Tại sao ngày 9/5 năm nay khác biệt với nước Nga?

Mỗi dịp 9/5, nước Nga kỷ niệm ngày Hồng quân Liên Xô đánh bại phát xít Đức để kết thúc Thế chiến II. Đây là ngày lễ kỷ niệm không mang tính tôn giáo quan trọng nhất của Nga, là dấu mốc lịch sử với hàng triệu người Nga.

Nhiều nhà quan sát Nga và phương Tây dự đoán Tổng thống Putin đang hy vọng có thể tuyên bố một chiến thắng “mang tính biểu tượng”.

Người Nga kỷ niệm “Ngày Chiến thắng” thế nào?

Thông thường, một buổi lễ duyệt binh với sự tham gia của hàng nghìn binh sĩ, hàng trăm xe tăng, pháo binh và máy bay chiến đấu sẽ diễn ra ở Quảng trường Đỏ ở thủ đô Moscow ngày 9/5 hàng năm.

Lễ duyệt binh năm nay dường như có quy mô nhỏ hơn các năm trước, NPR nhận định. Dù vậy, buổi lễ vẫn có sự tham gia của 11.000 binh sĩ, 77 máy bay chiến đấu và 131 phương tiện quân sự.

Không quân Nga dự kiến xếp thành đội hình chữ “Z”, một trong những biểu tượng của “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine.

“Điện Kremlin bay”, một chuyên cơ dành riêng cho tổng thống Nga và có thể được sử dụng làm trung tâm chỉ huy trong trường hợp chiến tranh hạt nhân nổ ra, cũng sẽ xuất hiện.

Không quân Nga tổng duyệt trước buổi lễ diễu binh. Ảnh: AP.

Buổi lễ hàng năm thường có sự góp mặt của giới lãnh đạo cấp cao Nga - bao gồm Tổng thống Vladimir Putin, các vị khách nước ngoài và các cựu chiến binh từ cuộc Chiến tranh Vệ quốc, những người nay đã trên 90 tuổi.

Vào năm nay, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov hồi tháng 4 cho biết Moscow chưa mời nhà lãnh đạo nào tham dự sự kiện vào năm nay.

Trước lễ kỷ niệm chính thức, đài truyền hình nhà nước Nga thường chiếu lại các bộ phim hay phim tài liệu về chủ đề người lính Liên Xô, các cuộc phỏng vấn với cựu chiến binh và hình ảnh của những chiến sĩ hy sinh trong cuộc chiến.

Bên cạnh cuộc diễu binh trên Quảng trường Đỏ, một cuộc tuần hành “Trung đoàn bất tử” cũng được tổ chức. Trong đó, những người tham gia sẽ mang theo ảnh của người thân đã hy sinh hoặc chiến đấu trong Chiến tranh Vệ quốc.

Ngoài Moscow, các sự kiện kỷ niệm ngày chiến thắng cũng diễn ra trên khắp nước Nga, cũng như một số nước cộng hòa thuộc Liên Xô (cũ).

Khác với Nga, ngày chiến thắng phát xít tại châu Âu là 8/5. Nguyên nhân đến từ chênh lệch về múi giờ: Thời điểm nước Đức ký văn bản đầu hàng không điều kiện là ngày 8/5 ở Tây Âu, nhưng đã là ngày 9/5 theo giờ Moscow.

Tại sao “Ngày Chiến thắng” năm nay đặc biệt?

Giới quan sát đang đặt ra câu hỏi rằng liệu - hoặc làm cách nào - ông Putin có thể tận dụng dịp lễ này để kêu gọi sự ủng hộ của người dân Nga với cuộc xung đột tại Ukraine.

Giới chức Nga khẳng định “chiến dịch quân sự đặc biệt” của họ tại Ukraine vẫn diễn ra theo kế hoạch. Dù vậy, theo giới chức an ninh phương Tây, quân đội Nga đang gặp khó khăn trên chiến trường.

Do đó, một số nhà quan sát nhận định Moscow có thể chính thức tuyên bố chiến tranh với Ukraine, ra lệnh tổng động viên và gọi lực lượng dự bị nhập ngũ.

Trong bối cảnh này, Mariupol trở thành điểm nóng được giới quan sát dành nhiều sự chú ý nhất, khi có những dự đoán về việc Nga sẽ tìm cách kết thúc chiến sự tại nhà máy Azovstal trước ngày 9/5 để có thể tuyên bố chiến thắng trong lễ kỷ niệm.

Khói bốc lên từ khu vực nhà máy Azovstal, Mariupol, hôm 5/5. Ảnh: Reuters.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu đã tuyên bố Mariupol được “giải phóng” từ ngày 21/4. Dù vậy, Moscow cũng thừa nhận vẫn còn một bộ phận binh sĩ Ukraine cố thủ ở nhà máy thép Azovstal.

Phía Ukraine cho biết kể từ thời điểm đó, Nga đã tổ chức nhiều cuộc không kích và pháo kích vào nhà máy và gây thương vong cho cả dân thường.

Hôm 4/5, lực lượng tình báo quân sự Ukraine tuyên bố Nga có kế hoạch tổ chức lễ duyệt binh kỷ niệm ngày 9/5 ở Mariupol. Trong khi đó, ông Oleksiy Arestovych, trợ lý của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, tuyên bố Nga có thể tìm cách “dứt điểm” nhà máy Azovstal trước 9/5 như một “món quà” cho Điện Kremlin.

Dù vậy, trong chuyến thăm tới Mariupol ngày 5/5, Phó chánh văn phòng Điện Kremlin Sergei Kiriyenko nhận định việc tổ chức lễ diễu binh tại Donetsk và Luhansk ngày 9/5 là điều “không khả thi”.

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 2/5 cũng tuyên bố tình hình chiến sự tại Ukraine sẽ không bị tác động bởi mốc kỷ niệm.

“Quân đội của chúng tôi sẽ không thay đổi hoạt động dựa trên bất cứ ngày nào, kể cả Ngày Chiến thắng”, ông Lavrov nói với truyền thông Italy. “Tiến độ của chiến dịch tại Ukraine trước hết phụ thuộc vào nhu cầu giảm thiểu mọi nguy cơ cho dân thường và nhân sự của quân đội Nga”.

Nga tung video tấn công đường di chuyển của xe quân sự Ukraine Bộ Quốc phòng Nga ngày 8/5 đăng tải đoạn phim về cuộc tấn công nhằm vào cầu phao mà quân đội Ukraine sử dụng để vận chuyển người và phương tiện.

Việt Hà

Theo Wall Street Journal, NPR