Taliban sẽ làm gì với kho bạc rỗng và sự chống đối dâng cao?

Kể từ khi Taliban tràn vào thủ đô Kabul hôm 15/8, lực lượng này đã cố gắng tìm cách thuyết phục người dân trong nước và cộng đồng quốc tế rằng Afghanistan sẽ không quay trở lại chế độ cai trị tàn bạo mà lịch sử từng chứng kiến.

Thay vào đó, Taliban khẳng định muốn có mối quan hệ tốt với các bên để phát triển kinh tế và đạt được thịnh vượng, hòa bình.

Thế nhưng, những cam kết này dường như không thuyết phục được nhiều người.

Phong trào phản kháng Taliban đã bắt đầu nổi lên vào hôm 17/8 khi các cuộc biểu tình nổ ra ở ít nhất hai thành phố lớn.

Đó là dấu hiệu cho thấy những thách thức phía trước khi Taliban cố gắng chuyển mình từ một lực lượng nổi dậy sang chính phủ chính thức của Afghanistan.

Bên cạnh đó, theo Washington Post, Taliban sẽ phải đối mặt với vô số khó khăn khác khi lên nắm quyền. Lực lượng này “kế thừa” một đất nước đang phải vật lộn với hạn hán, đại dịch Covid-19 và nghèo đói.

Các tay súng Taliban tại khu phố Wazir Akbar Khan, thủ đô Kabul. Ảnh: AP.

Phản kháng nổi lên

Tại Afghanistan, các quan chức chính phủ bị lật đổ đã cam kết mở một chiến dịch “kháng cự” sự cai trị của Taliban.

“Việc chuyển đổi từ một nhóm tham chiến, sử dụng khủng bố để đạt được mục tiêu của mình, sang một chính phủ có trách nhiệm và học cách lắng nghe ý kiến là không dễ dàng”, Martine van Bijlert, một nhà nghiên cứu và đồng sáng lập Mạng lưới các nhà phân tích Afghanistan, cho biết.

Khó khăn càng chồng chất với Taliban khi cựu Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani trong tuyên bố hôm 17/8 cho biết ông dự định quay trở lại đất nước, vài ngày sau khi biến mất khỏi Kabul.

Một ngày trước đó, cựu Phó tổng thống Amrullah Saleh, người tự nhận mình “giữ nước" cho ông Ghani, đã chia sẻ trên Twitter rằng ông "liên hệ với tất cả các nhà lãnh đạo để đảm bảo sự ủng hộ và đồng thuận của họ".

“Hãy tham gia phản kháng”, ông kêu gọi người dân. Nhiều báo cáo cho hay cựu phó tổng thống đã chạy trốn đến thung lũng Panjshir, phía bắc Kabul, và tham gia cùng với lực lượng của Ahmad Massoud, con trai của chỉ huy chống Taliban Ahmad Shah Massoud, người bị ám sát bởi al-Qaeda hai ngày trước vụ khủng bố 11/9.

“Chúng tôi có binh sĩ từ quân đội chính quy Afghanistan, những người căm phẫn vì chỉ huy của họ không đánh đã hàng, và đang mang theo trang thiết bị đổ về Panjshir", ông Massoud cho biết. "Các thành viên cũ của Lực lượng Đặc nhiệm Afghanistan cũng tham gia cuộc đấu tranh cùng chúng tôi".

Các binh sĩ tại Afghanistan. Ảnh: Reuters.

Kho bạc rỗng

Cựu Thống đốc ngân hàng trung ương Afghanistan Ajmal Ahmady hôm 18/8 cho biết Taliban sẽ chỉ tiếp cận được một phần nhỏ trong khối tài sản hơn 9 tỷ USD mà Ngân hàng Trung ương Afghanistan sở hữu tại Mỹ.

"Chúng tôi có thể khẳng định rằng số tiền mà Taliban tiếp cận được có lẽ là 0,1-0,2% tổng dự trữ quốc tế của Afghanistan. Không nhiều", ông Ajmal Ahmady nói.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đóng băng các quỹ của Afghanistan trong những ngày gần đây nhằm tránh số tiền rơi vào tay Taliban.

Tuy nhiên, động thái này cũng có nguy cơ “bóp nghẹt” nền kinh tế của Afghanistan, một quốc gia nghèo khó, vốn phụ thuộc nhiều vào viện trợ từ Mỹ và cộng đồng quốc tế.

