Tăng cường các biện pháp phòng chống tội phạm

Toàn cảnh phiên họp.

Tại phiên họp, bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đã trình bày Báo cáo thẩm tra các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác thi hành án; các báo cáo công tác của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao năm 2024.

Về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm trong năm 2024, Ủy ban Tư pháp nhận thấy tội phạm và vi phạm pháp luật về trật tự xã hội vẫn tăng cả về số vụ và số người bị thương, thiệt hại về tài sản. Một số loại tội phạm tăng mạnh, như: tội phạm có tổ chức tăng 89,47%, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản tăng 89,90%, tham ô tài sản tăng 50,75%, đánh bạc trên mạng Internet tăng 113,2%.

Công tác quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực còn bất cập. Cụ thể, một số quy định của pháp luật hiện hành trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, doanh nghiệp (DN) còn chưa cụ thể, chưa chặt chẽ dẫn đến việc đơn vị, người có thẩm quyền lợi dụng, “móc nối, hướng dẫn” DN thực hiện “lách luật” hoặc bỏ qua sai phạm của DN. Công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện vi phạm trong một số trường hợp còn chưa hiệu quả.

Nhiều vụ vi phạm đấu thầu, đấu giá, đền bù giải phóng mặt bằng trong hoạt động đầu tư, xây dựng, khai thác tài nguyên, đất đai với hành vi phạm tội phổ biến là đưa, nhận hối lộ, vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí, lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi. Tội phạm về tham nhũng, chức vụ phát hiện 936 vụ, tăng 37,85%. Đã phát hiện nhiều phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm kinh tế, tham nhũng, buôn lậu trong một số lĩnh vực và trong đấu tranh với tội phạm ma túy.

Về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024 của Chính phủ, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, tình trạng tham nhũng, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn còn nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, nổi lên là các sai phạm lớn ở một số lĩnh vực như: quy hoạch, xây dựng, năng lượng, đấu thầu, quản lý tài sản công, quản lý, sử dụng đất đai, khai thác tài nguyên, khoáng sản.

Theo đánh giá của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, việc thực hiện một số biện pháp phòng ngừa tham nhũng còn có những hạn chế. Cụ thể, việc kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn còn hạn chế. Còn nhiều trường hợp sau khi cơ quan điều tra khám xét thì mới phát hiện khối tài sản lớn không kê khai, không rõ nguồn gốc.

Đáng chú ý, tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, DN vẫn chưa được khắc phục triệt để; tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm trong thực thi công vụ vẫn diễn ra.

Còn có trường hợp cán bộ thanh tra lợi dụng chức vụ, quyền hạn để làm trái công vụ, không thực hiện đúng trình tự, thủ tục thanh tra, kết luận thanh tra, gây hậu quả nghiêm trọng, bị xử lý hình sự. Tình trạng cán bộ, công chức trong các cơ quan tiến hành tố tụng vi phạm các quy định về phòng chống tham nhũng, bị xử lý hình sự diễn ra còn nhiều.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới cho hay, nhiều vụ án điều tra rất khó đã được điều tra xử lý, nhất là các vụ án trong phòng, chống tham nhũng, một vụ án cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực. Tuy nhiên đề nghị làm rõ vì sao đã rất quyết liệt vào cuộc mà các loại tội phạm đều tăng.

Để công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong thời gian tới đạt hiệu quả, ông Tới đề nghị quy định trách nhiệm cụ thể trong công tác phòng ngừa xã hội, lĩnh vực nào, ngành nào phải có đánh giá cụ thể.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị cần đánh giá làm rõ vì sao tội phạm có tổ chức tăng, lừa đảo chiếm đoạt tăng. Như đấu tranh chống tham nhũng làm mạnh, quyết liệt, phát hiện ra nhiều thì tội phạm tăng, nhưng tội phạm có tổ chức tăng, đánh bạc trên internet, giết người có tính chất man rợ liều lĩnh thì vì sao tăng thì cần đánh giá làm rõ do chủ quan hay năng lực phát hiện xử lý hay trách nhiệm của cán bộ tại một số địa phương.

“Tôi nghĩ có nhiều việc là trách nhiệm. Biết việc có thể làm được, nhưng không làm, hoặc làm không đến nơi đến chốn, đùn đẩy né tránh. Đấy là trách nhiệm chứ không phải là năng lực. Vì vậy phải đánh giá toàn diện, khách quan phân tích nguyên nhân làm rõ vấn đề này” - ông Phương nêu vấn đề.

Bà Nguyễn Phương Thủy - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, báo cáo về công tác phòng chống tội phạm và tham nhũng đều nêu các bất cập liên quan đến văn bản quy phạm pháp luật. Cho nên cần rà soát cái nào là kẽ hở, sơ hở bất cập, qua đó để đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung các biện pháp quyết liệt hơn.

Bên cạnh đó, bà Thủy đề nghị rà soát, nghiên cứu đề xuất các giải pháp cần thiết để có cơ sở pháp lý xử lý dứt điểm và có hiệu quả vấn đề phát sinh từ xử lý hậu quả các vụ án tham nhũng, trong đó có các vụ án liên quan đến các dự án đầu tư, đất đai. “Án tham nhũng đã xử xong rồi nhưng hậu quả, quyền lợi của cá nhân, tổ chức, DN có liên quan. Không phải có liên quan trực tiếp đến hành vi tham nhũng nhưng bị ảnh hưởng, tác động vậy bây giờ xử lý việc này như thế nào khi đến nay có nhiều vướng mắc? Nếu cứ để tiếp tục kéo dài sẽ để lãng phí rất lớn nguồn lực về đất đai, các dự án đang triển khai dở bây giờ phải dừng lại để chờ quyết định của cơ quan có thẩm quyền.

Đây là vấn đề cần tập trung trong năm 2025 để làm sao tham nhũng bị phát hiện và xử lý nhưng hậu quả của tham nhũng thì không thể kéo dài, gây lãng phí các nguồn lực của xã hội” - bà Thủy kiến nghị.

H.Vũ