Tại sao phụ huynh trẻ tuổi ngày càng ít đọc sách cho con?

Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, không đến một nửa số cha mẹ trẻ coi đọc sách là hoạt động thú vị. Thay vào đó, họ xem đó như một nhiệm vụ bắt buộc, thậm chí là gánh nặng.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ, tư duy của trẻ mà còn làm mất đi cơ hội gắn kết tình cảm gia đình. Vậy đâu là nguyên nhân sâu xa, và làm thế nào để thay đổi thực trạng này?

Thực trạng đáng báo động

Theo nghiên cứu từ nhà xuất bản HarperCollins UK, số lượng cha mẹ đọc sách cho con tại Anh đang ở mức thấp nhất từ trước đến nay.

Đáng chú ý, gen Z – thế hệ cha mẹ trẻ – là nhóm ít duy trì thói quen này nhất. Chưa đầy 50% trong số họ cảm thấy đọc sách cùng con là việc thú vị. Thay vì coi sách như một công cụ giải trí, họ lại xem đó như một phần "nhiệm vụ học tập" cần hoàn thành.

Tại Australia, khảo sát từ nền tảng ABC Reading Eggs cũng cho thấy, khoảng 30% phụ huynh ở New South Wales và 22% ở Victoria thừa nhận họ quá bận rộn để dành thời gian đọc sách cùng con.

Giáo sư Robyn Cox, chuyên gia giáo dục tại Đại học Tasmania, lý giải rằng áp lực tài chính, lịch làm việc dày đặc và sự mệt mỏi sau giờ làm khiến nhiều cha mẹ trẻ không còn đủ năng lượng cho hoạt động này.

Một trong những lý do khiến cha mẹ ngại đọc sách cùng con là vì trẻ thường xuyên mất tập trung. Nhiều phụ huynh chia sẻ: "Con liên tục ngắt lời, chỉ muốn lật trang thật nhanh" hoặc "Chúng tôi thích đọc sách, nhưng con lại chỉ muốn nghe đi nghe lại một câu chuyện, khiến việc này trở nên nhàm chán".

Sự xuất hiện của thiết bị công nghệ càng làm tình trạng này trầm trọng hơn. Cụm từ "Ipad Kid" – dùng để chỉ những đứa trẻ lớn lên cùng điện thoại, máy tính bảng – đang trở thành hiện tượng phổ biến. Nhiều trẻ có thể dán mắt vào YouTube hàng giờ nhưng lại không thể ngồi yên khi cầm sách.

Theo khuyến cáo từ các bác sĩ nhi khoa Mỹ, trẻ từ 2-5 tuổi chỉ nên tiếp xúc với màn hình tối đa một giờ mỗi ngày và ba giờ vào cuối tuần. Việc lạm dụng thiết bị điện tử không chỉ làm giảm khả năng tập trung mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển ngôn ngữ và cảm xúc.

Tầm quan trọng của việc đọc sách cùng con

Dawna Duff, Phó Giáo sư ngành ngôn ngữ trị liệu tại Đại học Binghamton, nhấn mạnh rằng trẻ không được tiếp xúc với sách từ sớm sẽ khó bắt kịp bạn bè về vốn từ và khả năng diễn đạt. "Sách là nguồn cung cấp từ vựng phong phú. Nếu thiếu điều này, trẻ sẽ gặp bất lợi lớn trong học tập và giao tiếp sau này", bà giải thích.

Không chỉ dừng lại ở lợi ích học thuật, việc đọc sách cùng con còn giúp xây dựng sợi dây gắn kết tình cảm. Nhà văn Anh Horatio Clare từng chia sẻ trên The Guardian về kỷ niệm được bố mẹ đọc sách mỗi tối.

Ông gọi đó là "màn biểu diễn trước giờ ngủ" – khoảnh khắc mà cả cha mẹ và con cái cùng thoát khỏi những lo toan thường nhật để đắm mình vào thế giới của những câu chuyện.

"Khi nhìn đứa con thơ lim dim ngủ sau khi gấp sách lại, bạn sẽ cảm nhận được sự bình yên hiếm có. Đó là món quà vô giá", ông viết.

Làm thế nào để tạo thói quen đọc sách?

Chuyên gia tâm lý Deirdre Brandner khuyên cha mẹ nên coi việc đọc sách như một khoảng thời gian thư giãn, không phải nghĩa vụ. "Đây là lúc cả gia đình tạm gác lại công việc để tập trung vào nhau. Trẻ sẽ cảm nhận được rằng, dù ngày có bận rộn thế nào, chúng vẫn là ưu tiên hàng đầu của bố mẹ".

Với trẻ nhỏ, sự kiên nhẫn là chìa khóa. Dawna Duff gợi ý: "Trẻ hai tuổi chưa thể tập trung lâu, vì vậy chỉ cần đọc vài trang ngắn rồi tăng dần thời lượng". Cha mẹ cũng có thể biến việc đọc sách thành trò chơi bằng cách khuyến khích con kể lại câu chuyện theo cách riêng hoặc thảo luận về hình ảnh trong sách.

Ailish Woodhill, một độc giả chia sẻ trên The Sydney Morning Herald, kể rằng chính những cuốn sách tuổi thơ mẹ cô đọc đã trở thành ký ức đẹp, và giờ đây, cô tiếp tục duy trì truyền thống ấy với con trai sáu tháng tuổi của mình.

Điều này chứng minh rằng, thói quen đọc sách không chỉ mang lại lợi ích trước mắt mà còn tạo nên một vòng tròn hạnh phúc kéo dài qua nhiều thế hệ.

Dù cuộc sống hiện đại có bận rộn đến đâu, việc dành 10-15 phút mỗi tối để đọc sách cùng con vẫn là một trong những khoản đầu tư ý nghĩa nhất mà cha mẹ có thể làm.

Đó không chỉ là cách giúp trẻ phát triển tư duy, mà còn là cơ hội để gieo vào lòng con tình yêu với sách và sự ấm áp của gia đình.

THẢO LINH