Tại sao khi làm nhà lại phải làm lễ thượng lương?

Thượng lương là gì?

Thượng lương là một thuật ngữ Hán Việt, trong đó "Thượng" nghĩa là "trên", "Lương" là "xà nhà". Vì vậy, "thượng lương" được hiểu là đặt xà chính lên phần cao nhất của ngôi nhà, đánh dấu thời điểm hoàn tất phần khung mái trong thi công xây dựng truyền thống.

Thượng lương hay còn gọi là lễ cất nóc, là ngày đổ trần lợp mái; hoặc đổ bê tông sàn mái, đây là một trong những giai đoạn quan trọng trong quá trình làm nhà, đặc biệt đối với những công trình nhà gỗ, mái kèo hoặc nhà cổ truyền thống.

Lễ thượng lương là một nghi thức tâm linh văn hóa lâu đời, không chỉ nhằm hoàn tất bước lắp dựng cấu trúc mái mà còn thể hiện sự kính trọng đối với trời đất, thần linh và tổ tiên.

Người xưa tin rằng phần nóc nhà là nơi tiếp giáp giữa con người với trời, vì vậy khi đặt xà nóc, cần tiến hành một buổi lễ trang trọng để cầu bình an, thuận lợi, tránh tai họa.

Những thủ tục quan trọng trong lễ thượng lương khi xây dựng nhà

Chọn ngày cất nóc nhà

Việc chọn ngày giờ đẹp để tổ chức lễ thượng lương là bước quan trọng nhất, ảnh hưởng đến tâm lý và niềm tin của gia chủ cũng như đội ngũ thi công. Theo quan niệm phong thủy, ngày giờ tốt sẽ mang lại hanh thông, tránh được vận xui, tai họa.

Việc chọn ngày giờ đẹp để tổ chức lễ thượng lương là bước quan trọng nhất, ảnh hưởng đến tâm lý và niềm tin của gia chủ cũng như đội ngũ thi công.

Cần tránh các ngày xấu sau (âm lịch)

Ngày Tam Nương: mùng 3, 7, 13, 18, 22, 27 – được xem là ngày kém may mắn, dễ gặp trục trặc. Ngày Thọ Tử: mùng 5, 14, 23 – mang ý nghĩa không cát lợi, đại kỵ khởi sự.

Ngày Dương Công Kỵ Nhật: bao gồm các ngày như 13/1, 11/2, 9/3, 7/4, 5/5, 3/6, 8/7, 29/7, 27/8, 25/9, 23/10, 21/11, 19/12 theo lịch cổ, đây là những ngày tuyệt đối kiêng động thổ, cất nóc, cưới hỏi,…

Nên chọn các ngày lành sau (âm lịch)

Các ngày cát như: mùng 1, 2, 4, 6, 10, 12, 15, 16, 17, 20, 24, 26, 28, 30. Đồng thời kết hợp xem giờ hoàng đạo, hợp mệnh, tuổi của gia chủ hoặc chủ đầu tư để tiến hành.

Mâm cúng lễ thượng lương

Mâm lễ cúng thượng lương cần được chuẩn bị chu đáo, thể hiện lòng thành kính với trời đất, thần linh và tổ tiên. Các lễ vật thường được bày biện trên bàn cúng nhỏ, đặt tại sàn mái hoặc vị trí cao nhất của công trình.

Lễ vật cúng gồm:

- Một con gà trống luộc: Gà để nguyên con, chọn loại gà trống tơ, luộc chín tới, để nguyên mào và đầu ngẩng cao, đặt trên đĩa cùng một chén muối ớt.

- Xôi gấc hoặc xôi đậu xanh: Tượng trưng cho sự may mắn, no đủ.

- Chè: Có thể là chè đậu xanh, đông sương, chè sương sa hạt lựu hoặc các loại chè tùy chọn.

- Trầu cau tươi: Gồm 3 miếng trầu têm sẵn và 3 quả cau bổ đôi, tượng trưng cho sự gắn kết, thành kính.

- Rượu trắng: Đổ vào 3 chén nhỏ (nên dùng rượu gạo truyền thống, như rượu gạo Huế).

- Hoa quả tươi: Một mâm ngũ quả, chọn các loại quả chín đẹp, mang ý nghĩa tốt lành.

Thượng lương hay còn gọi là lễ cất nóc, là ngày đổ trần lợp mái; hoặc đổ bê tông sàn mái, đây là một trong những giai đoạn quan trọng trong quá trình làm nhà, đặc biệt đối với những công trình nhà gỗ, mái kèo hoặc nhà cổ truyền thống.

- Hương, hoa tươi, nến đỏ: Thường dùng hoa sen hoặc hoa cúc vàng, nến màu đỏ đặt hai bên.

- Giấy tiền vàng mã: Gồm tiền giấy, vàng thỏi, hình ngựa hoặc mô hình nhà cửa tượng trưng cho tài lộc và che chở.

- Bánh kẹo hoặc bánh chưng/bánh tét: Tùy theo vùng miền, thêm các món ngọt để tăng sự phong phú.

- Dụng cụ kèm theo bao gồm:

+ Bàn cúng nhỏ: Dùng để đặt mâm lễ, nên chọn loại chắc chắn, kê vững trên sàn mái hoặc tầng thượng.

+ Thanh xà gồ cuối cùng: Là thanh thép hoặc gỗ chuẩn bị sẵn, dùng để đánh dấu phần kết thúc của khung mái.

+ Cờ bát quái: Lá cờ hình bát giác, in 8 quẻ gồm: Càn, Đoài, Ly, Chấn, Tốn, Khảm, Cấn, Khôn bao quanh Thái Cực. Có thể buộc kèm lá xanh như lá dừa, lá cọ hoặc lá chuối, tượng trưng cho sự hòa hợp với tự nhiên và bảo hộ công trình.

* Thông tin phong thủy trong bài mang tính tham khảo.

Huyền Trang (T/h)