Khi so sánh lịch sử dân tộc và lịch sử Phật giáo Việt Nam ta thấy có một sự trùng lặp. Khi nước nhà độc lập, hòa bình thì Phật giáo hưng thịnh, khi Tổ quốc lâm nguy thì Phật giáo cùng chịu chung cảnh ngộ.
Trong ngày Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng 8/1945, dù ở nơi bưng biền xa xôi cách trở, Nhân dân Đồng Tháp Mười đã phối hợp nhịp nhàng với đồng bào Nam Bộ đứng lên đập tan bộ máy chính quyền của bọn thực dân. Với tầm vông vạt nhọn, giáo mác, cuốc xẻng, Nhân dân đã tràn vào các thị trấn cùng với lực lượng Thanh niên tiền phong tiến hành chiếm các dinh quận, biểu dương khí thế cách mạng và chào mừng các Ủy ban Nhân dân lâm thời làm lễ ra mắt đồng bào. Những trung đội Cộng hòa vệ binh và Quốc gia tự vệ cuộc trẻ, tuy chỉ được trang bị bằng vũ khí thô sơ, nhưng sĩ khí chiến đấu rất cao.
Trong suốt chiều dài lịch sử của hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, Phật giáo Thanh Hóa luôn thể hiện là một tôn giáo gắn bó và đồng hành cùng dân tộc, có những bước thăng trầm cùng vận mệnh dân tộc.
Phát huy tinh thần hộ quốc an dân, Phật giáo Việt Nam đã nhiệt tình góp sức mình vào công cuộc giành và bảo vệ nền độc lập dân tộc. Tinh thần này còn được tăng ni, Phật tử phát huy mạnh mẽ hơn nữa trong cuộc kháng chiến chống Pháp giai đoạn 1945-1954.