Trong một bài viết trên Twitter, ông Ajmal Ahmady cho biết ông nghe nói các thành viên Taliban hỏi nhân viên ngân hàng về nơi cất giữ số tiền này.

“Nếu điều này là đúng thì rõ ràng họ (Taliban) đang rất cần nguồn tiền đổ vào tổ chức", ông nói. “Taliban và những kẻ hậu thuẫn của họ nên thấy trước kết quả này. Taliban đã thắng về mặt quân sự, nhưng bây giờ vấn đề là quản lý, cai trị. Và nó sẽ không dễ dàng".

Đói nghèo và biểu tình đan xen

Tổ chức Cứu trợ Trẻ em hôm 17/8 cho biết họ lo ngại trẻ em sẽ đối mặt với nạn đói nghiêm trọng hơn khi các tổ chức cứu trợ tạm ngừng hoạt động vì Taliban nắm quyền kiểm soát.

“Trước khi Taliban tiến công, Afghanistan đã có số người trong tình trạng đói khẩn cấp cao thứ hai trên thế giới. Một nửa số trẻ em dưới 5 tuổi được dự đoán bị suy dinh dưỡng cấp tính trong năm nay và cần được điều trị để sống sót”, tổ chức này cho biết.

Người dân Afghanistan phải đối mặt với nạn đói nghiêm trọng hơn khi các tổ chức cứu trợ tạm ngừng hoạt động. Ảnh: AFP.

Trong khi các nhà thủ lĩnh Taliban phải vật lộn để tìm cách “nuôi sống" quốc gia, các thách thức chính trị cũng bùng phát.

Tại thành phố Jalalabad, phía đông Kabul, hàng chục người đã tuần hành hôm 17/8 với quốc kỳ đen, đỏ và xanh lá cây đặc trưng của Afghanistan. Đó là dấu hiệu cho thấy Afghanistan không còn giống với 20 năm về trước.

Taliban, lực lượng chiến đấu dưới lá cờ trắng cùng dòng chữ đen tuyên xưng đức tin người Hồi giáo, chắc chắn sẽ không thể kiểm soát được đất nước theo cách dễ dàng.

Các video về cuộc biểu tình đã được lan truyền trên mạng xã hội. Danish Karokhil, biên tập viên của hãng tin Pajhwok Afghanistan, cho biết các tay súng Taliban đã xả súng vào nhóm người biểu tình và đánh đập một trong những phóng viên báo này sau khi hỏi tại sao người này quay cảnh các cuộc biểu tình.

“Chúng tôi muốn Taliban cho phép chúng tôi đưa tin về các cuộc biểu tình, cuộc sống hàng ngày, nạn tham nhũng hoặc bất cứ vấn đề nào của chính phủ mới sắp tới”, ông Karokhil cho biết.

Sự hỗn loạn tại sân bay Kabul khi hàng nghìn người cố gắng vượt qua trạm kiểm soát bên ngoài của Taliban, cũng là một trong những bài thử về khả năng quản lý khủng hoảng của các tay súng.

Mâu thuẫn càng dâng cao khi người dân địa phương ở Bamiyan, phía tây Kabul, hôm 17/8 chia sẻ các chiến binh Taliban đã cho nổ tung bức tượng Abdul Ali Mazari, một lãnh đạo dân quân chết dưới tay Taliban năm 1995.

“Họ đào một cái hố tại bức tượng và lấp đầy nó với thuốc nổ. Bức tượng được đặt gần trụ sở của Taliban”, người dân cho biết.

Tuy nhiên, Mullawi Faroq, một lãnh đạo Taliban ở Bamiyan, phủ nhận việc các tay súng đã phá hủy bức tượng của Abdul Ali Mazari. Ông cho biết "những kẻ phá hoại" đang cố gắng tạo ra sự chia rẽ giữa người dân và Taliban.

Nhưng ông thừa nhận người dân đang phàn nàn về sự hỗn loạn và mất trật tự những ngày sau khi Taliban chiếm Bamiyan.

“Chúng tôi đã nhận được nhiều lời phàn nàn”, ông nói và cho biết thêm các tay súng từ nhiều nơi đã được tái triển khai đến đây để cải thiện tình hình.

“Chúng tôi mang lại trật tự và an ninh”, Mullawi Faroq tuyên bố.

Bé gái được bế qua bức tường để vào sân bay Kabul Từ đám đông đang chen lấn bên ngoài sân bay Kabul hôm 19/8, một bé gái được nhấc lên qua bức tường cao và được một người lính Mỹ đỡ lấy.

Minh An