Tân Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu

Hôm thứ Hai, Tổng thống Trump tuyên bố áp thuế mạnh lên thép và nhôm nhập khẩu, tái áp dụng chính sách từ nhiệm kỳ trước, điều này làm hài lòng các nhà sản xuất kim loại trong nước nhưng gây tổn hại cho các ngành công nghiệp Mỹ khác và làm bùng phát các cuộc chiến thương mại trên nhiều mặt trận.

Tổng thống đã ký hai sắc lệnh chính thức áp thuế 25% đối với thép và nhôm từ tất cả các nước. Phát biểu tại Phòng Bầu dục vào tối thứ Hai, ông Trump gọi động thái này là “một quyết định lớn – làm nước Mỹ giàu mạnh trở lại.”

Một quan chức Nhà Trắng, không được phép phát biểu công khai, nói với các phóng viên rằng đây là bằng chứng về cam kết của ông Trump trong việc sử dụng thuế quan để tạo sân chơi bình đẳng cho Mỹ. Khác với nhiệm kỳ đầu, quan chức này cho biết lần này sẽ không có ngoại lệ nào cho các công ty Mỹ phụ thuộc vào thép và nhôm nhập khẩu.

Các nhà sản xuất thép trong nước đã hoan nghênh biện pháp này, sau khi đã vận động chính quyền Trump bảo vệ họ trước kim loại nhập khẩu giá rẻ.

Tuy nhiên, động thái này có thể gây phản ứng gay gắt từ các đồng minh của Mỹ như Canada và Mexico – hai nước cung cấp phần lớn kim loại nhập khẩu vào Mỹ. Nó cũng có thể dẫn đến các biện pháp trả đũa đối với hàng xuất khẩu của Mỹ và vấp phải phản ứng từ các ngành công nghiệp Mỹ sử dụng kim loại để sản xuất ô tô, bao bì thực phẩm và các sản phẩm khác. Những ngành này sẽ phải đối mặt với giá nguyên liệu cao hơn đáng kể khi thuế quan có hiệu lực.

Điều tương tự đã xảy ra trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, khi ông áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu. Trong khi ông Trump và Tổng thống Joe Biden sau đó đã dỡ bỏ các mức thuế này đối với hầu hết các nhà cung cấp kim loại lớn, nhiều rào cản thương mại khác đã thay thế, như hạn ngạch nhập khẩu kim loại vào Mỹ.

Các nghiên cứu cho thấy vòng thuế đầu tiên của ông Trump đã giúp ngành sản xuất thép và nhôm của Mỹ, nhưng lại gây tổn hại đến nền kinh tế rộng lớn hơn vì làm tăng chi phí cho nhiều ngành khác, bao gồm cả ngành ô tô.

Thuế quan đối với thép lần này diễn ra sau hàng loạt lời đe dọa thương mại mạnh mẽ khác. Trong ba tuần cầm quyền, ông Trump đã đe dọa áp nhiều mức thuế trên toàn cầu hơn so với toàn bộ nhiệm kỳ đầu tiên của ông, khi ông áp thuế đối với pin mặt trời, máy giặt, kim loại và hơn 300 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc.

Kể từ ngày 20/1, ông Trump đã áp thêm 10% thuế đối với tất cả hàng hóa từ Trung Quốc và suýt chút nữa đã áp thuế lên Canada và Mexico, điều này có thể đưa mức thuế của Mỹ lên mức cao nhất kể từ những năm 1940. Tổng cộng, các động thái này sẽ ảnh hưởng đến hơn 1,3 nghìn tỷ USD hàng hóa.

Ông Trump cũng tuyên bố trong những ngày gần đây rằng ông dự định áp thuế đối với châu Âu, Đài Loan và các chính phủ khác, cũng như nhiều ngành công nghiệp quan trọng như đồng, thép, nhôm, dược phẩm và chất bán dẫn. Khi bay đến trận Super Bowl trên chuyên cơ Air Force One vào Chủ Nhật, ông Trump cho biết ông sẽ tiến hành áp thuế “có đi có lại” trong tuần này, theo đó tăng thuế nhập khẩu của Mỹ lên mức tương đương với các nước khác.

“Rất đơn giản, nếu họ đánh thuế chúng ta, chúng ta sẽ đánh thuế lại họ,” ông nói.

