Tại sao điện gió ngoài khơi Việt Nam hút nhà đầu tư ngoại?

Nhà đầu tư ngoại được nắm tối đa 95% dự án điện gió ngoài khơi

Theo Nghị định 58/2025 hướng dẫn Luật Điện lực sửa đổi, Chính phủ quy định doanh nghiệp ngoại được tham gia đầu tư, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án điện gió ngoài khơi. Song, các doanh nghiệp này phải có kinh nghiệm phát triển ít nhất một dự án điện gió ngoài khơi.

Tại các dự án này, họ có thể đầu tư trực tiếp hoặc góp vốn tối thiểu 15% tổng mức đầu tư, trong đó tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên vốn góp phải từ 20% trở lên. Nếu không góp vốn, các đơn vị này phải có kinh nghiệm ở một trong các hoạt động như quản lý dự án, thiết kế, thi công xây dựng. Trường hợp nhiều nhà đầu tư liên danh, điều kiện về kinh nghiệm được tính bằng tổng kinh nghiệm của các thành viên trong liên danh.

Nhà đầu tư nước ngoài muốn làm dự án điện gió ngoài khơi cũng phải cam kết sử dụng nhân lực, hàng hóa, dịch vụ của nhà cung cấp trong nước. Việc này trên nguyên tắc bảo đảm cạnh tranh về giá, chất lượng, tiến độ.

Theo Nghị định 58/2025 hướng dẫn Luật Điện lực sửa đổi, nhà đầu tư ngoại được nắm tối đa 95% dự án điện gió ngoài khơi, doanh nghiệp nội tham gia tối thiểu 5% vốn điều lệ

Dự án điện gió ngoài khơi là khoản đầu tư lớn với những rủi ro đáng kể. Do đó, giới chuyên môn cho rằng lợi thế khi có sự tham gia của đối tác nước ngoài giúp giảm thiểu rủi ro cho các dự án thí điểm.

Thực tế, thời gian qua một số nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực điện tái tạo ngỏ ý muốn thực hiện dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam. Chẳng hạn, Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) của Đan Mạnh có kế hoạch phát triển dự án điện gió ngoài khơi La Gàn công suất 3,5 GW tại Bình Thuận. Hay Tập đoàn PNE đến từ Đức cũng muốn thực hiện một dự án lên tới 4,6 tỷ USD tại Bình Định.

Việc doanh nghiệp nội và ngoại cùng tham gia dự án điện gió ngoài khơi, theo ông Stuart Livesey, đại diện Tập đoàn CIP sẽ giúp phát huy thế mạnh, đem lại hiệu quả và lợi ích tốt nhất khi phát triển loại năng lượng này. Tháng 3/2024 CIP đã ký hợp tác với Tập đoàn Công nghiệp năng lượng Việt Nam (PVN) nghiên cứu phát triển dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, các đối tác uy tín có thể mang lại vốn, kinh nghiệm cần thiết giúp các doanh nghiệp nội giảm rủi ro, xây dựng chuỗi cung ứng địa phương và hỗ trợ đàm phán với các nhà cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, nếu tham gia vào các dự án điện gió ngoài khơi tại Việt Nam, các công ty ngoại có thể chuyển giao kiến thức, giải pháp và công nghệ mới nhất.

Việt Nam sở hữu tiềm năng điện năng lượng tái tạo lớn

Theo nghiên cứu của các tổ chức quốc tế, Việt Nam là quốc gia sở hữu tiềm năng điện năng lượng tái tạo rất lớn, trong đó, điện gió ngoài khơi có tiềm năng ước tính từ 160 GW đến gần 500 GW, đặc biệt ở khu vực miền Trung và miền Nam, nơi có tốc độ gió ổn định trên 10 m/giây. Điều này đưa Việt Nam trở thành một trong những thị trường hấp dẫn nhất khu vực Đông Nam Á đối với các nhà đầu tư năng lượng tái tạo.

Theo Quy hoạch điện VIII, mục tiêu đến 2030, phấn đấu sẽ đạt 6.000 MW điện gió ngoài khơi, song do nhiều yếu tố, trong đó có chính sách giá điện nên nhiều nhà đầu tư nước ngoài đến từ Đan Mạch, Na Uy, Nhật Bản, Hàn Quốc… dù rất quan tâm nhưng cũng khá e dè.

