Tái định cư xong mới được ra quyết định thu hồi đất
Lần đầu tiên, Luật Đất đai quy định việc thu hồi đất được thực hiện theo phương án người có đất bị thu hồi được xem xét tái định cư trước khi thu hồi đất.
Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, một trong những điểm mới của Luật Đất đai sửa đổi là quy định cụ thể trình tự, thủ tục các bước thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất, đảm bảo nguyên tắc có sự tham gia của người dân ở các giai đoạn và người có đất bị thu hồi được xem xét tái định cư trước khi thu hồi đất.
Cụ thể, Luật quy định người dân được tham gia ngay từ khi có dự án. UBND xã nơi có đất bị thu hồi sẽ chủ trì phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp, đơn vị trực tiếp thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và các cơ quan có liên quan, tổ chức họp với người có đất trong khu vực thu hồi để phổ biến, tiếp nhận ý kiến của người dân.
Các bước tiếp theo như điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm hay quá trình lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đều có sự tham gia của người bị hồi đất.
Đặc biệt, Luật quy định UBND cấp có thẩm quyền chỉ được ban hành quyết định thu hồi đất trong thời gian không quá 10 ngày kể từ ngày thực hiện xong các công việc liên quan đến bố trí tái định cư.
Luật cũng quy định, người có đất ở bị thu hồi để thực hiện dự án đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại thì được bồi thường bằng đất ở, nhà ở tại chỗ. Trong thời gian chờ bố trí tái định cư, người dân sẽ được bố trí vào nhà ở tạm hoặc hỗ trợ tiền thuê nhà ở.
Trường hợp thu hồi đất ở để thực hiện các mục đích khác thì được bồi thường bằng đất ở, nhà ở tại chỗ nếu tại khu vực thu hồi đất có quỹ đất, quỹ nhà tái định cư. Ưu tiên vị trí thuận lợi cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở kết hợp với kinh doanh dịch vụ, người có đất bị thu hồi là người có công với cách mạng. Có cơ chế thưởng đối với người có đất bị thu hồi bàn giao mặt bằng trước thời hạn.
Nhằm xác định rõ các trường hợp Nhà nước sẽ thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Luật Đất đai sửa đổi quy định 32 trường hợp cụ thể.
Với các dự án không thuộc 32 trường hợp thu hồi đất, việc sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội sẽ được thực hiện thông qua việc thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất. Đặc biệt, Luật quy định với trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại thì chỉ được thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất ở.