Tân Sơn Nhất đến Long Thành mất 30 phút chưa phải chuyến bay ngắn nhất

Máy bay của Vietnam Airlines tiếp cận sân bay Long Thành. Ảnh: VNA.

Ngày 15/12, máy bay Boeing 787 Dreamliner của Vietnam Airlines hạ cánh xuống sân bay Long Thành. Đây là chuyến bay hàng không dân dụng đầu tiên tiếp đất tại sân bay, phục vụ đánh giá các điều kiện khai thác, chuẩn bị cho chuyến bay chính thức vào 19/12.

Mang số hiệu VN5001, dữ liệu từ Flight Radar cho thấy đây là chuyến bay có lượng theo dõi nhiều nhất trong ngày, có thời điểm đạt hơn 12.000 người quan tâm.

Theo ghi nhận, chuyến bay diễn ra trong khoảng 30 phút. Tuy khoảng cách chỉ vài chục km, những chuyến bay ngắn như chuyến Tân Sơn Nhất - Long Thành vừa qua vẫn phải trải qua quy trình kiểm tra kỹ thuật nghiêm ngặt theo quy định của ngành hàng không.

Những chặng bay siêu ngắn trên thế giới

Lấy ví dụ với chặng bay giữa Brazzaville (CH Congo) và Kinshasa (CHDC Congo), 2 thủ đô chỉ cách một con sông với khoảng cách 26 km, ngắn hơn cả Tân Sơn Nhất với Long Thành.

Dù khoảng cách ngắn, thời lượng trung bình cả chuyến bay diễn ra khoảng 30-40 phút. Còn gọi là block time, thời gian này tính từ lúc máy bay lăn bánh rời sân đỗ đến khi dừng hẳn tại điểm đến. Nếu chỉ tính thời gian trên không (air time), con số rơi vào khoảng 5-9 phút.

Tương tự, chặng bay từ Bahrain đi Dammam (Saudi Arabia) có tổng thời gian trung bình khoảng 40-45 phút. Cách nhau khoảng 83 km, chặng bay này đôi lúc được khai thác bởi máy bay thân rộng.

Minh họa cách tính thời gian chuyến bay. Ảnh: Isarsoft.

Block time là một trong những khái niệm quan trọng của ngành hàng không. Ngoài thời gian bay trên trời (air time), các quy trình an toàn cũng được tính vào block time, bao gồm thời gian lăn bánh trên mặt đất (taxi-in, taxi-out), cất cánh (takeoff) hay tiếp đất (landing).

Theo Simple Flying, các yếu tố ảnh hưởng đến block time còn bao gồm loại máy bay, thời gian bay trung bình trước đây, thời gian trong ngày và năm (mùa cao/thấp điểm...). Đó cũng là khoảng thời gian xuất hiện trên thẻ lên máy bay, tính từ lúc máy bay đóng cửa cabin.

Tại các sân bay lớn, thời gian máy bay di chuyển từ cổng ra đường băng có thể mất trung bình 15-20 phút, thậm chí lâu hơn nếu thời tiết xấu hoặc nhiều máy bay chờ. Với các dòng máy bay thân rộng, thời gian đón khách cũng lâu hơn thông thường.

Do đó, nhiều chuyến bay thương mại có thời gian bay trên trời và quãng đường rất ngắn, song các hãng vẫn phải lập trình tổng thời gian khoảng 30-40 phút để đảm bảo lịch trình khai thác, đặc biệt nếu sân bay đi và đến đều nhộn nhịp.

Khung cảnh nhìn từ máy bay chặng Anguilla đến Sin Maarten, một trong những chặng bay thương mại quốc tế ngắn nhất. Ảnh: CNN.

Hiện tại, kỷ lục chuyến bay ngắn nhất thế giới thuộc về chặng Westray đến Papa Westray (Scotland). Tổng quãng đường chuyến bay vào khoảng 2,7 km, thời gian bay trung bình khoảng 1-2 phút, tùy hướng gió và điều kiện thời tiết.

