Tái cơ cấu ngành Công Thương: Cần xây dựng những doanh nghiệp 'sếu đầu đàn' trong nước

Công nghiệp phát triển cả về chiều rộng, chiều sâu

Tại tọa đàm, TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) chia sẻ, thành tựu quan trọng nhất đạt được 10 năm qua là đưa nền công nghiệp lên tầm cao mới, phát triển cả về chiều rộng, chiều sâu với tốc độ tăng trưởng tương đối nhanh 8 - 9%/năm. Tất cả các ngành công nghiệp, mặt hàng công nghiệp đã đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. Công nghiệp đã thực sự trở thành trụ cột của nền kinh tế, trong đó có đóng góp lớn nhất cho ngân sách và GDP cả nước.

“Quan trọng nữa, công nghiệp đã đáp ứng cơ bản phát triển thị trường trong nước, góp phần vào tổng mức bán lẻ lưu chuyển hàng hóa và dịch vụ trong nước; tạo sự cạnh tranh sòng phẳng với hàng hóa của các nước khác trên chính thị trường nội địa. Công nghiệp cũng đóng góp quan trọng cho xuất khẩu khi 85% các mặt hàng được xuất khẩu từ ngành công nghiệp”, lãnh đạo Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương nói.

Quang cảnh tọa đàm: “Ngành Công Thương Việt Nam - Tái cơ cấu để phát triển bền vững”.

TS Nguyễn Văn Hội cũng cho rằng, ngành công nghiệp trong suốt giai đoạn qua được tái cơ cấu theo đúng hướng theo đàm phán FTA của Việt Nam với các đối tác. Tận dụng tối đa cơ hội và cam kết quốc tế, đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa; từ đó đóng góp quan trọng cho nền kinh tế.

Dưới góc độ chuyên gia, TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế cho rằng, tái cơ cấu ngành Công Thương là tái cấu trúc nền kinh tế. Rõ ràng trong thời gian qua, cùng với việc thực hiện Quyết định số 2146/QĐ-TTg năm 2014 phê duyệt Đề án Tái cơ cấu ngành Công Thương phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển bền vững giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ ban hành, theo đó ngành Công Thương đã thực sự đồng hành cùng với đất nước trong suốt quá trình đổi mới, cũng như trong quá trình tái cơ cấu hay nói cách khác mạnh hơn là tái cấu trúc nền kinh tế.

“Ngành Công Thương đã đạt được rất nhiều thành tựu, thể hiện cả trong sản xuất cũng như trong thương mại. Trong sản xuất, sự phát triển của ngành được hội tụ rất rõ ở sự gia tăng tốc độ tăng trưởng và tăng cải thiện vị trí, vị thế, đóng góp và tầm quan trọng của ngành Công Thương trong nền kinh tế”, TS Nguyễn Minh Phong đánh giá.

TS Nguyễn Minh Phong: Ngành Công Thương đã đạt được rất nhiều thành tựu, thể hiện cả trong sản xuất cũng như trong thương mại.

Cần xây dựng doanh nghiệp "sếu đầu đàn" trong nước

Theo các chuyên gia, tuy con số xuất khẩu tương đối lớn nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro vì mặt hàng xuất khẩu có nhiều mặt hàng từ doanh nghiệp FDI; giá trị gia tăng hay sự tham gia vào chuỗi cung ứng xuất khẩu của Việt Nam tương đối thấp, nhất là về công nghệ; doanh nghiệp FDI khi vào Việt Nam cam kết và hoạt động đầu tư có hỗ trợ nhưng tỷ lệ vô cùng thấp...

Các chuyên gia cho rằng, đã đến lúc nhìn vào con số thực tế kim ngạch xuất khẩu và giá trị gia tăng trong kim ngạch xuất khẩu, do đó, cần tập trung vào mặt hàng Việt Nam có giá trị cao, như: Mặt hàng công nghiệp chế biến, những mặt hàng mà Việt Nam có lợi thế...

Nêu giải pháp để tái cơ cấu ngành Công Thương trong thời gian tới, TS Tô Hoài Nam, Phó chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho biết, cần phải hiểu tái cơ cấu là một trong nhiều cách thức tiến tới mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vai trò của các doanh nghiệp “sếu đầu đàn” trong quá trình tái cơ cấu rất quan trọng.

