Taliban bao vây thủ đô Kabul, Tổng thống Mỹ kêu gọi đồng minh Afghanistan tự lo lấy mình

Trong gần 1 tuần qua qua, lực lượng Taliban càn quét thần tốc, giành quyền kiểm soát nhiều thành phố Afghanistan, khiến chính quyền Kabul rơi vào tình huống nguy hiểm nhất trong 20 năm qua.

Ngày 6.8, Taliban tấn công và chiếm được thành phố Zaranj, thủ phủ tỉnh Nimroz. Ngày hôm sau 7.8, đến lượt thành phố Sheberghan, thủ phủ tỉnh Jowzjan rơi vào tay Taliban chỉ sau 1 ngày giao tranh..

3 thành phố Kunduz, Sar-e-Pul và Taloqan đã lần lượt rơi vào tay Taliban chỉ cách nhau vài giờ trong ngày 8.8.

Đến ngày 10.8, Taliban chiếm thêm 2 thành phố Farah - thủ phủ của tỉnh Farah ở miền tây nam và Pul-e-Khumri -thủ phủ của tỉnh miền bắc Baghlan.

Đáng chú ý, Farah là tỉnh lỵ thứ hai ở vùng tây nam quân Taliban chiếm được từ tay quân chính phủ, trước đó là thành phố Zaranj ở tỉnh Nimruz. Với việc kiểm soát Farah, quân Taliban hiện nắm quyền kiểm soát trên dọc tuyến biên giới với Iran.

Tiếp sau Farah, Taliban đánh bật lực lượng an ninh của chính phủ tại Pul-e-Khumri, thành phố cách thủ đô Kabul chỉ khoảng 200 km, chỉ sau hơn hai giờ giao tranh. Cùng với việc đã chiếm được các tỉnh lỵ Kunduz và Takhar trước đó, Taliban đang kiểm soát gần như toàn bộ tuyến đường dài 378 km từ Kabul tới tỉnh đông bắc Badakhshan, một trục đường huyết mạch vận chuyện hàng hóa và hành khách.

Màu đỏ là khu vực Taliban kiểm soát, màu xám là khu vực chính quyền Kabul kiểm soát

Nhìn trên bản đồ, 6/8 khu vực mới chiếm nằm ở phía bắc nên nó gần như đã cắt đường từ Kabul sang láng giềng Tajikistan. Nói cách khác “khu vực tự do của Taliban” đã được rộng mở và bao vây khu vực trung tâm đầu não của chính quyền Kabul.

Như vậy, chỉ sau 6 ngày, Taliban đã kiểm soát được 8 trên tổng số 34 tỉnh lỵ ở Afghanistan. Đây là những diễn biến đáng quan ngại với chính quyền Kabul, bởi quân Taliban đã kiểm soát các tuyến biên giới, đang khép chặt bao vây thủ đô Kabul. Theo ước tính của một quan chức thuộc Liên minh châu Âu. Taliban hiện kiểm soát hơn 65% lãnh thổ Afghanistan.

Thủ đô Kabul có dân số 6 triệu người, tập trung mọi tiền bạc, vũ khí và an ninh mà Mỹ đã bỏ hàng tỷ USD suốt 20 năm qua để tạo dựng. Mỹ và các đồng minh Afghanistan từng hy vọng Taliban chỉ hoành hành mạnh ở vùng nông thôn mà tránh xa các thành phố lớn, nhưng hy vọng đó đã tiêu tan. Nhiều người Afghanistan trông chờ Taliban chỉ dùng phần lãnh thổ chiếm được để đàm phán. Nhưng với thế trận tạo thòng lọng bao vây từ mọi hướng thì viễn cảnh Taliban chiếm Kabul chỉ còn là vấn đề thời gian. Ngày 8.8, Taliban từ chối đề nghị ngừng bắn từ Kabul và đó là dấu hiệu cho thấy lực lượng này chỉ muốn chiến thắng.

Hiện tại, Taliban chưa thể nhanh chóng chiếm được Kabul. Tràn vào Kabul sẽ là thách thức lớn với Taliban. Tuy nhiên, Taliban đã chứng tỏ có thể xâm nhập Kabul khi trong tuần qua, các thành viên Taliban đã ám sát các phát ngôn viên của chính phủ, một quan chức địa phương và các công tố viên.

Những thay đổi này dường như là không thể đảo ngược. Cho dù Mỹ có hỗ trợ quân đội Afghanistan bằng các cuộc không kích nhưng Mỹ khó sử dụng không lực khi giao tranh diễn ra trong các thành phố đông dân.

Trong vài tháng tới, tất cả mọi chuyện ở Afghanistan sẽ phụ thuộc vào các nước phương Tây. Liệu họ có thay đổi quyết định khi chứng kiến Taliban kiểm soát ngày càng nhiều vùng lãnh thổ Afghanistan?

Hy vọng của chính quyền Kabul về sự trở lại của Mỹ dường như đã bị dội một gáo nước lạnh. Ngày 10.8, Tổng thống Joe Biden cho biết ông không có kế hoạch đảo ngược quyết định rút quân Mỹ khỏi Afghanistan bất chấp những chiến thắng gần đây của Taliban và rằng ông không hối hận về quyết định của mình nhằm tôn trọng cam kết của người tiền nhiệm Donald Trump. Tổng thống Biden khẳng định Mỹ đã mất hàng ngàn quân nhân, quân đội Afghanistan phải tự chiến đấu và chiến đấu vì quốc gia của họ. Tổng thống Mỹ nói rằng Mỹ vẫn hỗ trợ tài chính và hỗ trợ không quân. Nhưng những lời khích lệ này có lẽ chỉ mang tính chất vuốt ve cho một chính quyền đang bên bờ vực mà thôi. Mỹ đã có thỏa thuận riêng với Taliban và làm ngơ để Taliban thắt thòng lọng với Kabul.

A.T