Một trong những chặng bay quốc tế ngắn nổi bật như St. Gallen-Altenrhein (Thụy Sĩ) và Friedrichshafen (Đức) với thời gian trên trời khoảng 6-8 phút, trong khi tổng thời lượng chuyến bay trên dưới 20 phút, quãng đường khoảng 35 km.

Chuyến bay từ đảo Anguilla đến Sin Maarten thuộc vùng biển Caribbean cũng là một trong những chuyến bay thương mại quốc tế ngắn nhất. Dù khoảng cách 19 km và thời gian bay chỉ 10 phút, hành khách vẫn có thể ngắm nhìn khung cảnh tuyệt đẹp từ trên cao.

Đảm bảo an toàn và đúng quy trình

Không chỉ cất hay hạ cánh, yếu tố tiếp theo khiến thời gian bay kéo dài đến từ cấu trúc không phận. Những khu vực có mật độ khai thác cao khiến máy bay không thể theo đường chim bay (thẳng) mà phải tuân theo đường bay thiết kế sẵn.

Tại nơi đông dân cư, máy bay thường phải bay vòng để đạt độ cao an toàn và tránh tiếng ồn, phân tách luồng những máy bay đang hạ cánh.

Trong nhiều trường hợp, có thể máy bay phải vòng qua các điểm dẫn đường hoặc bay chờ theo yêu cầu của kiểm soát không lưu. Ngoài ra, máy bay vẫn phải lấy độ cao trong khoảng an toàn để đảm bảo địa hình và ổn định áp suất.

Kể cả khi đến sân bay, máy bay không thể hạ thẳng xuống đường băng mà phải theo mạch bay (traffic pattern). Theo GlobeAir, đây là đường bay được xác định mà máy bay phải tuân theo khi cất/hạ cánh.

Được thiết kế để tối ưu phân luồng, mô hình thường có dạng chữ nhật hoặc theo phương thức dẫn đường STAR (Standard Terminal Arrival Route), giúp phi công căn chỉnh trục đường băng, giảm tốc độ theo từng bước một cách an toàn.

Quãng đường chuyến bay VN5001 từ sân bay Tân Sơn Nhất đến Long Thành. Ảnh: FlightAware.

Riêng với những chuyến bay mang tính kỹ thuật như VN5001, đường bay và thời gian khai thác được thiết kế theo hướng ưu tiên an toàn, đánh giá hệ thống thay vì tối ưu thời gian.

Dữ liệu từ FlightAware cho thấy quỹ đạo của VN5001 không phải đường thẳng nối Tân Sơn Nhất và Long Thành, mà là đường cong với quá trình lấy độ cao, bay vòng để thiết lập hướng và giảm độ cao.

Ngay sau khi cất cánh từ Tân Sơn Nhất, máy bay phải tuân thủ quy trình khởi hành tiêu chuẩn (SID), bay theo các hướng chỉ định bởi kiểm soát viên không lưu (ATC) để đảm bảo phân cách an toàn trong vùng trời TP.HCM.

Để đảm bảo quy trình vận hành chuẩn, dù quãng đường rất ngắn, máy bay vẫn phải đạt độ cao khoảng 3.000 m dù thời gian duy trì ngắn. Việc đưa máy bay thân rộng lên đủ cao, ổn định áp suất, cấu hình khí động học và chuẩn bị giảm độ cao đòi hỏi không gian đủ lớn.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO), các chuyến bay liên quan đến sân bay mới hoặc giai đoạn đầu khai thác thường áp dụng phương án bay thận trọng hơn, bao gồm cả kéo dài thời gian tiếp cận và tăng cường giám sát không lưu.

Hình ảnh từ buồng lái chuyến bay lịch sử tại sân bay Long Thành Cơ trưởng Trần Tuấn Hưng cầm lái chiếc Boeing 787-9 cất cánh từ Tân Sơn Nhất hạ cánh sân bay Long Thành, đánh dấu lần đầu tiên "siêu" cảng hàng không đón chuyến bay dân dụng.

Phúc Thịnh