Tại sao dễ bị rối loạn tiêu hóa?

Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là một hội chứng được tạo ra bởi sự co thắt bất thường của các cơ vòng trong hệ tiêu hóa, khiến người bệnh đau bụng và thay đổi thói quen đại tiện. Khi mắc rối loạn tiêu hóa, người bệnh gặp nhiều bất tiện trong sinh hoạt do thường xuyên đau bụng, đầy hơi hoặc thay đổi nhu động ruột.

Mọi người thường nghĩ rối loạn tiêu hóa chủ yếu do ăn uống không hợp vệ sinh, nhưng thực tế, bệnh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác:

Lạm dụng thuốc kháng sinh: Đây là nguyên nhân phổ biến ở trẻ em. Một số loại kháng sinh có thể gây mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, trong khi nhiều phụ huynh lại cho con dùng thuốc bừa bãi, dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Nếu dùng kháng sinh liên tục trong thời gian dài, người bệnh có thể bị tiêu chảy nặng và thậm chí xuất hiện tình trạng kháng kháng sinh. Vì vậy, đặc biệt với trẻ nhỏ, việc dùng kháng sinh cần có chỉ định cụ thể của bác sĩ.

Do lạm dụng rượu bia: Đây là nguyên nhân thường gặp ở người lớn. Việc uống rượu bia lâu ngày làm cơ thể mất đi một lượng lớn men tiêu hóa, đồng thời phá vỡ sự cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Ngoài ra, rượu bia gây tổn thương niêm mạc ruột, dẫn đến hội chứng ruột kích thích. Sau mỗi cuộc nhậu, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng như đau bụng, chướng bụng, đầy hơi, đi ngoài phân lỏng vào sáng hôm sau.

Khi mắc rối loạn tiêu hóa, người bệnh gặp nhiều bất tiện trong sinh hoạt do thường xuyên đau bụng, đầy hơi.

Do bệnh lý: Các bệnh về dạ dày – ruột như trào ngược dạ dày, loét dạ dày, viêm ruột thừa cấp, viêm đại tràng… cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa.

Chế độ ăn uống không hợp vệ sinh: Ăn thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc, hoặc chế biến không đảm bảo dễ gây đau bụng, tiêu chảy, nhiễm khuẩn đường ruột.

Do căng thẳng: Stress là một trong những nguyên nhân chính gây khởi phát hoặc làm nặng thêm rối loạn tiêu hóa. Căng thẳng khiến cơ thể sản xuất nhiều hormone cortisol, làm tăng tiết axit dạ dày, từ đó gây đầy hơi, khó tiêu, trào ngược.

Triệu chứng rối loạn tiêu hóa

Rối loạn đại tiện: Thường tiến triển chậm, mức độ tăng dần. Người bệnh có cơn đau bụng từng đợt, khi thì táo bón, lúc lại tiêu chảy, nhu động ruột thất thường. Có thể táo bón nhiều hơn tiêu chảy hoặc ngược lại, hoặc xen kẽ cả hai.

Đau bụng: Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội. Vị trí đau thường ở bụng dưới bên trái nhưng cũng có thể xuất hiện ở các vùng khác, thậm chí lan ra sau lưng.

Đầy hơi, khó tiêu: Triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh cảm thấy bụng căng to, ợ hơi nhiều hoặc trung tiện liên tục.

Lưu ý dành cho người bệnh rối loạn tiêu hóa

Vệ sinh cá nhân

Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, đặc biệt khi tiếp xúc hoặc chăm sóc người bệnh. Vệ sinh sạch sẽ sau mỗi lần đi ngoài hoặc nôn ói. Giữ cơ thể sạch sẽ, mặc quần áo mỏng, thấm hút tốt, thay ngay khi bị ẩm ướt. Vệ sinh răng miệng 4 giờ/lần. Giữ bộ phận sinh dục sạch, khô ráo.

Chăm sóc đúng cách khi bị rối loạn tiêu hóa

- Tuân thủ phác đồ điều trị và tái khám đúng hẹn.

- Pha và uống Oresol đúng cách để bù nước và điện giải.

- Bổ sung men vi sinh, men tiêu hóa để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

- Tránh lạm dụng rượu bia, thuốc lá.

- Đảm bảo ăn uống hợp vệ sinh, an toàn. Ăn nhiều rau xanh, bổ sung chất xơ, uống nhiều nước, đặc biệt khi có táo bón.

- Uống nhiều nước ấm, nước trái cây để bù dịch mất do tiêu chảy hoặc nôn. Ăn đủ calo, giàu dinh dưỡng, tăng cường vitamin. Trong giai đoạn tiêu chảy, nên ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, chia nhiều bữa nhỏ, hạn chế dầu mỡ, nước ngọt có gas để tránh đầy hơi. Sau khi hết tiêu chảy, ăn uống lại bình thường, thay đổi món ăn đa dạng, trình bày đẹp mắt để kích thích vị giác.

Vệ sinh thực phẩm

Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm tươi sống, gỏi, mắm tôm sống. Không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc hoặc đã hết hạn. Chọn thực phẩm tươi, mua ở nơi uy tín. Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, nguồn nước an toàn. Với những vùng có nguy cơ dịch tả, có thể sử dụng vắc-xin tả đường uống theo hướng dẫn của y tế dự phòng.

Tóm lại: Thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị rối loạn tiêu hóa. Một số thói quen cần duy trì:

Ăn uống đúng giờ, tránh bỏ bữa.
Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya để hệ tiêu hóa nghỉ ngơi và phục hồi.
Tránh ăn khuya vì có thể làm tăng tiết axit dạ dày và gây trào ngược.

Rối loạn tiêu hóa tuy thường gặp nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý, duy trì lối sống lành mạnh và đi khám sớm khi có triệu chứng bất thường.

ThS. BS Trần Minh Phương