Một trong những cơ chế ưu đãi được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia như dự án điện gió ngoài khơi là được miễn tiền sử dụng khu vực biển trong thời gian xây dựng cơ bản nhưng không quá 03 năm tính từ ngày khởi công xây dựng. Giảm 50% tiền sử dụng khu vực biển trong thời hạn 12 năm sau thời gian được miễn của thời gian xây dựng cơ bản.

Miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong thời gian xây dựng cơ bản nhưng không quá 03 năm tính từ ngày khởi công xây dựng. Sau thời gian được miễn của thời gian xây dựng cơ bản, việc miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được thực hiện theo quy định pháp luật về đầu tư và đất đai.

Mở ra nhiều cơ hội mới

Đánh giá về cơ chế mới, nhiều chuyên gia năng lượng và nhà đầu tư cho rằng, Nghị định 58 của Chính phủ khiến doanh nghiệp vui mừng, nhất là các điều kiện về sản lượng điện sẽ được Tập đoàn Điện lực Việt Nam đảm bảo mua với mức dài hạn hoặc có thể thỏa thuận với bên mua.

Ông Phan Xuân Dương - chuyên gia tư vấn năng lượng độc lập cho rằng, với sản lượng điện hợp đồng tối thiểu dài hạn là 80% trong thời hạn trả nợ gốc vốn vay nhưng không quá 15 năm sẽ giúp chủ đầu tư lên kế hoạch tính toán phương án tài chính.

Ngoài yếu tố sản lượng, nhà đầu tư nước ngoài cũng có thể hợp tác với doanh nghiệp trong nước để thực hiện dự án. Với tinh thần mới trong cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân phát triển thì đây là các yếu tố quan trọng để điện năng lượng tái tạo nói chung, điện gió ngoài khơi phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.

Có lẽ ngay sau khi Luật Điện lực có hiệu lực, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã bày tỏ sự quan tâm tới lĩnh vực điện gió ngoài khơi của Việt Nam. Bằng chứng là từ đầu năm tới nay, Bộ Công Thương đã tiếp hàng chục đoàn công tác là cơ quan chính phủ, đối tác, tập đoàn năng lượng đến từ các quốc gia như Pháp, Đức, Bỉ, Nhật Bản, UAE… đều bày tỏ sự quan tâm đến hợp tác phát triển năng lượng tái tạo, trong đó có điện gió ngoài khơi.

Mới đây nhất, ngày 12/03/2025 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long đã có buổi tiếp và làm việc với ông Rosha Surendra, đồng Tổng giám đốc, Ngân hàng HSBC châu Á - Thái Bình Dương và ông Tim Evans, Tổng giám đốc Ngân hàng HSBC Việt Nam để thảo luận về vai trò của HSBC trong quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam. Trong buổi họp, đại diện Ngân hàng HSBC đã trình bày một số hoạt động hợp tác của Ngân hàng HSBC gần đây về tài trợ vốn cho một số dự án năng lượng tái tạo trọng điểm tại Việt Nam, bày tỏ cam kết thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam. Ông Long cũng nhấn mạnh tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo, điện gió ngoài khơi của Việt Nam với dư địa lớn và được kỳ vọng trở thành trung tâm điện gió ngoài khơi của khu vực.

Trên thực tế, ngành công nghiệp điện gió còn tương đối mới tại Việt Nam, do vậy thị trường khá rộng mở. Khi các dự án triển khai, các lĩnh vực như sản xuất tuabin, cánh quạt, cáp ngầm, trạm biến áp, các thiết bị xây dựng, cấu kiện và các dịch vụ liên quan; đào tạo nguồn nhân lực; phát triển các loại hình năng lượng sạch khác... cũng sẽ phát triển theo.

Hiện nhiều doanh nghiệp trong nước đang mở rộng lĩnh vực đầu tư vào điện gió ngoài khơi, vừa đáp ứng nhu cầu điện trong nước vừa phục vụ xuất khẩu... Từ đó sẽ tạo sự cạnh tranh trên thị trường.

Lê Minh