Các nhà sản xuất thép Mỹ hoan nghênh động thái này. Trong một tuyên bố vào Chủ Nhật, Kevin Dempsey, chủ tịch Viện Sắt và Thép Mỹ, cho biết nhóm này hoan nghênh “cam kết liên tục của ông Trump đối với ngành thép Mỹ vững mạnh, điều quan trọng đối với an ninh quốc gia và sự thịnh vượng kinh tế của Mỹ.”

Tuy nhiên, các ngành sử dụng kim loại để sản xuất sản phẩm khác lại cho rằng các biện pháp bảo hộ quá rộng có thể gây hại cho họ.

Robert Budway, chủ tịch Viện Nhà sản xuất Lon hộp, đại diện cho các công ty sản xuất lon chứa thực phẩm, cho biết “Thuế quan và các công cụ thương mại mạnh có thể làm nước Mỹ vĩ đại trở lại, nhưng sẽ có những hậu quả không mong muốn đối với an ninh lương thực quốc gia khi thuế được áp lên thép tấm thiếc.”

Công đoàn United Steelworkers, tổ chức có thành viên tại Canada, cho biết họ hoan nghênh nỗ lực của ông Trump nhằm hỗ trợ ngành công nghiệp, nhưng khẳng định rằng “Canada không phải là vấn đề.”

Các biện pháp mới chủ yếu ảnh hưởng đến các đồng minh của Mỹ. Theo Viện Sắt và Thép Mỹ, nhà cung cấp thép lớn nhất cho Mỹ trong năm 2024 là Canada, tiếp theo là Brazil, Mexico, Hàn Quốc và Việt Nam. Canada cũng là nhà cung cấp nhôm lớn cho Mỹ, tiếp theo là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Nga và Trung Quốc.

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đã áp thuế đối với thép và nhôm nhập khẩu theo điều khoản an ninh quốc gia, Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại. Điều này khiến các đồng minh như Mexico, Canada và Liên minh châu Âu phẫn nộ, vì họ không coi mình là mối đe dọa an ninh.

Ông Trump đã sử dụng các mức thuế này làm công cụ đàm phán. Các quan chức của ông đã đạt được thỏa thuận với Australia, Hàn Quốc và Brazil, và dỡ bỏ một số rào cản đối với Canada và Mexico khi hai nước này ký thỏa thuận thương mại sửa đổi với Mỹ. Chính quyền Biden sau đó đã đạt được các thỏa thuận với Liên minh châu Âu, Anh và Nhật Bản để dỡ bỏ một số hạn chế thương mại.

Mỹ nhập khẩu rất ít thép hoặc nhôm trực tiếp từ Trung Quốc, do từ lâu hàng xuất khẩu của Trung Quốc đã bị chặn bởi nhiều biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng sản lượng thép dư thừa của Trung Quốc vẫn đang tràn ngập các thị trường khác, khiến giá toàn cầu giảm và khiến các nhà sản xuất kim loại Mỹ gặp bất lợi tại các thị trường khác.

Brad Setser, nhà kinh tế tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết xuất khẩu thép của Trung Quốc đã tăng gần gấp đôi trong hai năm qua, gây ra vấn đề kinh tế trên toàn cầu khi tràn vào các thị trường nước ngoài, bao gồm cả châu Á và Mỹ Latinh.

Tuy nhiên, ông Setser nói rằng không có nhiều bằng chứng cho thấy thép Trung Quốc đang được đưa vào Mỹ thông qua Canada hay Mexico và làm tổn hại đến ngành công nghiệp Mỹ.

“Sẽ rất khó để lập luận rằng sự gia tăng xuất khẩu của Trung Quốc trên toàn cầu đã làm giảm sản lượng của Mỹ,” ông nói. “Sản lượng của Mỹ khá ổn định.”

Sau khi ông Trump áp thuế đối với thép vào năm 2018, nhập khẩu thép của Mỹ đã giảm dần. Nhưng xu hướng này đảo ngược trong đại dịch, khi các lò cao đóng cửa và chuỗi cung ứng bị gián đoạn, và các nhà sản xuất thép Mỹ mở cửa trở lại muộn hơn so với các đối thủ ở Mexico.

Trong vài năm qua, nhập khẩu thép của Mỹ tương đối ổn định, mặc dù vẫn cao hơn một chút so với thời điểm ông Trump áp thuế trong nhiệm kỳ đầu.

Theo The NewYork Times

Huy Hoàng