài ra, các module Starlink có thể giúp Ukraine biến hầu hết các phương tiện không người lái thô sơ nhất thành phương tiện thông minh. Như vậy, việc kiểm soát các phương tiện không người lái trên không và trên biển có thể tấn công các mục tiêu của Nga đã được đảm bảo.

Cũng cần phải nhắc lại rằng, 1 năm trước, Elon Musk đã phản đối Ukraine sử dụng Starlink cho các cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga, yêu cầu Kiev chỉ sử dụng thiết bị này cho mục đích “phòng thủ”.

Nếu Nga có cơ hội áp chế Starlink, điều đó sẽ là một “thảm họa thông tin” đối với quân đội Ukraine. Khi đó, các đơn vị quân đội Ukraine sẽ không thể liên lạc với nhau, trong khi khả năng tấn công bằng UAV cũng sẽ suy giảm đáng kể. Kết quả là chính quyền Kiev sẽ phải thay đổi cơ bản chiến thuật và thiết bị, khiến họ mất đi thời gian quý giá.

Hoàng Phạm/VOV.VN (biên dịch) Sputnik