TS Tô Hoài Nam: Vai trò của các doanh nghiệp “sếu đầu đàn” trong quá trình tái cơ cấu rất quan trọng.

TS Tô Hoài Nam nhấn mạnh, trong những năm gần đây đã xuất hiện nhiều các doanh nghiệp "đầu đàn" trong ngành ô tô, thủy sản, dệt may… chủ yếu là doanh nghiệp ở khu vực tư nhân nhờ nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân. “Tôi tin rằng trong tương lai gần nếu chúng ta duy trì được điều này sẽ xuất hiện nhiều hơn các doanh nghiệp có vai trò dẫn dắt”, TS Tô Hoài Nam nói.

Tuy nhiên, TS Tô Hoài Nam cho rằng, muốn tái cơ cấu một ngành nói chung và từng doanh nghiệp riêng lẻ nói riêng thì chỉ một mình ngành Công Thương không làm được mà cần phải thực hiện đồng bộ.

Theo đó, tư duy phát triển doanh nghiệp và tư duy phát triển ngành phải linh hoạt. Ngoài ra, khoa học công nghệ đã có nhiều thay đổi tiến bộ nhưng chưa thực sự đáp ứng yêu cầu tiên tiến để hàm lượng khoa học công nghệ chiếm lĩnh tỷ trọng nhất định trong quá trình tái cơ cấu.

Mặt khác, nỗi lo của doanh nghiệp là tiếp cận vốn và tiếp cận mặt bằng sản xuất vẫn còn muôn vàn khó khăn, khiến cho chúng ta không thể tập trung vào tái cơ cấu. “Nếu khắc phục được khó khăn thì mới là điều kiện cần để chúng ta thực hiện tái cơ cấu”, Phó chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam khẳng định.

Đồng tình với TS Tô Hoài Nam, TS Nguyễn Văn Hội cũng nhấn mạnh quan điểm, trong quá trình phát triển phải dựa vào kinh tế tư nhân, tự hình thành "con sếu đầu đàn", dựa vào "sếu đầu đàn" FDI không là khả thi. Cần nhìn nhận rõ ràng điều này để thấy trong quá trình tái cơ cấu cần xây dựng doanh nghiệp tư nhân trong nước thực sự là những "con sếu đầu đàn" nắm bắt khoa học công nghệ để dẫn dắt trong nước.

TS Nguyễn Văn Hội: Trong quá trình tái cơ cấu cần xây dựng doanh nghiệp tư nhân trong nước thực sự là những "con sếu đầu đàn" nắm bắt khoa học công nghệ để dẫn dắt trong nước.

Còn theo TS Nguyễn Minh Phong, quá trình tái cơ cấu cũng cần phải được nhìn nhận trong một tổng thể đồng bộ, vừa đồng thời thể hiện sự trọng tâm, trọng điểm, đặc thù và phải gắn kết với tính thực tiễn và tính hiệu quả của sự phát triển bền vững.

“Bên cạnh đó, sự phát triển đòi hỏi sự đồng bộ, sự toàn diện trong cơ cấu chính sách, bao gồm cả chính sách công nghiệp, chính sách kinh tế, chính sách tài chính, chính sách tiền tệ, chính sách khoa học công nghệ, chính sách thị trường, con người, chính sách hạ tầng. Tất cả phải dựa trên thực tế, bao gồm cả bề rộng, cả bề sâu và bám sát vào thực tiễn cũng như lấy hiệu quả làm thước đo, làm mục tiêu để tạo ra sự bền vững trong quá trình tái cơ cấu, tránh những rủi ro”, TS Nguyễn Minh Phong nói thêm.

Về phía Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương, TS Nguyễn Văn Hội nhấn mạnh, quan trọng nhất trong thời gian tới là hoàn thiện khuôn khổ pháp lý. Đầu tiên, sớm xây dựng và ban hành Luật phát triển Công nghiệp; trong đó quan tâm đến các đối tượng, bao gồm cả doanh nghiệp vừa và nhỏ. Luật Thương mại 2005 cũng cần nghiên cứu thay thế và bổ sung bởi bối cảnh phát triển thương mại đã khác nhiều.

Bên cạnh đó, cần có chiến lược cụ thể với ngành hàng cụ thể, đồng thời phù hợp với tổng thể của nền kinh tế để triển khai cơ chế chính sách và hỗ trợ cụ thể...

NGUYỄN THẢO